Yäkşämbe könne dönyağa çıqqan bu videoğa küplär näfrät belderde häm internetqa xuca kiräk, dide. Mäskäwdä urnaşqan Ğadättäntış xäldä jurnalizm üzäge citäkçese Oleg Panfilov, internetqa çikläwlär kertü – nasional ideologiäne taratmawğa yardäm iter ide, dip belderde:
"Keşelär salqın tiderä dip kondisioner yäki tuñdırmanı tıymıylar bit. Räsmilär internetta räxätlänep çikläwlär kerter ide, ämma alar bit säyäsi oppozisiäne çikliäçäk. Başqa Rusiä firqase yäki nasional bolşevik partiäse säxifäläre belän problemalar yış bula, ä menä nazi yäki faşist ideaların tıyar öçen ber ni dä eşlänmi."
Soñğı yıllarda Rusiädä rasaçıl üterülär artıp kitte..Keşe xoquqların yaqlawçılar – andıy üterülärneñ kübese – xuliganlıq dip bäylänä häm tieşle cäza birelmi dip borçıla. Panfilov fikerençä, monıñ säbäbe – nasional idealarnıñ räsmi dairälärdä dä taralğan buluı:
"Rusiä naziläreneñ Üzäk Aziä häm Kavkazdan kilüçelärne qıynawın töşergän video yazmalar internetta yış kürenä. Mine iñ borçığanı şul – alarnıñ internetqa çığuı tügel, ä alarnıñ anda ozaq elenep toruına räsmilärneñ sülpän reaksiäse... Başqa belgeçlär kebek ük min, qayber räsmilär nazilar ğamällären yaqlıy, dip sanıym."
İnternetnı çikläw kiräklege turında süz berençe tapqır 2006nçe yılnıñ ğinwarında, Aleksander Koptsev isemle yäş keşeneñ Mäskäwdä kiçke ğibädät waqıtında sinagogağa bärep kerep anda 8 keşene pıçaq belän qadap cärähätlägännän soñ başlandı. 13 yıl törmägä xökem itelgän Koptsev, ul üterügä ilhamnı nazilärneñ internet säxifälärennän alğanın beldergän ide. Şunnan soñ internetnı çikläw kiräklege turında räsmi belderülär dönya kürä başladı.
Eçke eşlär ministrı Räşid Nurğaliev, dönyanı internetta terror häm cinäyätçelekkä qarşı köräştä köçlärne berläşterergä çaqırdı. Däwlät Dumasındağı watandaşlar häm cinäyät qanunı komitetı räise Pavel Kraşeninnikov extremism qanunın qırıslatırğa häm internetta millät häm din-ara näfrät taratuçılarnı cäzağa tartırğa çaqırdı.
Berniçä könnän yaña qanun ğamälgä keräçäk. Yül ayında aña prezident Putin qul quydı. Şunnan birle aña tağın üzgäreşlär kertelde, qanunnıñ yaña öleşendä – "extremism" mäğnäse kiñäytelgän häm tärtip saqlawçılarğa – yaña qanunnı ütämägän mäğlümat çaraların yabarğa xoquq birelgän.
Qanun "extremistik" ğamällär turında cämäğätçelektä fiker alışunı, "extremistik" dip atalğan mäğlümat taratunı tıya.
Mäğlümat iregen yaqlawçılar yaña qanunnıñ iñ berençe maqsatı – täñqitçän qaraş beldergän jurnalistlarnı tıyu, dip sanıy. New Yorkta urnaşqan jurnalistlarnı yaqlaw komitetı, qanunnıñ eçtälege artıq ğömüm häm törleçä añlatıla ala, dip belderde. Rusiä jurnalistlar berlege general sekretare İgor Yakovenko:
"Extremism - stalin çorındağı "xalıq doşmanı" ğäyepläwenä tiñ. Räsmilärne täñqitläw, sosial qanäğätsezlek belderü – bolar barısı da extremism. Häm bu jurnalistlarğa ğına qağılmıy, Küptän tügel üz mänfäğätlären yaqlarğa çıqqan AvtoVaz eşçeläreneñ ğamälläre – extremism küreneşe dip bäyälände."
Ämma xällär alay uq naçar bulmas, dip däwam itte ul:
"Min qotqığa birelmäs idem. İnternetta süz iregenä qarşı çaralarnıñ bik yaxşı misalı bar – ul Qıtay. Rusiädän ayırmalı bularaq Qıtay üzennän irekle il yasamıy, zur sigezlekkä kerergä cıyınmıy. Rusiä isä irekle il bulıp qılana. Şuña kürä minemçä Rusiädä Qıtayda kebek internetta fiker belderüne çikläw mömkin bulmas."
İnternet qanunnarı belgeçe İlya Rasolov, Rusiä räsmiläreneñ internetnı çiklärgä xoquqı yuq, dide:
"Xökümät häm qanun saqlawçılarnıñ internetta mäğlümatne çikläw xoquqı yuq. Bigräk tä süz ber genä il, Rusiä turında barğanda. Bu – xalıqara mäsälä. "
Ul arada Rusiädä internetta üz fikerlären belderüçelärne näfrät taratuda ğayepläwlär bula tora . Soñğısı – Sıktıvkar şähärendä blog dip atalğan üzeneñ şäxsi forumında ber keşe – milisiä xezmätkärläre – xuligannar häm alarğa ut törtergä kiräk, dip yazğan ide. Bu sişämbe könne ul süzlärne yazğan keşe mäxkämä aldına bastı. Aña 4 meñ dollardan alıp 2 yılğa qadär törmä cäzası yanıy.
