Accessibility links

Кайнар хәбәр

German mäxkämäse 11-nçe sintäbr waqiğälärenä bäyle bulğan keşene 15 yıllıq törmä cäzasına xökem itte


11-nçe sintäbr waqiğälärennän soñ şularnı oyıştıruğa qatnaşı buluda şiklänelgän keşe berençe märtäbä xökemgä tartılıp aña çärşämbedä 15 yıllıq törmä cäzası birelde. Bu Germaniäneñ Hamburg şähäre mäxkämäsendä qaraldı, xökem itelgän Mönir äl-Motasadıyq, ülüwe älegä açıqlanğan 3066 keşene üterüdä qatnaşuda, yulçı oçqıçların Dönya Säwdä Üzäge häm Pentagonğa yünältkän terrorçılarğa yardäm kürsätüdä ğäyeple dip tabıldı.

German mäxkämäseneñ şuşı qararı, bar dönyanı teträtkän häm qayberäwlär fikerençä, anı xätta tamırdan üzgärtkän mäğlüm waqiğälärdän soñ yıl yarım ütkäç yañğıradı. 28 yäşlek Mönir äl-Motasadıyq, oçqıçlarnıñ Dönya Säwdä Üzäge häm Pentagonğa töşüwe näticäsendä hälak bulğan 3000 artıq keşene üterüdä qatnaşuda, şuşı terror ğämällären oyıştıruçılarğa yardäm itüdä ğäyeple dip tabıldı. 7 xäkimnän torğan mäxkämä anı mondıy cinayätlär qılu öçen qaralğan iñ yuğarı cäzağa, 15 yıl törmägä xökem itte. Germaniäneñ eçke eşlär ministrı Otto Schily bu uñaydan bolay dip belderde.

Audio

Bu bik qatı cäza, läkin minemçä bu aqlanğan. Şulay itep üzen terror çeltärenä bäylärgä niätlägän härkemgä üzenä kürä kisätü yasala di Germaniäneñ eçke eşlär ministrı. Läkin ul üze şunda uq, monıñ çınnan da başqalarnı andıy cinayät qıludan totqarlıy aluwına şiklänüwen belderä, üz ğömerlären özärgä äzer torğan keşelärne totqarlıysı awır di Otto Schily.

Audio

Hamburgtağı mäxkämä, Germaniägä elektr möhändise bulu öçen äle 1993-nçe yılda uq Mäğribtän kilgän Mönir Motasadıyqnıñ, 11-nçe sintäbr höcümen oyıştıruçılarnıñ berse Märwän äl-Şäxigä aqça cibärüwen, soñraq isä äl-Qa’idägä qatnaşı bulğan başqalarnıñ ezen butarğa bulışuwın açıqladı. Mäxkämä barışında Motasadıyq üzeneñ Taliban çorında Äfğanstanğa baruwın tanısa da, monı barı tik dini ixtiacdan çığıp qına eşläwen äytkän ide. Läkin xäkimnär axırğı çiktä, ğäyepläw yağı tä’min itkän dälillär Motasadıyqnıñ Möxämmäd Atta citäklägän terror çeltärendä, ul oyışqannan birle tulıxoquqlı äğza buluwın raslıy digän fikergä kilde. Yaqlaw yağı, monı isbatlağan dälillär yuq, utırışlarda moña bäyle yäşeren materiallar qaralmadı, mäxkämä möhim şahidlärne tıñlıy almadı, şuña kürä ğäyepläwlär nigezsez dip beldersä dä, elekke yıllarda Motasadıyq belän yäşägän, bergä uqığan qayber şäkertlärneñ anıñ yähüdlärne yaratmawı, Quşma Ştatlarğa qarşı höcümnär oyıştırırğa teläwe turındağı şahädatnamälärgä nigezlänep Hamburg mäxkämäse Mönir Motasadıyq ğäyebe isbatlandı digän qararğa kilde. Ğäyepläw yağınnan advokat Andreas Schulz.

Audio

Bar dälillär dä turıdan-turı ğäyepläwneñ xaq buluwına kiterde, mäxkämä yaqlaw yağınıñ, ğäyeplängän keşe bar tik Amerikada bulğan xällär öçen tüläw maqsatında ğına xökem itelde digän qaraşın kire qaqtı dip belderä ğäyepläw yağı. Häm bu Germaniäneñ räsmi xakimiate fikerenä dä turı kilä. Eçke eşlär ministrı Otto Schilyneñ mäxkämä qararın xuplawı turında inde äytelgän ide. Bügenge köndä räsmi Berlin belän Waşington arasında şaqtıy kiyerenke mönäsäbätlär urnaştı, Quşma Ştatlarnı Germaniäneñ Ğiraq mäs’äläsendäge qaraşları, amerikan säyäsätenä qarşı çığuwı, bu mäs’älädä Fransiä belän berläşüwe borçıy. Qayber amerikan räsmi şäxesläre belderülärendä bu xätta açıqtan-açıq doşmanlıq töse ala. Andıy şartlarda german yağınıñ, amerikannar küñelenä xuş kilerlek ğämälläre ike aradağı kiyerenkelekne beraz kimetä ala. Ä Hamburg mäxkämäseneñ soñğı qararı Quşma Ştatlarda zur qänäğätlänü xise uyattı älbättä.

Kärim Kamal, Praga.
XS
SM
MD
LG