Accessibility links

Кайнар хәбәр

Polkovnik Budanov çeçen qızı Elza Kungaevanı ütergändä “üz-üzen beleştermägän” dip tabıldı


18 yäşlek çeçen qızı Elsa Kungaevanı üterüdä ğäyeplängän Rusiä ofitserı Yuri Budanov östennän barğan mäxkämä eşendä düşämbedä Dondağı Rostov şäxärendä psixiatrlarnıñ çirattağı, dürtençe tikşerü näticäse iğlan itelde. Mäxqämä tarafınnan bilgelängän belgeçlär Budanov cinäyäten qılğanda “üz-üzen beleştermägän xäldä bulğan” digän näticä çığardı häm anı däwalanuğa cibärergä täqdim itte. Şuşı qarar Budanovnı aqlawğa yul aça.

Märxümäneñ äti-änise sälämätlekläre naçar bulu, dürt balasın qaldırıp kitä almaw häm matdi qıyınlıqlar säbäple, mäxkämä utırışın Rostovtan Nazrangä küçerergä sorağan ide. Bu üteneç kire qağıldı. Şunnan soñ Kungaevlarnıñ advokatı Abdulla Xamzaev utırışnı 5 köngä bulsa da kiçekterergä soradı. Bu üteneç şulay uq kire qağıldı. Budanovnıñ advokatı Aleksei Dulimov utırışnı kiçekterü, başqa şäxärgä küçerü öçen ber nigez dä yuq dip belderde. Bu urında süzne polkovnik Budanov aldı. “Belgeçlär Mäskäw xätle Mäskäwdän kigän, utırışnı kiçekterü alarğa qarata itägätsezlek häm däwlät aqçasın sarıf itü bulır ide, keşelärne mäsxärä itergä yaramıy” dide ul. Expertiza näticäsen iğlan iter aldınnan, komissiä räise Valeri Krasnov Budanovnı bülmädän çığarırğa soradı. “Näticäne anıñ aldında iğlan itü, anıñ sälämätlegenä zıyan kiterergä mömkin. Rusiäneñ Cinäyätlär kodeksı keşeneñ sälämätlegen saqlarğa taläp itä” dide ul. Jurnalistlar şulay uq çığarıldı.

Mäxkämä tarafınnan bilgelängän belgeçlär Budanov 18 yäşlek çeçen qızı Elza Kungaevanı ütergändä “üz-üzen beleştermägän xäldä bulğan”, yağni üz ğämällären kontrol itmägän, şuña kürä anı cawapqa tartıp bulmıy digän näticä çığardı. Äytergä kiräk, Budanov östennän menä inde 2 yıl barğan mäxkämä eşendä, bu inde 4-nçe expertiza. Berençe ikesendä polkovnik – üz aqılında bulğan dip tabılğan ide. Öçençesen Mäskäwdäge Serbski institutı köz köne ütkärde, häm Budanov waqıtlıça affekt xälendä bulğan digän näticä çığardı. Şunnan soñ Mäskäwdä totıq alu waqiğası buldı. Moscow Times gäzite bügenge sanında yazuınça, şul xäldän soñ berniçä kön ütügä, Sälämätlek Saqlaw Ministrlığı mäxqämägä cibärgän expertiza qägäzlären kire çaqırtıp alğan. Yänäse, qayber texnik tözätmälär kertü öçen. Rusiäneñ Bäysez Psixiatrlar Asotsiatsiäse başlığı Lubov Vinogradova äytüençä, bu xäldän soñ Budanov östennän barğan eşneñ närsä belän betäse inde bilgele ide.

Soñğı 4-nçe expertizanı şul uq Serbski belgeçläre ütkärgän. İnde äytelgänçä, alar Budanovnıñ “üz-üzen beleştermägän xäldä bulğanın” raslağan. Şaqqatırğan östämä şul: belgeçlär, Budanovta tağı da citdiräk awıru, patalogiä tapqan häm anı däwalarğa täqdim itkän.

Psixiatriä ölkäsendä keşe xoquqların yaqlawçı Alexandr Podrabinek süzlärençä, sovet çorında Serbski institutı östän töşerelgän kürsätmä nigezendä disidentalrnı üz aqılında bulmağan keşelär dip raslap utırğan oyışma ide. Xakimiätkä xezmät itüen ul äle däwam itä, di Aleksandr.

Şulay itep, xäzer mäxqämä, belgeçlär näticäsenä tayanıp, Budanovnı aqlağan qarar çığara ala. Häm ul inde yaña yılğa qädär ük irekkä çığarılırğa mömkin. Çeçnyadağı, xättä Mäskäw taraflı räsmilär äytüençä, bu xäbär Çeçen xalqında tirän näfrät häm qarşılıq uyataçaq. Çönki alar Budanovnıñ keşe üterüçe, cinäyätçe buluında hiç kenä dä şiklänmi. Administratsiä başlığı urınbasarı Taus Cabrailov äytüençä, ikençe yaqtan xalıqqa şunı da añlatu qıyın bulaçaq: ägär polkovnik, belgeçlär açıqlağança, citdi awıru belän awırğan bulğan ikän, ni öçen anı Çeçnyada polk belän idarä itergä quyğannar?

Nixayät iñ möxime. Budanov Çeçnyada qılınğan cinäyätlär öçen ğäyeplängän yuğarı däräcädäge berençe ofitser ide. Anıñ aqlanuı bar cämğiätkä, berençe çiratta xärbilärgä anıq işärä bulaçaq. İşaräneñ mäqnäse ğadi: qurıqmağız, watan öçen barğan köräştä, “waq-töyäk cinäyätlärgä” iğtibar itelmiäçäk.

Ali Ğilmi, Praga
XS
SM
MD
LG