Accessibility links

Кайнар хәбәр

Taciqstan Rusiä belän tözeleş kileşüen tuqtattı


Taciqstan belän Rusiäneñ iñ zur alüminiy şirkäte Rusal arasındağı 1 milliard dollarlıq kileşü ğamäldän çığarıldı. Taciqstan räsmiläre bu xaqta añlatma birergä telämi. 2004nçe yıldan birle Taciqtsanda hydroelektr stansiäsen tözü öçen barğan xezmättäşlekne tuqtatu säbäplären açıqlarğa tırıştıq.

Taciqstan prezidentı Emomali Raxmonnıñ matbuğat xezmäte çärşämbe könne "Rogun su elektr stansiäsen tözü eşe tuqtatıldı" dip xäbär itte. Säbäbe – Rusiä belän Taciqstan şirkätläreneñ buanıñ bieklege häm tözü materialları turında kileşä almawları, dip kiterelde.

Bua başqala Düşänbedän könçığışqa taba 110 çaqrım cirdä tözelergä tieş ide. Tözeleş inde sovet çorında, 70nçe yıllar urtasında başlanğan bulğan. 91nçe yılda Sovetlar Berlege tarqalğaç tözeleş tä tuqtatıldı. Häm 2004tä genä Rusiä prezidentı Taciqtsanğa kilep eşne däwam itü kiräklege turında belderde häm Rusiäneñ Taciqstanğa 2 milliard dollarlıq investisiä kertäçägen wäğdä itep kitte.

Taciqstannıñ säwdä häm iqtisad ministrlığı wäkile Ğafurcan Rasuli, kileşülärneñ kübese ütälde, Rusal proyektı – siräk bula torğan xäl, dide:

"Putin Düşänbegä kilgän waqıtta imzalanğan kileşülärneñ kübese ğamälgä aşırıldı, bigräk tä Sangtuda-1 dip isemlängän su elektr stansiäse turında kileşü ütälde. Ämma Taciq xökümäte belän Rusal şirkäte arasındağı kileşü törle säbäplärdän ütälmäde, alar ğamälgä aşmağaç eş tuqatatıldı."

Yaña su elektr stansiäse yaña tözeläçäk alyuminium şirkätenä yağulıq buldırır öçen kiräk bulır ide. Rusal Taciqstanda inde bulğan alyuminiy şirkäten tözekländerep anda pay alırğa ömet itkän ide. Yıl başında Taciqstan xökümäte Tursunzade alüminiy şirkäten xosusilaştırmayaçağın iğlan itte, häm bu üz çiratında Rusalğa xissälär satıp alu yulın yaptı.

Rusal belän kileşüneñ ikenşe öleşe dä ütälmäde. Bua tözeleşendä ike yaq anıñ bieklege häm çimalı turında kileşä almadı.

Taciqstandağı säyäsät belgeçe Qosim Begmöhämmäd, Rusiä xökümäte aldan uq bu kileşülärneñ säyäsi yağın kürde, häm Rusal şirkäteneñ Taciqstanda üz mänfäğätläre bar ide, di:

"Qızğanıçqa qarşı, Rusiä bu kileşüne Üzäk Aziädä üz säyäsäten kiñäytü öçen qullandı. Rusal barı tik üzeneñ iqtisadi mänfäğätlären alğa sörde. Rusal ber alyuminiy şirkäten xosusilaştırıp ikençesen tözergä häm alar öçen hydroelektrostansiä köçen qullanırğa teläde."

Rusal başta, Taciqstan xökümäteneñ kileşüdän çığuın belmägänen xäbär itte. Rusiäneñ "Vedomosti" basması iqtisad belgeçe Denis Nuştaev süzlären kiterep, ul kileşüneñ Rusal öçen andıy uq möhim bulmağanın yazıp çıqtı. Rusal eşen küzätep barğan iqtisadçı Vladimir Jukov ta, Rusalnıñ yaqınraq cirlärdä tabışlı projektları kübräk, dip belderde.

Taw yılğalarına bay bulğan Taciqtstan, qayber eşlär başqarılğan xäldä dönyada sudan kilgän elektr energiägä iñ bay däwlät bula alır ide. Älegä bu baylıqlardan fayda yuq, Taciqstan energiäne üzenä dä citkerä almıy. Rogun kileşüe ğamälgä aşqan bulsa, Taciqstan elektr energiäse belän üzen genä tämin itep qalmıyça, anı Qıtay, Äfğanstan häm Paqtstanğa da citkergän bulır ide.
XS
SM
MD
LG