Accessibility links

Кайнар хәбәр

Törkiädä töp iğtibar saylawlarğa töbälde


Törkiyä 22nçe yül yäkşämbe könne yaña parlamentnı saylar öçen tawış biräçäk. 70 millionlıq Törekiyäneñ kiläçägen bilgeläyäçäk bu saylaw yarışında, dönyäwi däwlät yaqlı, islamçı säyäsätçelär, köçle millätçelär häm körd wäkilläre barsı da bergä qatnaşa.

Yäkşämbe könge bulaçaq saylawlar böten yaqları belän, Törkiäneñ zamança demokratik qısada ni qadär baliğ bulğanıñ kürsätkeç ber sınaw bulaçaq.

Aldan uq ber bersenä qarşı bulğan bu köçlär saylanğan oçraqta fiker ayırmalıqların ciñep kileşügä ireşerme yäisä ilne tarqatırmı?

The Economist jurnalınıñ törkiyädäge xäbärçese, Amberin Zaman xanım, İstanbuldağılarnıñ farazlawların citkerde:

“Bu sezneñ bu eşkä niçek qarawığızğa bäyle. Stakan misalındağı kebek, stakan yarım su belän tulğan mı ällä yartısı buş mı. Bälki, köç qullanu urnına törle cämäğat törkemnärennäñ törle keşelärneñ bergä, räsmi säyäsi qısalarda, parlamenttä cıyu, ilne alğa äydäw öçen çaralarğa qul quyu, barlıq ayırım yaqlarnı ber yaqqa taşlap bergäläşep utırıp eş itärgä mömkinçelek itep tä qariyalırsız. Häm şul waqıtta, ikençe ber yaqtañ böten bu saylanğan keşelär ozaqqa da barmas talaşıp betär, Xoday üze genä beler qaya barır xällär dip tä utırırsız. Bälki bu tağın yaña saylawlarğa kiterer yäisä ğarkäriyä üz barlığın tağı da köçle kürsätergä tırışır. Äytü qıyın.”

Törkiyädä saylawlar ğadättä Noyabrdañ alda bulmasqa tiyeş ide. Premyer tarafınnañ Prezidentlekkä namzät itep tışqı eşlär ministrı Ğabdullah Gül taqdim itelgännäñ soñ çıqqan qarşılıqlar häm ğaskäriyäneñ dä bu eşkä tıqşına başlawı arqasında, Xaqimiättäge Ğadellek häm Täraqqiät partiäseñ citäklägän Tayip Erdoğan, saylawlarnı waqıtınnan alda bulaçağın iğlan itte.

Xärbilär, Törkiä dini däwlätkä äylänä bara dip Aq partiä citäklägän xökümätne bärep töşerü belän yanadı.

Qaysılar monı buş qurqutu dip sanasa da monnañ alda, ğaskärlär 3 tapqır sivil xökümät, oxşatmaw säbäble alıp taşlağan ide.

Erdoğan Ğabdulla Gülne namzätlektän aldı. Läkin waqıtınnañ elek saylawlarğa baru qararı belän baştan uq aradağı nizaqnı beterde, häm ul bu strategiäse Zaman süzlärençä üzeñ aqladı:

"Bik küp keşe Ğaskäriyäneñ AK partiağa beldergän mönäsäbäte, AK partiyanıñ abruyın tağın da arttırdı dip ışana. Çınlıqta ber taraftañ üzen qorban itep kürsätü uyının uynıy. Ul xalıq arasında yörep äytäçäk, Qarağız alar dinle ber prezident kürergä telämi. Häm bu eş, 73 millionlıq möselman ilendä bula. Häm bu ilneñ 99 protsentıñ täşkil itkän möselmannarda häm ğadi törek keşesenä uyğa kiterä, Alar bik ğacäplänep, nigä bezdä dinli ber prezident bulmasqa tiesh? Monıñ qay töşe naçar? Digän sorawlar birgän xalıq tarafınnañ AKPneñ abruyın arttıraçaq qına. Ägär dä soñğı fiker beleşü nätecälärenä qarasağız, 2002nçe yılda cıyğan tawışlarna östäp, 34 protsentkä üsterü mömkinçelege kürenä." Soñgı 4 yıl eçendä kürsätkän eşçänlek belän bik küp keşeneñ ışanıçıñ yawlağan, küpçelege islamçılar täşkil itkän AK Partiäne, barı tik möselmannar ğına yaqlami. Anı şähär ziyalıları da yaqliy häm alar ikençe mäddätkä xalmiätkä kilergä tieş dip sanıy.

Erdoğan wazifağa kereşkän waqıtta, il iqtisadi kiyerenkelek eçendä ide. AKP citäkçelegendäge xaqimiät, qısqa waqıtta zur iqtisadi reformalarıñ başlatıp, infilatsianı kimetep tiz arada rekord däräcädä tıştan investetsiäne cälep itte. Törkiyädäge qanunlar üzgärde.

Qısqası AKP qısqa waqıtta, Möselman illäre arasında bälki dä berençe tapqır, İslamçı ber parti, Modern häm Demokratik qisalarda ilne idarä itä aldı.

Çağıştırmaça qarağanda, ğaskäriyäneñ häm dönyäwi däwlät yaqlı keşelärneñ çañ suğıp qurqutıp kisätüläre, töreklärneñ ällä ni ise kitmi başlawı kürenä.

Zaman, "Aradağı qarşılıq, hiçşiksez bu partiä ilne urta ğasırlarğa äyländerü häm ilne artqa alıp baruda ğäyeplände. Läkin asılda, Könbatış yaqlı Atatürk tafınnañ oyıştırılğan CHP partiası üzgäreşlärgä ayaq terägän çağında AKP zamança atlıy alğan bulıp çıqtı.Häm bu Atatürkçelekneñ ber qarşılığı.1930nçe yıllarda Törek cämäğatçelegendä zur üzgäreşlär yawlağan bu adım, sonınnañ zaman belän atlawda, üzen yañartuda uñışsız buldı."

Qısqası yäkşämbe könge saylawlar - Törkiäneñ zamança demokratik qısada ni qadär citeşkän bulğanıñ kürsätäçäk ber sınaw bulaçaq.
XS
SM
MD
LG