Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tatarstanda arxeologiä fäne nixäldä?


Tatarstanda arxeologiä fäne nixäldä?

15 avgust tağın ber hönäri bäyräm köne. Elekke Sovetlar Berlegendä bu kön Arxeologlar köne itep bilgelänep ütä ide. Mäğlüm ki, xäzer ul kalendarda yuq. (Anıñ qarawı tizdän, 2 sentäberdä Rusiä çinovnikları köne täwge märtäbä bilgelänep ütäçäk.) Arxeologlar könen Rusiädä, xätta, elek Sovetlar Soyuzına kergän BDB illärendä äle dä törle konferensiälär, oçraşular belän bilgeläp ütälär ikän. Tatarstan arxeologları da bu könne hönäri bäyräm itep ütkärergä layıqlı. Soñğı yıllarda Tatarstanda şaqtıy tarixi arxeologik açışlar yasaldı. Qazan Kremle tıyulığında arxeologik qazılmalar waqıtında Vaclav täñkäse tabılu böten dönyağa sensatsiä bulıp yañğıradı. Läkin şul uq Kreml tıyulığında tözeleş eşläre alıp barğanda, mädäni qatlamnarnı, xätta keşe söyäkläre belän bergä çığarıp taşlaw ğalämätläre buldı. Soñğı yıllarda da prezident rezidensiäsendä rekonstruksiä eşläre başlanğaç, bina qarşındağı mäydanda borıñğı divarlar tabıldı. Anı xan sarayı qaldıqları dip tä, borıñğı mäçet divarları dip bäyäläwlär buldı. Läkin ber yıldan prezident rezidensiäsendä tözekländerü eşläre tämämlanğaç, älege qazılmalar mäydanın cir belän tigezläp quydılar.

Tatarstan arxeologiä fäne nixäldä? Arxeologik ezlänülärneñ ber törle räte-çiratı, programmassı barmı? Tatarstan fännär akademiäse Tarix institutı ğalime Albert Borhanov söyli: Ezlänülär maxsus finanslanmıy, küp närsä matdi yaqqa qaytıp qala. Şulay da, arxeologik qazılmalar alıp barılğan rayon xaqimiätläre yärdämendä yıl sayın berniqädär eş başqarıla. Qazan Kremle tıyulığında eşlär ayırım ber törkem ğalimnär tarafınnan alıp barıla. Tatarstan cirlegendä tarixi oyışmalar däwlät küzätüendä yaña tıyulıqlar xasil bula, xäzer alarnıñ sanı ike distägä yaqın.

Bıyılğı cäydä Albert Borhanov citäkçelegendä fänni ekspeditsiä Apas rayonınıñ tarixi urınında ezlänülär alıp barğan. Taw yağı dip yörtelgän bu töbäktä soñğı ezlänülär monnan 30 yıl çaması elek ütkärelgän bulğan. Soñğı könnärdä ekspeditsiä Yäşel Üzän rayonında eşli başlağan häm borıñğı şähär urınına tap bulğan. Biredä XIV ğasır urtasına, Altın Urda çorına turı kilgän äyberlär häm kömeş täñkä tabılğan. Albert Borhanov arxeologik ezlänülärne härwaqıt tatar xalqı tarixın öyränü maqsatınnan çığıp alıp baruı turnıda äytä.

Albert Borhanov Tatarstanğa 90-nçı yıllar urtasında ğına Üzbäkstannan küçep qayttı häm arxeologiä ölkäsendä bik aktiv eşli başladı. Şul yıllarda anıñ İske Qazan tıyulığında alıp barğan qazınmaları, tabıldıqları turında “Azatlıq” radiosınıñ söylägäne bar inde. Şunnarı soñ ul Kama aryağında, Saba yaqlarında açışlar yasadı. Bıyıl mäğlümat çaralarında anıñ Apas cirlegendä, Däweş tiräsendä, Qızlar tawı digän tarixi urında uñışlı eşläwe turında xäbärlär buldı. Mäğlüm ki, soñğı yıllarda tarix fäneneñ konsepsiäse üzgärde. Tarix xäzer tatar xalqı tarixın öyränügä, tasvirlarğa yünälderelgän.

Xäbärlärne “Azatlıq” radiosı öçen Qazannan Yunıs Ätnäle äzerläde
XS
SM
MD
LG