Analitiklar äytüençä Prezident Bush 5-nçe noyäbrdä ütkän Kongress saylawları näticäsendä parlamentnıñ ike palatasında da östenlekkä ireşsä dä anıñ tışqı säyäsätendä üzgäreşlär kötärgä kiräkmi. Kongressta yaqlawnıñ artuına qaramastan, iqtisadıy problemalar säbäple ul kiläse saylawlarda ottırırğa mömkin. Älegä isä Kongress aña xalıqara mäydanda, bigräk tä yaqın könçığış häm Ğiraq mäs’äläsendä üze telägän säyäsätne alıp barırğa qomaçawlamıyaçaq. Xäyer, analitiklar Buşnıñ tışqı säyäsätenä, kongressta berqayçan da, xätta senat demokratlar qulında bulğanda da oppozitsiä yuq ide dilär. Kongresstağı qayber äğzalarnıñ Ğiraqqa qarşı başlanırğa mömkin suğışnıñ döres adım bulaçağına şik belderüenä qaramastan, ike palata da zur küpçelek belän Buşqa Ğiraq mäs’äläsendä kiñ wäkalätlär birde. Brookings İnstitutındağı xalıqara mäs’älälär belgeçe James Lindsay monı 11-nçe sentäbr waqiğalarınnan soñ terrorğa qarşı suğış başlanuı belän añlata.
AUDİO: 11-nçe sentäbr tışqı säyäsät turındağı bäxäslärgä küpmeder waqıtqa çik quydı. Amerikalılar üzlären qurqınıç astında xis itkändä, başqarma häm qanun çığaru xakimiätläre arasında ozaq waqıtlı ritm buldıru öçen, Kongress prezidentqa yul birergä tırışa. Şulay itep noyäbrdäge saylawlar prezidentnıñ tışqı säyäsätenä tä’sir itmi. 11-nçe sentäbrdän soñ ul bolay da zur mömkinleklär aldı.
Ämma ikençe ber analitik, Virginia universitetınıñ säyäsät belgeçe Larry Sabato ägär dä Kongress Demokratlar qulında bulıp, Respublikan prezidentnıñ suğış kebek möhim tışqı säyäsi adımnarı uñışsızlıqqa yulıqsa Kongress prezident öçen problemağa äwereler ide di.
Lindsay andıy oçraqta, Ğiraq belän suğış faciğägä kitergändä, Demokratlar ğına tügel, xätta Bushnıñ Respublikan partiäse dä annan çitläşergä mömkin dip belderde. Xäzer Bush üzenä birelgän wäkalätlärne xatalar cibärmiçä, aqıllı räweştä faydlanırğa tieş. Ägär şulay bulmasa anı 1960-nçı yıllarda Könyaq-Könçığış Aziädä uñışsızlıqqa yulıqqan elekke Prezident Lyndon Johnson yazmışı kötäçäk di Lindsay.
Prezident Bushnıñ yazmışı şulay uq, üz atasınıñ yazmışı yulınnan da kitä ala. 1991-yılda AQŞ citäkçelegendäge koalitsion köçlär Ğiraq ğäskärlären Küwäyttän bärep çığarğannan soñ ul çaqtağı Prezident George Bushnıñ populyarlığı bik yuğarı kütärelde. Ämma şul yıl axırında başlanıp 1992-dä däwam itkän iqtisadıy töşernkelekkä tä’sir itä almawı säbäple xärbi ciñüneñ ikençe yılında uq ul Bill Clintonğa ottırdı.
Xäzerge prezident Bushnıñ da tışqı säyäsättäge eşçänlege nıq xuplana. Ämma anıñ eçke säyäsäte, şul isäptän iqtisadıy eşçänlegen bäyäläw tege häm bu yaqqa urtalay diärlek bülengän. Lindsay fikerençä ägär dä iqtisadnıñ xäle yaxşırmasa yäki tağın da naçarayıp kitsä Buşnıñ populyarlığı bik tiz genä yuqqa çığarğa mömkin. Sabato da şundıy uq fikerdä
AUDİO: Ägär dä iqtisad naçaraysa, ikençe Prezident Bushnı berni dä qotqara almıyaçaq. Anı näq üz atasınıñ yazmışı kötäçäk. Andıy wäzğiättä xätta Kongressnıñ yaqlawı da fayda itmiäçäk. Çönki iqtisadnı tergezü öçen uñay adımnar yasalğan oçraqta da bik zur korabnı xäterlätüçe iqtisadnı boru öçen ozaq waqıt kiräk bulaçaq.
