Accessibility links

İnternet - Rusiädä irekle fiker belderü urını


Rusiädä mäğlümat çaralarınıñ açıqtan açıq Kremlne yaqlawı xalıqnı – bäysez mäğlümatne başqa cirdä ezläwgä etärä. İnternettağı bäxäslär, häm fiker belderü jurnalları – bloglar, Rusiädä torğan sayın kübräk qızıqsınu uyata.

Rusiädä iñ popolyar forumnarnıñ bersendä iñ qaynar tema bu atnada – Mäskäwdä küp qatlı binağa mengän üzen Spiderman, "Ürmäküç keşe" dip atağan ber franzus buldı. Ämma säyäsi temalarğa söyläşü här çaq iñ küp cawap alğan tema bulıp qala.

Mäskäw Carnegie Üzägeneñ säyäsät belgeçe Maşa Lipman, internettağı forumnar, irekle bäxäs öçen berdän ber urın bulıp qaldı, di:

"Älbättä İnternetta fiker belderü irege bar. Rusiädä eş – bäysez mäğlümat çaralarınıñ bulmawında tügel. Eş – Kremlneñ irekle fiker belderüçelärne şunda uq awızlıqlıy baruında."

AQŞta açılğan Live Journal, yağni "Canlı jurnal" isemle blog-forumnı iñ küp amerikannar qullana, ikençe urında rusiälelär. Rusiädä qullanuçılar sanı 1 million 100 meñ, 67 meñ yarım törle temalarğa söyläşüçe törkemnär bülengän. Bezneñ xäbärçebez çärşämbe könne genä küzätte, anıñ süzlärenä qarağanda, ul köndä genä jurnalğa 1600 yaña keşe terkälgän häm 500 meñ keşe üz fikeren beldergän.

Säyäsi kommentator Yulia Latınina, internet Rusiägä avtoritar däwlätkä äylänmäskä yärdäm itä, di:

"İnternetnı ciñel genä tıyıp bulmıy, minemçä internet arqasında ğına Rusiä äle avtoritar rejimğa äylänmägän."

Rusiä xalqınıñ zur öleşeneñ ildäge häm dönyadağı xällär turında xäbäre televideniädäge 3 kanal belän çiklänä, alarnıñ barısın da däwlät kontrol itä. Bäysez çığanaqlardan finanslanğan qayber başqa kanallar häm FM radioları az ğına başqa törle mäğlümat birergä mömkin.

Küptän tügel Rusiä prezidentı Vladimir Putin, mäğlümat çaraları häm internetnı küzätäçäk yaña idarä tözede. İnternettağı forumnarnı oppozisiädäge firqalär dä qullana. Küplär idarä oppozisiä tawışın çiklär häm dekaberdä Duma saylawlarına qadär elekke Sovet çorında kebek wazğiätne üz kontrolendä totır digän täñqit belderde. Maşa Lipman süzlärenä qarağanda, "Canlı Jurnal" mäsäläsendä Kreml üz yulın sayladı, dip sanıy:

"Kreml kontrolendä internetta bik küp säxifä bar. Alarnı Kreml yaqlı şirkätlär läkin Kremlgä yaqın dairälär finanslıy. Kreml bäysez säxifälärgä bik uñay bulmağan wazğiät tudırdı, monıñ belän ul alarnıñ köçen kimetü säyäsäten alğa sörä."

Rusiädä irekle fiker belderü teläge bar, internettağı forumnarğa torğan sayın kübräk keşe kerüe – moña dälillärneñ berse.
XS
SM
MD
LG