Xөkümәtneñ şuşı qararı tik Tөrkiәdә tügel, ә çit illәrdә dә kөçle reaksiә quptardı. Çit bazarlarnıñ reaksiәse dөnya nefte bәyәlәreneñ kütәrelüwe rәweşendә buldı. Çөnki Yaqın Kөnçığışta çığaçaq suğış nefte produksiәsen kimetәçәk digәn qaraş өstenlek itә. Tөrkiәneñ idәn astı kөrd partizan oyışması PKK-nıñ Tөnyaq Ğiraqta urnaşqan xәrbi bazalarına hөcüm oyıştıru mәs`әlәsendә citdi qarar birü aldında toruwı inde barlıq illәr tarafınnan da qabul itelә başlandı. Bu inde Tөrkiәgә qarata sәyәsi hәm sivil basımnarnıñ artuınnan da kürenә. AQŞ administratiәse isә mәrtәbәlәr Tөrek xөkümәten saq bulırğa kisәtte. İñ soñğısı AQŞ generale mayorı Carter Hamm tarafınnan yasaldı. Ul, “әgәr dә Tөrek Qorallı Kөçlәre Ğıraqqa ütep kersә, Ğiraq ta üz suverenlığın saqlayaçaq” dip kisәtte. Inde hәr ber keşegә dә mәğlüm diәrlek fakt şul. Ğiraq armiәse xәtta üz ilendә dә stabillekne tә`min itә almıy.Alarnı ayaqta totqan tөp kөç şiksez biredә urnaşqan AQŞ xәrbi kөçlәre. İnde generalnıñ bu süzlәre qayber tөrek akademiklar, sәyasәtçelәr hәm jurnalistlarnıñ da telgә kitergәn qurquların iskә tөşerә. Jurnalistı Serdar Akinan AKŞAM gazetasınıñ 11-nçe uktәberge sanında ”Tөrkiә Ğiraqqa ütep kersә soñğı çiktә AQŞ belәn suğışaçaq” dip kisәtkәn ide.
Tөrkiәne AQŞ qına tügel, başqa xalıqara oyışmalar da kisәtәlәr. BMO Qaçqınnar Yuğarı Komissarı Antanio Guettes suğış bu rayonda citdi qaçqınnar qurqınıçı barlıqqa kiterәçәk dip belderde. Tөnyaq Atlantik Saqlanu Paktı NATO çitәkçese Hoop Scheffer prezident Gülgә şıltıratıp, tüzemlek kürsәtergә çaqırdı.
Xәrbi operatsiә tabiği ni xәtle PKK-ga qarata oyıştırılsa da tege yaqtan Ğiraq çitәkçelegenә, Tөnyaq Ğiraqtağı aftonom Kөrd çitәkçelegenә, biredә urnaşqan AQŞ xәrbi kөçlәrenә hәm dә biredә yәşәgәn tınıç xalıqqa da tiskәre tә`sir yasayaçaq. Şul sәbәple dә Ğiraq Dәwlәt Başlığınıñ urınbasarı Tarıq Xaşimi kinәttәn Ankarağa vizit yasadı. Ul Ankaradan ayrılğanda “telәgemә ireştem” dide. Yәğni Tөrkiә PKK-ga qarata xәrbi operatsiәne Ğiraq citәkçelegenә aldan xәbәr itәçәk. Ber ük waqıtta Ğiraq premiere el-Maliki dә kollegası Erdoğan belәn sөylәşte. Tege yaqtan Tөrkiәgә dürt kөnlek rәsmi vizit yasağan Süriә prezidentı Beşar Esadnıñ “Tөrkiәne qararlarında tulısınça yaqlıym” dip belderüwe isә Ankara tarafınnan uñay bәyәlәnde. Çөnki Suriәneñ üzendә dә kөrd probleması bar. Prezident Putinnıñ 11-nçı ükteberdә İranğa rәsmi vizitı yasap, AQŞ-qa qarşı Tährannı yaqlaw pozitsiәsenә kiçüwe, AQŞ-nı Yaqın Kөnçığışta kөçsezrәk pozitsiәgә tөşerüwe yağınnan, Ankaranıñ pozitsiәsen qıya rәweştә quәtlәde. Mәğlüm İrannıñ da üzendәge radikal qorallı kөrd partizannarı belәn problemaları bar.
12-nçe üktәberdә zapiska turında ütkәrelgәn sөylәşülәrdәn soñ 549 deputattan 526-sı tawış birügә qatnaştı. Şularnıñ 507-se röxsät qararın yaqlap tawış birde. Dimәk Kördlәrneñ Demokratik Cәmğiәt partiәse deputatları qarşı tawış birdelәr. Tawış birügә qatnaşmağan 42 deputanıñ küpçelege isә çığışı belәn kөrtlәr bulırğa tiyeş. Dimәk xөkümәt telәgәn waqıtta Ğiraq çigen ütep kerü өçen armiәgә boyrıq birә alaçaq.
Tөrkiә inde Tөnyaq Ğıraqtan Tөrkiә aşa çarter oçqıçlarınıñ oçuın tıydı. Xәbәrlәrgә kürә, tөrek tankaları hөçüm pozitsiәsendә kөtәlәr. Çik tamojnese Habur da yabılu aldında. Çiktә 2 meñnәn artıq ğәskәr tora. Parlamenttan ütkәn bu röxsät qanunınıñ mөddәte ber yıl. Başqaça әytkәndә Tөrek Qorallı Kөçlәre zapiska ütkәç ük Ğiraqqa ütep kerәçәk tügel. Çөnki qış ayları başlanuwı sәbәple tawlıq rayonnarda xәrbi operatsiәlәr ütkәrü baytaq qıyınlaşa.
Qısqası Tөrkiә şuşı röxsät belәn tieş bulsa Tөnyaq Ğiraqqa qarata xәrbi çaralar da kürergә әzer toruwın dөnya cәmağәtçelegenә kürsәtte.
İstanbul ,Әxtәm İbrahim