Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä Qırğızstanda ğäskärilär häm xärbi oçqıçlar urnaştıra


Ütkän yılda Afganstandagı suğışnıñ ber öleşe bularaq Quşma Ştatlar Üzäk Aziedä bazalar açqannan soñ , xäzer Russie dä eleke sovet territoriese Qırgızıstanğa ğäskärilär häm bombalauçı oçqıçlar kiterep üzeneñ xärbi köçen ceyelderä.

1999nce yıl urtalarında Qırgızıstannan çığıp kitkän Russie xärbiläre, terrorğa qarşı suğış häm regional stabillıq buldıru mäqsatında kire qayta. Ütkän atnada Russie oçqıçları Bişkäktän 20 çaqırım yıraqtagı Kant hava mäydanına kilä başladı. Qırgızıstan saqlanu ministırı Esen Topoyev Russie hava bazası BDB illäreneñ kümäk iminlek kileşüenä esasän açıla dide.

Topoyev Kanttagı Russie hava bazası daimi bulaçaq häm ul aqrınlap kiñäyteläçäk dide. Xärbilär häm oçqıçlarnıñ sanı turında aprel ayında BDB illäreneñ summitında qarar bireläçäk. V.Putinnıñ pändeşämbedä Bişkäkkä yasayaçaq säfäre waqıtnda baza mäsäläse tikşereläçäk dip kötelä.

Kanttan 25 çaqırım yıraqta Qırgızıstannıñ Manas hava mäydanında 3meñ amerikan häm qayber könbatış illäreneñ xärbiläre urnaşqan . Alar da terrorğa, islamçı extremizmga qarşı suğış häm töbäktä totrıqlılıq urnaştıru mäqsatında anda kiterelde. Küzätüçelär Russie xärbiläreneñ Qırgızstanga qaytuı Mäskäü belän Waşington arasında yaña köndeşlekneñ barlıqqa kilüenä işarä dip qarıy. Yäğni terrorğa qarşı suğış qına tügel, ä sonğı çiktä töbäktä iqtisadi vä säyäsi östenlek urnaştıru mäqsatı quyıla.. Mäskäüdä Xalıqara İnstitutta eşläwçw professer Alexei Malaşenko bolay dip säyli : Qırgızstanda politik krizis xökem sörgändä, Russie xärbi bazası açıla ,prezident Akayev opozitsiene ilne stabilsızlaştırırga tırışuda ğäyepli, ämma ul çigenü çaqırularına qolaq ta asmıy .. Malaşenko Russie xärbiläreneñ Qırgızstanda toruı berençe çiratta Mäskäü yaqlı Akayevnıñ xakimiäten saqlap qalaçaq digän qaraşta.

Qırgızıstan AQŞ vä Russie xärbi bazaları urnaşqan töbäktäge berdänber il. Xaberlärgä qarağanda , Qıtay da Şangxay Xezmättäşlek Oyışması qıssalarında Qırgızstanda üz ğäskärilären urnaştırırğa soragan. Qırgızstan parlamentınıñ xalıqara mönäsäbätlär komitetınnan deputat Alişer Abdimomunov , dönya köçläreneñ ilgä kilep urnaşuı böten töbäk öçen qurqınıçlı bulaçaq, çönki bez ayrım illär , ayrım geopolitik mänfäğätlär regionda berberse belän tınıçlıqta yänäşä yäşi alırlarmı yuqmı belmibez dip söyli.

Düşämbedä Tadcikstan prezidentı Raxmonov Aqyortta G.Bush belän oçraşırğa tieş. Mätbuğatqa qarağanda, oçraşuda töp mäsälä bulıp, Tadcikstanda daimi amerikan xärbi bazasın buldıru toraçaq. Respublikada 25meñ Russie çik saqçısı urnaşqan bulsa da, ul Amerikadan da kübräk iqtisadi yardäm , yaqlau alu niätendä.

Üzäk Azieneñ 5 respublikasınıñ berse genä Törkmänstan gına bäysezlegen iğlan itkännän soñ tarafsızlığın saqlap qaldı. Ul töbäktäge xärbi täräqiätkä qatnaşmıy. Profeser Malaşenko qaraşınça , AQŞ ta Russie dä töbäkneñ tınıç , stabil buluın teli, bälkim dä anda här ike il xärbiläreneñ toruı mäqsatqa xezmät itär. Ämma dä läkin başqa törle dä uylap bula… Amerika häm Russie xärbiläreneñ regionda urnaşuı , stabillıqnıñ çın garantiese bulğan demokratik häm ekonomik täräqietne tuqtatqan, çit il xärbiläreneñ urnaşuına röxsät itkän aftoritar rejimnarnıñ bälkim dä ozagraq waqıt xakimiättä utıruına yardäm itäçäk.

Färidä Xämit, Praga
XS
SM
MD
LG