"Keşelär salqın tiderä dip kondisioner yäki tuñdırmanı tıymıylar bit. Räsmilär internetta räxätlänep çikläwlär kerter ide, ämma alar bit säyäsi oppozisiäne çikliäçäk. Başqa Rusiä firqase yäki nasional bolşevik partiäse säxifäläre belän problemalar yış bula, ä menä nazi yäki faşist ideaların tıyar öçen ber ni dä eşlänmi."
Soñğı yıllarda Rusiädä rasaçıl üterülär artıp kitte..Keşe xoquqların yaqlawçılar – andıy üterülärneñ kübese – xuliganlıq dip bäylänä häm tieşle cäza birelmi dip borçıla. Panfilov fikerençä, monıñ säbäbe – nasional idealarnıñ räsmi dairälärdä dä taralğan buluı:
"Rusiä naziläreneñ Üzäk Aziä häm Kavkazdan kilüçelärne qıynawın töşergän video yazmalar internetta yış kürenä. Mine iñ borçığanı şul – alarnıñ internetqa çığuı tügel, ä alarnıñ anda ozaq elenep toruına räsmilärneñ sülpän reaksiäse... Başqa belgeçlär kebek ük min, qayber räsmilär nazilar ğamällären yaqlıy, dip sanıym."
İnternetnı çikläw kiräklege turında süz berençe tapqır 2006nçe yılnıñ ğinwarında, Aleksander Koptsev isemle yäş keşeneñ Mäskäwdä kiçke ğibädät waqıtında sinagogağa bärep kerep anda 8 keşene pıçaq belän qadap cärähätlägännän soñ başlandı. 13 yıl törmägä xökem itelgän Koptsev, ul üterügä ilhamnı nazilärneñ internet säxifälärennän alğanın beldergän ide. Şunnan soñ internetnı çikläw kiräklege turında räsmi belderülär dönya kürä başladı.
Eçke eşlär ministrı Räşid Nurğaliev, dönyanı internetta terror häm cinäyätçelekkä qarşı köräştä köçlärne berläşterergä çaqırdı. Däwlät Dumasındağı watandaşlar häm cinäyät qanunı komitetı räise Pavel Kraşeninnikov extremism qanunın qırıslatırğa häm internetta millät häm din-ara näfrät taratuçılarnı cäzağa tartırğa çaqırdı.
Berniçä könnän yaña qanun ğamälgä keräçäk. Yül ayında aña prezident Putin qul quydı. Şunnan birle aña tağın üzgäreşlär kertelde, qanunnıñ yaña öleşendä – "extremism" mäğnäse kiñäytelgän häm tärtip saqlawçılarğa – yaña qanunnı ütämägän mäğlümat çaraların yabarğa xoquq birelgän.
Qanun "extremistik" ğamällär turında cämäğätçelektä fiker alışunı, "extremistik" dip atalğan mäğlümat taratunı tıya.
Mäğlümat iregen yaqlawçılar yaña qanunnıñ iñ berençe maqsatı – täñqitçän qaraş beldergän jurnalistlarnı tıyu, dip sanıy. New Yorkta urnaşqan jurnalistlarnı yaqlaw komitetı, qanunnıñ eçtälege artıq ğömüm häm törleçä añlatıla ala, dip belderde. Rusiä jurnalistlar berlege general sekretare İgor Yakovenko:
"Extremism - stalin çorındağı "xalıq doşmanı" ğäyepläwenä tiñ. Räsmilärne täñqitläw, sosial qanäğätsezlek belderü – bolar barısı da extremism. Häm bu jurnalistlarğa ğına qağılmıy, Küptän tügel üz mänfäğätlären yaqlarğa çıqqan AvtoVaz eşçeläreneñ ğamälläre – extremism küreneşe dip bäyälände."
Ämma xällär alay uq naçar bulmas, dip däwam itte ul:
"Min qotqığa birelmäs idem. İnternetta süz iregenä qarşı çaralarnıñ bik yaxşı misalı bar – ul Qıtay. Rusiädän ayırmalı bularaq Qıtay üzennän irekle il yasamıy, zur sigezlekkä kerergä cıyınmıy. Rusiä isä irekle il bulıp qılana. Şuña kürä minemçä Rusiädä Qıtayda kebek internetta fiker belderüne çikläw mömkin bulmas."
İnternet qanunnarı belgeçe İlya Rasolov, Rusiä räsmiläreneñ internetnı çiklärgä xoquqı yuq, dide:
"Xökümät häm qanun saqlawçılarnıñ internetta mäğlümatne çikläw xoquqı yuq. Bigräk tä süz ber genä il, Rusiä turında barğanda. Bu – xalıqara mäsälä. "
Ul arada Rusiädä internetta üz fikerlären belderüçelärne näfrät taratuda ğayepläwlär bula tora . Soñğısı – Sıktıvkar şähärendä blog dip atalğan üzeneñ şäxsi forumında ber keşe – milisiä xezmätkärläre – xuligannar häm alarğa ut törtergä kiräk, dip yazğan ide. Bu sişämbe könne ul süzlärne yazğan keşe mäxkämä aldına bastı. Aña 4 meñ dollardan alıp 2 yılğa qadär törmä cäzası yanıy.