Mәğlüm Tөrkiәneñ kөntәrtibendә niçә atnalardan birle idәn astı kөrd partizan oyışması PKK-nı yuq itü mәs`әlәse tora. Tөrek kiñ külәm mәğlümәt әsbablarınıñ berençe xәbәrlәre dә soñğı atnada gel bu turıda buldı. 25-nçe uktәberdә “Hürriyet, Bugün, Vatan, Yeni Şafak” kebek gazetalarnıñ berençe bitlәrendә tөrek xәrbi oçqıçlarınıñ Tөnyaq Ğıyraqtağı noqtalarğa bomba taşlap kire qaytuları xәbәr itelde. Qayber xәbәrlәrgә kürә, 3 meñ tirәsendә ğәskәr dә çikne 5 km. ütep kergәn. Başqa ber xәbәr isә Kөnyaqta Ğıyraqqa çiktәş Yeşilovadağı Gendarmәriә bazasına 100 tirәsendәge PKK partizanınıñ xөcemeneñ tuqtatıluı buldı. 30 xәtle PKK-lı üterelgәn. Monnan elekke Dağlıca xәrbi bazasına şundıy uq hөcümdә 12 ğәskәr üterelep 8-e orlanğan ide. Şәhit itelgәn, yaralanğan hәm orlanğan ğәskәrlәrneñ arasında törek armiәsendә xezmәt kürgәn kөrdlәr dә bar.
Tөrkiә Radio hәm Televiziә Yuğarı Oyışması kierenkelekne arttırmaw өçen qayber xәbәrlәrgә senzura quydı. Lәkin monı tıñlağan bik bulmadı kürәseñ. Sәyәsәtçelәr xalıqnı provokatsiәlәrgә bireşmәskә çaqıralar. Lәkin xәtta yıraq Belgiәdә dә Bruseldә 100 xәtle yäş tөrek protest mitingası ütkәrergә tırışqanda polisiә tarafınnan taratıldılar digәn xәbәr kilep tөşte. Ә Tөrkiyäneñ üzendә isә barlıq şәhәrlәrdә diәrlek protestlar bula. Şuşı protestlarnı oppozitsiәdәge Millәtçe Xәrәkәt partiәsenә yaqın torğan Ülkücülәr yәğni İdealist yәşlәr oyışması berençelәrdәn bulıp oyıştıra. Urta mәktәp uquçıları da bolarğa qatnaşa. Nәticәdә Mәğarif Ministerlege uquçılarnı mondıy protestlarğa qatnaşudan tıydı. Protestlar Kөrdlәrneñ Demokratik Cәmğiәt Partiәse DTP-neñ binalarına hөcüm rәweşendә dә üzen kürsәtә. Universitetlarda kөrd uquçılar belәn tөrk uquçılar berberlәrenә hөcümnәr oyıştıra. Universitet senatları akademiklarnı cıyıp protest cıyılışları ütkәrәlәr. Parlamentta da deputatlar xәtta başqa temalar buyınça cıyılğan ayrım komissiә utırışlarında bu mәs`әlәne kөn tәrtibenә kiterәlәr. Oppozitsion partilәr Cөmhuriәt Xalıq belәn Millәtçe Xәrәkәt partilәlәre xөkümәtne buldıqsızlıqta ğәyeplilәr.
Tege yaqtan AQŞ hәm Avropa Berlegeneñ tөrek xөkümәtenә basımnarı dәwam itә. Lәkin inde xalıqnıñ zur өleşe Tөrek Qorallı Kөçlәre qayçan Tөnyaq Ğıyraqqa ütep kerer digәn xәbәrne kөtep dulqınlana. Şuşı dulqınlanu il eçendә ğәyepsez kөrdlәrgә qarata kөçle reaksiәgә, xәtta keşe üterülәrgә xәtle alıp iltmәgәye digәn qurqu bar. İnde sәyәsәtçelәr dә, qayber jurnalist hәm intelektuallar da bu qurqınıçnı sizep “Tөrek-Kөrd ber tuğan” digәn belderülәr yasıy başladılar.
24-nçe ukteberdә cıyılğan Milli Qurqınıçsızlıq Şurasınıñ utırışınnan Ğıyraqqa embargo yasaw tәqdime çıqtı. Asılda Tөrkiә belәn Ğıyraq arasındağı sәwdәdә otqan yaq Tөrkiә bulğan ide. Ütkәn yılda 2 milliarda 200 millon dollarlıq tabış kürde. Bıyıl august ayına xәtle tabış isә 1 milliarda 600 million dollar. Tөrek eş quarları gomumәn Ğıyraqta, ayrım alğanda tөnyaqtağı aftonom kөrd rayonunda bik küp tөzü eşe alıp baralar. Tөrkiә ayruça Ğıyraqqa elektr energiәse dә sata. Şunıñ өçen dә xөkümәt ambargo qararın alsa bu Ğıyraq belәn bigrәk tә aftonom kөrd rayonına zian birәçәk. Ayruça kөrdlәr Tөrkiәdә kilgәn export әyberlәrennәn alğan tamozne kilerennәn dә mәxrum qalaçaq. Tabiği Tөrkiә dә tabışlı ber eş urnın yuğaltaçaq. Lәkin Tөrkiәdәge atmosferağa qarasaq xalıq moña riza sıman.
Tөrkiә inde 2 belәn 3-nçe Noyeberdә İstanbulda ütkәrelәçәk AQŞ, Avropa Berlege, Industrial 8 il, İslam Konferentsiәse hәm Ğәrәp İllәre Oyışmasınıñ Ğıyraq turındağı kiñәytelgәn urtaq xalıqara konferentsise belәn 5-nçe Noyeberdә Washingtonda Premier Erdoğan Prezident Bush oçarşuın kөtә. Bu arada 26 NATO ileneñ Hollandiәdә ütkәrelgәn saqlanu ministerlәre cıylışında Tөrkiәne terror belәn kөrәşendә yaqlıybız digәn belderü yasaldı.
Inde kilәse kөnnәrdә tөrek xalqınıñ qan basımı beraz tөşәrme әytüwe qıyın. Tөnyaq Ğıyraqqa tөşәçәk oçqın bөten rayonğa şartlağıç tә`sire yasamasmı? Bu turıda tөrle teoriәlәr bar. Aqıl belәn mantıyq problemalar diplomatiә arqılı çişelsen di, әmma diplomatiәneñ ber instrumentın da qoral buluwın kem dә inqar itә almıy. Qızğanıç şul ki mәs`әlә şundıy kisken vazğiәtkә kilgәç, keşe tormışı turında kem dә qayğırtmıy kebek.
İstanbul, Әxtәm İbrahim