Çiläbe şähäreneñ Traktor tözüçelär mädäniät sarayında 18 mart könne ölkä tatar häm başqort mädäniät üzägeneñ xisap-sawlaw konferensiäse bulıp ütte. Bu cıyılış mädäni oyışmanıñ ustavında qaralğança, waqıtında, ike yılğa ber ütkärelde.
Konferensiädä barlığı 124 delegat qatnaştı. Delegatlar ölkäneñ Troitsk, Magnitogorsk, Kopeysk, Miäs, Satka, Yuğarı Öfäle şähärlärennän dä kilgännär ide. İke yılğa ber ütkärelep torğan bu möhim çarada şuşı däverdä eşlängän eşlärgä yomğaq yasaldı, milli problemalarnı bergäläp çişü yulları qaraldı, ölkä tatar häm başqort mädäniät üzägeneñ yaña idärälığı saylandı.
Konferensiäne qotlaw sälämnäre belän Ölkä tatar kongressı räise Al'bert Yenaleev açıp cibärde. Bu aldan nıqlap äzerlängän forumnıñ eşendä qunaqlar: ölkä xakimiäteneñ milli ictimaği häm dini oyışmalar belän şöğellänüçe işaräsennän baş belgeç İl'ya Anosov, Başqortostan prezidentınıñ Ural regionındağı wäqälätle wäkile Möxämatulla Xafizov, Ölkä xalıqlarınıñ duslıq yortı direktorı Vladimir Leonçenkov, Çiläbe häm Kurgan ölkäläre möftie Rinat xäzrät Raev, delegatlarnı sälämläp, konferensiäneñ eşendä uñışlar telädelär.
Xisap çığışı belän ölkäneñ tatar häm başqort mädäniät üzägen ike yıl citäklägän Mäxmüt Şäräfetdinov çığış yasadı. Mädäni oyışma üzeneñ eşen Konşak rayonındağı olılar yortına konsert oyıştırıp başlap cibärde, di ul çığışında. Açı yazmışları säbäple qart könnärendä tulay toraqta yäşärgä mäcbür buluçı olılarğa bu zur bäyräm bula. Mädäni üzäkneñ idärä äğzaları ölkännärgä tatar häm başqort telendä kitaplar da büläk itälär. Şulay yılına ber tapqır bulsa da milli bäyräm oyıştırılıp, bu bik tä izge eş kiläçäktä matur ğädätkä äylänsä ide,- di olılar yortınıñ citäkçelege.
Mäxmüt Abdraxmanoviç yıl sayın şähärneñ Traktor tözüçelär rayonınıñ Ciñü parkında sabantuy ütkärülären, şähärdä olılar könenä konsert, çäy tabınnarı oyıştıruların, Ölkäneñ töbäkara din idaralığı belän berlektä Mäwlit bäyrämen ütkärülären sanap ütte.
Töbäklärdän kilgän mädäni üzäklärneñ citäkçeläre üzläreneñ eş täcribäläre belän urtaqlaştılar. Çığış yasawçılar arasında YUğarı Ufaley şähärennän Rida Kabirova, Troitskidan Färit Yakupov, Miästän Al'bert Raximov, Satkıdan Ğafuan Borxanov, Magnitogorskidan Räşit Latıypov, Kopeyskidan Närkis Salixovlar bar ide. Çığışlarda mäktäplärdä tatar häm başqort sıynıfların, balalar baqçalarında milli törkemnär açu, Çiläbe filarmoniäsendä milli törkem buldıru, ölkä televideniesendä milli tapşırular alıp baru kebek möhim problemalarnı bilgelädelär. Globalizatsiä zamanında konsertlar, kiçälär, sabantuylar oyıştırıp qına tatar häm başqort xalıqlarınıñ telen, milläten saqlap qalu kebek möhim mäs’älälärne çişep bulmağanlığına basım yasaldı.
Satkı şähäreneñ milli mädäniät üzäge citäkçese 74 yäşlek Ğafuan Borxanov älegä qädär ölkädä tatar häm başqort mädäniät üzägeneñ barlığın da belmägänlegen xäbär itte. Bu ölkä milli ictimaği oyışmasınıñ töbäklär belän berlektä citärlek eşlämäwen kürsätä.
Ölkä tatar häm başqort mädäniät üzägeneñ eşe qänäğätlänerlek dip bahalandı. Konferensiä aldağı yıllarğa eşläw öçen eş planı - rezolyutsiä dä qabul itte.
Konferensiä Ölkä tatar häm başqort mädäniät üzägeneñ yaña idäralığın 21 keşedän sayladı. Yaña saylanğan idäragä äytelgän citeşsezleklärne isäpkä alıp, tağın da initsiativalırak, millät yazmışına qağılışlı mäs’älälärne xäl itüdä qıyuraq eşlärgä kiräk digän täqdimnär yasaldı.
İdaräneñ äğzaları arasında berniçä biznesmen yegetlärebez saylandı. Yaña idaräneñ räise itep tä eşmäkär yeget - Regina cihaz fabrikaları direktorı Muxametşin Ramil bilgelände. Äytep ütärgä kiräk, Kopeysk şähärendä yaña tözelep eşli başlağan mäçet-mädräsä kompleksın tözüdä Ramil İnsafoviç bik zur matdi yärdäm kürsätä.
Milli ictimaği eş belän şöğellänergä biznesmen yegetlärebezneñ kilüe bik tä quanıçlı. Ölkädä soñğı yıllarda beraz sülpänlänep qalğan milli eş canlanıp, yuğarıraq däräcädä eşläner digän ömetlär tudıra. Waqıtında Çiläbedä tanılğan säwdägärlär Wälievlar, Yäuşevlarnıñ metsenatlıq traditsiälären däwam itterep, 19 gasır soñı 20 ğasır başında tatar dönyasınıñ ber üzäge bulğan Çiläbe ölkäse üzeneñ elekke danın qaytarır digän ışanıç arta. Konferensiädän soñ Çiläbeneñ tanılğan artistlarınıñ konsertı buldı.
Delegatlar küñelle konsert qarap, kütärenke küñel belän, millät öçen tağın da aktivrak eşlärgä digän niät belän taralıştılar.
Çiläbe tatar häm başqort mädäni üzägeneñ barlıqqa kilüenä bıyıl 20 yıl tula. Ul Rusiädä iñ berençelärdän bulıp 1987 yılnı oyıştırıla häm inde ike distä yıl buyına ike tuğandaş xalıqnı berläşterüçe oyışma bulıp xezmät itä.
Luiza Zakircan,Çiläbe
