Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tatarlar azçılıq bulıp yәşәrgә künekkәn


20 Uktäberdә İstanbul Bөyek Şәhәr Bәlәdiyәse Mәdәniәt Eşlәre tarafınnan Tarık Zafer Tunaya isemle zalda “İstanbulda yәşәgәn Qazan hәm Başqort Tөreklәre” iseme belәn ber programma oyıştırıldı.

Programanıñ mәqsatı İstanbulda urnaşqan azçılıqlarnıñ şәhәrgә integratsiәse, alarnıñ kem buluı, yazmışları hәm mәdәniәtlәren өyrәnü. Dөres şuşı programmaga qatnaşuçılarnıñ sanı şaqqatarlıq bulmasa da biredә yasalğan çığışlarnıñ kitap rәweşendә basılıp çığaçağı biredә әytelgәnnәrneñ kiñ külәm uquçuğa taralaçağın kürsәtә. Programma Tatarstannıñ Tөrkiәdәge wәkalәtle wәkili Radik Qıymatinovnıñ qotlaw süzlәre belәn başlandı.

Moderator Süleyman Şenel dә Tatar-Başqortlarnı bik belmi ikәn. Nigә disәk ul programanıñ isemen “Qazan hәm Başqort Tөrklәre” dip bilgelәgәn. Bu turıda Prof. Nadir Dәwlәt Qazan ber şәhәrneñ iseme, ә Başqort isә ber etnik tөrkemneñ dip iskәrtep uzdı. Ul ayruça ber kөn elek Mәskәwdәn kilgәn Tatar pianistı Rөstәm Xәyretdinovnıñ konsertın tanıtuda Rus piyanist dip iğlan itelüenә Tatarlarnıñ xәtta Tөrkiәdә dә tanıtu probleması buluına işarә itüen әytte. Prof. Dәwlәt tağı üz çığışında 1950-ne yıllarda Qıtay, Korea, Japoniә kebek yıraq kөnçığış illәrennәn Tөrkiәgә küçep kilgәndә tөrle integratsiә problemaları belәn qarşılaşuların, әmma tel hәm dinneñ yaqınlığı sәbәple inde yәş buında şundıy problemanıñ qalmağan buluın әytte. Ul ayruça Rossiәneñ qatı viza rejimı sәbәple Tөrkiәdәgelәrneñ Tatarstanğa kitüdә zur qiyınlıqlarğa duçar buluın da iskә tөşerde.

Cıyılışqa qatnaşqan Rөstәm Wagasnıñ 1954-nçe yılda Qıtaydağı Harbinnәn İstanbulğa küçülәre, Qıtayda çaqta da azçılıq buluları, bire küçkәç tә azçılıq psixologiәsendә yәşәwlәre turında әytep, “lәkin bez Tatarlar azçılıq bulıp yәşәrgә künektek” dip әytüe bәlki dә dөnyadağı barlıq Tatarlar өçen mөhim ber faktnı iskә tөşerde.

İdel-Ural Tөreklәre Oyışmasınıñ çitәkçese Attila Küntüzneñ Qırğız anadan tuğan student qızı Hilalneñ zalda yasalğan çığışlardan dulqınlanıp, “Min vәğdә itәm ki, ber yıldan soñ çığışımnı Tatarça yasayaçaqmın” dip әytüe zalda kөçle alqış qubuğa sәbәp buldı.

3-4 sәğatkә suzılğan kiçәdә Gültәn Urallınıñ Tatar sәnğәt ürnәklәren tanıtuı, qoş tele belәn çәk-çәk taratuı qızıqlı ber küreneş buldı. Cıyılış azağında isә Rahmi Oruç Güvenç qıllı sazlar belәn Tatar kөylәren başqardı. Lәkin ul “arabızda garmon uynawçı kem dә yuq, bu citeşsezlek” dip әytüe niçә yıllardan soñ çınbarlıqnı faş itüe buldı. Çөnki Tөreklәrdә tatar muzıkası qıllı sazlar belәn genә uynala digәn tә`sir qala ide.

Qısqası İstanbul Bөyek Şәhәr Bәlәdiyәse oyıştırğan kiçәdә Tatarlarnıñ taralğan rәweştә yәşәwlәre hәm maddi mөmkinleklәre bulmaw arqılı mәdәni eşçәnleklәr başqaruda bik uñışlı bula almawları, tik Tatarstan wәkilçelegeneñ yardәmnәre arqılı ğına az maz isemnәren, işetterülәre әytelde.

Istanbul, Әxtәm İbrahim

XS
SM
MD
LG