Accessibility links

Gruziädäge säyäsi cäncal ilneñ abruyına ni däräcädä täesir itä?


Gruziädä häm Könbatışta prezident Mixail Saakaşvili äle dä Gölçäçäk inqıylabınıñ ciñüçe qaharmanı bulıp qala. Ämma anıñ üzen cinayättä ğäyeplägän köndäşenä cawabı abruyına beraz tap töşerde.

Uzğan atnada Gruziäneñ elekke salqanu ministrı Irakli Okruaşvili prezident Saakaşvilinı säyäsi köndäşlären üterergä färman birüdä ğäyeplägännän soñ ike kön ütügä xoquq saqlaw oyışmaları Okruaşvilinı korrupsiädä ğäyepläp qulğa aldı. Küplär öçen bu açıqtan açıq üç alu bulıp kürende.

Ämma Saakaşvili üze Okruaşvilinı qulğa alu ber genä räsmineñ dä qanunnan östen, qağılğısız bula almawın kürsätä dide. Ul şulay uq atnakiçtä televidenie aşa kürsätelgän çığışında xökümät äğzaların yaña tözelgän korrupsiägä qarşı komissiä başqaraçaq eşlär turında kisätte.

"Räncemägez. Ämma bu komissiäneñ eşe sezneñ härberegezne, şulay uq duslarığıznı häm tuğannarığıznı häm başqalarnı tikşerü bulaçaq" dide Saakaşvili.

2003 yıldağı Gölçäçäk Inqıylabınnan birle Saakaşvili elekke Sovet cirlärendä demokratiä yaqlı köçlärneñ yöze, alarnı tuplawçı şäxes bularaq tanılıp kilde. Ämma säyäsät belgeçe Marina Musxelişvili Okruaşvilinıñ ğäyepläwläre häm xökümätneñ ul ğäyepläwlärne tikşermäwe Gruziädäge däwlät qorılışınıñ häm strukturasınıñ citeşsezleklären açıp saldı di.

"Ägär dä bezdä normal säyäsi sistemalı demokratiä bulğan bulsa bu bik tirän xökümät krizisına kitergän bulır ide. Säyäsi rejimnan bäysez eşläwçe strukturalar bulsa, äytik prokuratura, Konstitutsion Mäxkamä, Yuğarı Mäxkamä häm başqalar bäysez bulsa tikşerülär başlanır häm anıñ qayber näticäläre kürener ide" di Musxelişvili.

Anıñ äytüençä, bu ğäyepläwne Okruaşvili taşlawı anıñ ähämiäten tağın da arttıra. Çönki zamanında baş prokuror, eçke eşlär ministrı häm saqlanu ministrı bulıp eşlägän Okruaşvili xökümätne eçtän belgän keşe dip qarala. Okruaşvili üze taşlağan ğäyepläwlärne raslawçı dälillär kitermäsä dä bu xökümättä tikşerü ütkärmäwne aqlaw öçen säbäp bula almıy di Musxelişvili.

Xäzer küp kenä görcilärne borçığan soraw Saakaşvili çınnan da ğäyepleme digän yäki ul Okruaşvilinı törmägä yabıp artıq qatı qılanmıymı digän soraw tügel. Ä bu xällär ilneñ demokratik abruyın NATOğa quşılu, Könbatışqa integratsiälänü xıyalların çelpärämä kitererlek däräcädä töşermime digän soraw kübräk borçıy.

Küp kenä küzätüçelär Okruaşvilinıñ Saakaşviliğa qarata ğäyepläwlärne näq menä yaña säyäsi oppozitsion törkem oyıştırunı iğlan itü belän bergä yasawı da bik möhim di.

Şuña kürä anıñ kiçekmästän qulğa alınuı taşlağan ğäyepläwläre öçen cäzalaw bulıp qına tügel, ä kiläse yılda ütäçäk prezident häm parlament saylawları aldınnan köçäyep kitärgä mömkin köndäş säyäsi törkemne bastıru tırışlığı bularaq ta qabul itelä.

Okruaşvili qulğa alınğaç ta Tiflistä xökümätkä qarşı Gölçäçäk Inqıylabınnan birle kürelmägän däräcädä zur protest çaraları ütte. Bu Saakaşvilinı häm anıñ säyäsi tirälegen şaqtıy borçuğa salırlıq buldı.

Gruziä säyäsäten küzätep baruçı Ğia Hodia bu xakimiät suğışında töp yuğaltuçı Saakaşvili da, Okruaşvili da tügel, ä Gruziä demokratiäseneñ böreläre di.

Säyäsi oppozitsiä inde moñarçı da Saakaşvilinı televidenie tapşıruların qatı kontrolgä aluda, xakimiätne ber genä citäkçe firqä qulına tuplawda, bik nıq zarur bulğan xoquqıy reformalar ütkärmäwdä ğäyepläp kilä ide.

Nodia xäzer xökümät korrupsiä ğäyepläwlären saylap qına qullana digän xis qala häm bu demokratiä mayağı bularaq tanılğan Gruziäneñ abruyın şaqtıy töşerä di.

Şul uq waqıtta ul ni genä bulmasın mäsälän Rusiä yäki töbäktäge başqa illär belän çağıştırğanda Gruziädä demokratiä torışı yaxşıraq bulıp kürenä di.
XS
SM
MD
LG