Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO Komissiäse: Üzäk Aziadäge yuğarı iqtisadıy üseşneñ qurqınıçlı yaqları


BMOnıñ Azia häm Tın Okean töbäge iqtisad häm ictimagiy komissiäsı UNESCAP, Kaspi töbe häm Urta Azia däwlätlären, azianıñ iqtisad tarmağında iñ tiz üsä torğan töbäge dip atadı. Bügen genä kön kürgän älege xisapta, 2007nçe yılda Azärbaycandağı üseş kimendä 30 protsent bulaçaq dip farazlana. Xisapta iqtisatta iñ tiz üsä torğan illär isäbenä şulay uq 14 protsentlek üseş belän Törekmänstan häm 10.5 protsent belän Qazaqstan telgä alınğan. Şul uq waqıtta Komissiä, bu iqtisadıy üseş kübräk tabiğiy yağulıqqa nigezlängän dip kisätte.

BMOnıñ täraqqiät häm analizlaw säyäsäte başlığı, Robert Vos, üz çığışında, "millätem holland bulğanğa, "Hollanda çire" tarmağında ostaz bulam dip şayartıp aldı.

Hollanda çire, iqtisad ädäbiatında, ilneñ barlıq keremnäreneñ barıtik tabiğıy baylıqlarğa nigezlänüe arqasında, başqa iqtisad tarmaqlarında qısırıqlanu mäsäläsen añlata.

Robert äytüençä, neftneñ bäyäse, ber miçkägä 60 dollardañ kübräk bulğan oçraqta anıñ Urta Azia häm Kaspiğa azraq zarar kiteräçäk. Ägär dä bolay kilep çıqmıyça bäyälär kimi başliy ikän, şul çağında bu çir böten Urta Azia illären biläp alaçaq dip saniy.

Hollandiä çire näticäsendä Urta Azia illärendä, törle sänäğät tarmaqlarınıñ täraqqi itüe tuqtalaçaq.

Robert Vos: "Neft bäyäläre kiläse yıllarda kimi başlasa, alarğa iqtisadıy üseşne saqlarğa häm xäzerge tormış däräcäsen däwam itergä bik awır bulaçaq. Çönki alar başqa tarmaqlarğa citärlek iğtibarnı birmägännär."



Xisap Qazaxstannıñ yağulıq-cir baylıqlarına ğına igtibarnı arttırunıñ ilneñ iqtisadına tiskäre yoğıntı yasağanıñ kisätä.

Azärbaycanıñ 2006nçı yılda, çit illärgä bulğan exportnıñ 76 protsentı yäğni 4 tän öç öleşe neftkä nigezlängän.

Hollandiä çireneñ zararın yaxşı abaylağan xökümätlär, aqçanı nıq totu kebek finans säyäsäte belän, bu zararğa qarşı çaralar kürä başlağan.

Xisapta, Rusiä belän Azärbaycannıñ bu çirdän qotılu öçen çaralar kürüe telgä alına, ä Qazaqstanda isä bu ölkädä wazğiätneñ imin bulmawı äytelä.

Çığarma bulıp Qırğızstan qala, anda 2006nçı yılda iqtisadıy üseş kimegän, 2.7%qa qalğan.

"Urta Azia illärendä xällär şundıy ki, alar yä zur külämdä neft sata yäisä ğadättä Rusiä federatsiäsendä eşlägän watandaşlarınnañ törle külämdä aqça alıp tora"

Makro-ekonomidäge totrıqlılığına bäyle säyäsäte näticäsendä, Azärbaycannıñ 2007 yılda, iqtisadı üseşe 30 protsentlıqa qadär artır dip farazlana.

Qazaqstanda isä 10 protsentlek üseş kötälä. Tulayım citeşterü külämendäge üseş häm bäyälärneñ artuı iqtisadta “artıq cılınuğa” kiterergä ixtimal dip kisätelä .

Xisapta, 2007nçe yılda 6 protsentlıq üseş näticäsendä, Qırğızıstanda investisiä tarmağı üsä başlıyaçaq dip farazlana. Läkin totırıqlılıq häm üseştäge uñışlar däwam itsä dä, xalıqnıñ çittä eşläp öylärenä aqça cibärgän öleşe bulgan möhacir eşçelärneñ infilatsiäne artturıda täsere bulaçaq.

Citeştürüdä töp iğtibarnı, igençelekkä häm mamıqqa yünälderü arqasında 2007 häm 2008nçe yılda Üzbäkstanda Tulayım citeşterü külämendäge üseş 2006nçı yıldañ kübräk bulaçaq.

M.K.
XS
SM
MD
LG