Xaqimiät vertikalen nığıtu säyäsäten tormışqa aşıru nisbätennän Tatarstannıñ qanuni nigezlämäsenä basım turında tıñlawçılarıbız berniqadär xäbärdar bulsa, kürşe Mari Respublikasında wäzğıät kötelmägän yañalıq buldı. Viktor Nikolaev äytüençä, respublikada xaqimiätkä Rusiäneñ liberal'-demokratik firqase (LDPR) wäkile Leonid Markelov kilgäç, milli mäsälälärgä mönäsäbät kisken üzgärgän. İñ berençe eş itep, xökümättä millätara mönäsäbätlär bülekçäse beterelgän. Däwlät telläre turındağı qanun bar instansiälärdä kileşterep beterelgäç, Lenid Markelov, bu qanunnı uzdırmayaçağı turında beldergän. Ul mari telenä däwlät tele statusı birügä qarşı ikän. Respublikada xäzerge waqıtta milli liderlarğa qarşı astırtın ezärlekläw eşläre alıp barıla. Grajdannarnıñ ana telendä belem alu xoquqları bozıla. Mariça kitaplar näşer itü ğamäldä tuqtatılğan. Häm menä äle küptän tügel genä Şkitan isemendäge häm Yäş tamaşaçılar milli teatrların yabu eşläre başlanğan. Küptän tügel Bötenmari Şurasınıñ 5-nçe plenumı bulğan. Anda menä şuşı mäsälälär kütärelgän. Bu plenumda Bötentatar ictimağıy üzäge wäkile dä qatnaşqan. Bötentatar ictimağıy üzäge kürşe Mari Respublikasındağı xällärgä qarata bitaraf qala almıy. «Mari xalqın yaqlıybız» digän belderüdä bolay dielä:
Mari Elda barğan bu protsesslar Rusiädä alıp barılğan şovinistik säyäsätneñ açıq çağılışı. Çınlıqta bu Rusiädä milli respublikalarnı yuq itü, rus bulmağan millätlärne köçläp assimilätsiäläwneñ yaña etapnıñ başlanuın belderä. BTİÜ Mari El Respublikasında barğan bu şovinistik başbaştaqlıqlarnı Rusiädä azsanlı xalıqlarğa qarata ruxi genotsid dip qabul itä häm Mari Respublikanıñ citäkçelegenä üzeneñ protestın belderä.
İdel-Ural ictimağıy-säyäsi xäräkäte dä Rusiädä milli respublikalarğa qarata alıp barılğan säyäsätne kisken ğäyepli. 18 fevral'dä İdel-Ural xäräkäte prezidiumı milli respublikanıñ suveren xoquqların beterüneñ ğäyre tabiğıylığı turında häm azsanlı xalıqlarğa qarata milli diskriminatsiä, ksenofobiä häm genotsidqa qarşı eşçänlek oyıştıru turında möräcäğätlär qabul itkän. Anıñ soñğısında İdel-Ural ictimağıy-säyäsi xäräkäte Mari Respublikasın häm mari xalqınıñ mänfäğätlären yaqlawnı oyıştırğan Bötenmari Şurası häm başqa ictimağıy oyışmalarnı xuplıy, bez şulay uq üz gazetalarında tuğandaş xalqın yaqlap çıqqan Finlandia grajdannarın häm ictimağıy oyışmaların xuplıybız. Bez Tatarstan Prezidentına häm xökümätenä mari xalqı kongressı saylağan Bötenmari Şurasın yaqlarğa çaqırabız. Kürşelär bälä kilgändä sınala. Kürşe respubliqa zur bälä kilde. Şundıy uq yazmış Tatarstanğa da äzerlänä. Scenariy berük. Bu zakon çığaru yulı belän prezidentlıqqa kandidatlar öçen ike däwlät telen dä belü taläben yuqqa çığaru mäxkämä tärtibe belän mäktäplärdä tatar telendä uqıtu mäcbürilegen yuqqa çığaru, tatar milläten bülgäläwgä mataşu häm iñ möhime, Tatarstannıñ häm başqa milli respublikalarnıñ däwlätçelegen yuqqa çığaru protsessın, alarnıñ Konstitutsiälären häm başqa qanunnarın federal' qanunnar belän täñgälläşterü yulı belän däwam itü, diyelä. Häm şulay uq federal' üzäkneñ unitar däwlät tözügä yünäleş aluı täqrarlana.
Mari Elda barğan bu protsesslar Rusiädä alıp barılğan şovinistik säyäsätneñ açıq çağılışı. Çınlıqta bu Rusiädä milli respublikalarnı yuq itü, rus bulmağan millätlärne köçläp assimilätsiäläwneñ yaña etapnıñ başlanuın belderä. BTİÜ Mari El Respublikasında barğan bu şovinistik başbaştaqlıqlarnı Rusiädä azsanlı xalıqlarğa qarata ruxi genotsid dip qabul itä häm Mari Respublikanıñ citäkçelegenä üzeneñ protestın belderä.
İdel-Ural ictimağıy-säyäsi xäräkäte dä Rusiädä milli respublikalarğa qarata alıp barılğan säyäsätne kisken ğäyepli. 18 fevral'dä İdel-Ural xäräkäte prezidiumı milli respublikanıñ suveren xoquqların beterüneñ ğäyre tabiğıylığı turında häm azsanlı xalıqlarğa qarata milli diskriminatsiä, ksenofobiä häm genotsidqa qarşı eşçänlek oyıştıru turında möräcäğätlär qabul itkän. Anıñ soñğısında İdel-Ural ictimağıy-säyäsi xäräkäte Mari Respublikasın häm mari xalqınıñ mänfäğätlären yaqlawnı oyıştırğan Bötenmari Şurası häm başqa ictimağıy oyışmalarnı xuplıy, bez şulay uq üz gazetalarında tuğandaş xalqın yaqlap çıqqan Finlandia grajdannarın häm ictimağıy oyışmaların xuplıybız. Bez Tatarstan Prezidentına häm xökümätenä mari xalqı kongressı saylağan Bötenmari Şurasın yaqlarğa çaqırabız. Kürşelär bälä kilgändä sınala. Kürşe respubliqa zur bälä kilde. Şundıy uq yazmış Tatarstanğa da äzerlänä. Scenariy berük. Bu zakon çığaru yulı belän prezidentlıqqa kandidatlar öçen ike däwlät telen dä belü taläben yuqqa çığaru mäxkämä tärtibe belän mäktäplärdä tatar telendä uqıtu mäcbürilegen yuqqa çığaru, tatar milläten bülgäläwgä mataşu häm iñ möhime, Tatarstannıñ häm başqa milli respublikalarnıñ däwlätçelegen yuqqa çığaru protsessın, alarnıñ Konstitutsiälären häm başqa qanunnarın federal' qanunnar belän täñgälläşterü yulı belän däwam itü, diyelä. Häm şulay uq federal' üzäkneñ unitar däwlät tözügä yünäleş aluı täqrarlana.