Sabato şulay uq Amerikadan çittäge, berençe çiratta Yewropadağı oppozitsiä dä Bushqa qiınlıqlar tudıra ala di. Bu uñaydan ul Russiä belän Fransiäneñ BMO iminlek şurasında Ğiraq turında rezolütsiä qabul itkändä ozaq waqıt qarşılıq kürsätep kilüen telgä ala.
Naif Aqmal, Praga
AUDİO: 11-nçe sentäbr tışqı säyäsät turındağı bäxäslärgä küpmeder waqıtqa çik quydı. Amerikalılar üzlären qurqınıç astında xis itkändä, başqarma häm qanun çığaru xakimiätläre arasında ozaq waqıtlı ritm buldıru öçen, Kongress prezidentqa yul birergä tırışa. Şulay itep noyäbrdäge saylawlar prezidentnıñ tışqı säyäsätenä tä’sir itmi. 11-nçe sentäbrdän soñ ul bolay da zur mömkinleklär aldı.
Ämma ikençe ber analitik, Virginia universitetınıñ säyäsät belgeçe Larry Sabato ägär dä Kongress Demokratlar qulında bulıp, Respublikan prezidentnıñ suğış kebek möhim tışqı säyäsi adımnarı uñışsızlıqqa yulıqsa Kongress prezident öçen problemağa äwereler ide di.
Lindsay andıy oçraqta, Ğiraq belän suğış faciğägä kitergändä, Demokratlar ğına tügel, xätta Bushnıñ Respublikan partiäse dä annan çitläşergä mömkin dip belderde. Xäzer Bush üzenä birelgän wäkalätlärne xatalar cibärmiçä, aqıllı räweştä faydlanırğa tieş. Ägär şulay bulmasa anı 1960-nçı yıllarda Könyaq-Könçığış Aziädä uñışsızlıqqa yulıqqan elekke Prezident Lyndon Johnson yazmışı kötäçäk di Lindsay.
Prezident Bushnıñ yazmışı şulay uq, üz atasınıñ yazmışı yulınnan da kitä ala. 1991-yılda AQŞ citäkçelegendäge koalitsion köçlär Ğiraq ğäskärlären Küwäyttän bärep çığarğannan soñ ul çaqtağı Prezident George Bushnıñ populyarlığı bik yuğarı kütärelde. Ämma şul yıl axırında başlanıp 1992-dä däwam itkän iqtisadıy töşernkelekkä tä’sir itä almawı säbäple xärbi ciñüneñ ikençe yılında uq ul Bill Clintonğa ottırdı.
Xäzerge prezident Bushnıñ da tışqı säyäsättäge eşçänlege nıq xuplana. Ämma anıñ eçke säyäsäte, şul isäptän iqtisadıy eşçänlegen bäyäläw tege häm bu yaqqa urtalay diärlek bülengän. Lindsay fikerençä ägär dä iqtisadnıñ xäle yaxşırmasa yäki tağın da naçarayıp kitsä Buşnıñ populyarlığı bik tiz genä yuqqa çığarğa mömkin. Sabato da şundıy uq fikerdä
AUDİO: Ägär dä iqtisad naçaraysa, ikençe Prezident Bushnı berni dä qotqara almıyaçaq. Anı näq üz atasınıñ yazmışı kötäçäk. Andıy wäzğiättä xätta Kongressnıñ yaqlawı da fayda itmiäçäk. Çönki iqtisadnı tergezü öçen uñay adımnar yasalğan oçraqta da bik zur korabnı xäterlätüçe iqtisadnı boru öçen ozaq waqıt kiräk bulaçaq.
Sabato şulay uq Amerikadan çittäge, berençe çiratta Yewropadağı oppozitsiä dä Bushqa qiınlıqlar tudıra ala di. Bu uñaydan ul Russiä belän Fransiäneñ BMO iminlek şurasında Ğiraq turında rezolütsiä qabul itkändä ozaq waqıt qarşılıq kürsätep kilüen telgä ala.
Naif Aqmal, Praga