Accessibility links

Кайнар хәбәр

Quşma Ştatlarında xatın-qız belän ir-atnıñ xezmät xaqındağı ayırma älege waqıtta rekord däräcädä tarayğan


Xatın-qız xoquqları turında bik küp söylänsä dä, ireşelgän näticälär ällä ni tügel. Monıñ in yaxşı misalı xatın qız belän ir atnıñ şuluq eş öçen alğan xezmät xaqında kürenä.Ämma Amerikada sonğı ber yıldağı kürsätkeçlär tendensieneñ üzgärüen kürsätä. Xatın –qız belän ir atnıñ xezmät xaqındağı ayırma älege waqıtta rekord däräcädä tarayğan.

Äyye şul Amerikadağı tübän inflatsiegä qaramastan ir atnıñ mäğaşı kimi barğanda , xatın qız qazanğan aqça arta bara. Bu älbättä küp kenä ğailälär öçen bik möhim yardäm bulğan kebek ildä kiñ qullanış towarlarınıñ istiğmalın da arttıra. Xatın qız mäğaşlarındağı artu ike cinesneñ xezmät xaqındağı upqınnı rekord däräcädä tarayttı. Urtaça qazanğan xatın qıznıñ atnalıq kereme ütkän yılda 5%arttı .Şuluq waqıtta ir at xezmätkärneñ atnalıq kilere 1.3%ğa ğına kütärelep 692dollarğa citte. İnflatsie prosentı yaqınça 2 ide. İqtisadi Säyäsät İnstitutında eşläwçe ekonomist J.Bernstein kiñ cäyelgän eşsezlektän çığa baru häm xatın qız mäğaşlarınıñ arta baruı yaxşı xabär dip äytä. Xatın qızlar sonğı 2 yılda zäğiflängän iqtisadnıñ servis sektorına yünälüennän nıq faydalandı. Millionnarça xatın qız xökümät idaräläre häm sälämätlek saqlau sektorında eşli başladı , bolar ekonomikanıñ çağışrmaça yaña bülekçäläre häm 2001nçe yıldan birle bik küp xezmätkär östäde. Şuluq waqıtta ir atnıñ östenlek itkän texnologie , awır industrie sektorı bik küp eşçene quıp çığardı , xezmät xaqın kimette .Ekonomistlar ğomumän hönär berleklärendäge eşçelär sanı kimi barsa da ,sonğı waqıtlarda hönär berleklärendä xatın-qızlar sanı nıq arttı, bälkim bu da alarnıñ mäğaşlarınıñ artuına kiterä digän fiker beyan itä.Ämma şunı da äytergä kiräk. Xatın qıznıñ xezmät xaqı ekonomikanıñ här tarmağında ir atqa qarağanda kimeräk. Xezmät Statistika Burosı mäğlümätenä qarağanda, ütkän yılda xatın qızlar ir at qazanğan aqçanıñ 77yarım prosentın ğına qazandı. Bu elekege 8yılğa qarağanda yaxşıraq. Parijda urnaşqan İqtisadi Xezmätäşlek häm Täräqiät Oyışması, Quşma Ştatlarında ir at xatın qız xezmät xaqındağı ayırma başqa zur ekonomikalar belän çağıştırganda az ğına zurıraq dip belderä. Awstralia, Dania häm İspanyada ayırma in keçkenä,xatın qız ir at qazanğan aqçanıñ 90%ın ala. 2nçe Böten Dönya suğışınnan soñ distä yıllarça xatın-qız ir-at mäğaşları arasındağı upqınnı taraytudağı progress ähämiätsez ide,xatın qız ir at alğan aqçanıñ biştän öçen genä aldı. İqtisadçılar borınğı kitaplarğa qarasan ul çaqta da ir atnıñ tormışı öçen 50şekel ä xatın qız öçen 30şäkel genä tülänä ide dip äytälär.80-nçe yıllar başında yuğarı belem yortlarında xatın qız studentlar sanı nıq arttı , alar inde az tülängän ölkälärdä xezmät itmi başladı. Misal öçen 60-nçe yıllarda yuğarı belem alğan xatın qıznıñ yaqınça yartısı uqıtuçı bulsa, 90nçe yıllarda inde 10nan berdän dä azırağı bu yulnı sayladı. Kollege-gä kergän xatın qızlar xäzer bizenes, injinerlıq yäki elek ir at qına uqığan närsälärne saylıy başladı. 80-nçe yıllar keremdäge upqınnı taraytqan altın çor buldı. Ämma iqtisad 90-nçe yıllar urtasında bik tiz üsä başlağaç, xatın qıznıñ çağıştırmaça progressı tuqtaldı. Eşläwçe xatın qızlarnıñ proporsiese elekege kebek üsmäde, 1996-nçe yılda köçkä kergän sotsial reforma qanunı xatın qıznıñ progresın tuqtatuda ähämiätsez rol uynadı.Tikşerüçelär bu xatın qızlar öçen az tülängän xezmät urınnarı sanın arttırdı dip belderä. Ekonomikanıñ çäçäk atuı ir atlar faydasına bula. Çönki alar eş urınnarın alıştıru kebek mäsälälärdä xatın qızğa qarağanda bögülüçänräk. 90-nçe yıllarda ir at täväkkellek itep , texnologie şirkätlärenä eşkä kerde, yäki üz şirkätlären buldırdı häm alar bik zur aqçalar eşläde. Xatın qız monnan küpläp faydalana almasa da alar resetsie waqıtında da zur yuğaltularğa duçar bulmıy. Xökümättäge eş urınnarında mäğaşlarnıñ artuı zur bulmasa da yış qına bulğalap tora. Ütkän yılda industriedä eşläwçe här kemneñ urtaça alğanda inflatsie prosentı qädär xezmät xaqı arttı. Federal eşçelärneñ xezmät xaqı urtaça 4.6%artıp, yıllıq kerem 54,656 dollarğa citte. Bu xökümät kürsätkän sannar. Californiada San Jose AQŞta in küp eşsezlär bulğan urın bulsa da, anda şähär idaräse eşçeläreneñ mäğaçı 5tän alıp 7%qa qädär arttı. Ekonomika tağı üsä başlap, xosusi sektorda yaña eş urınnarı barlıqqa kilä başlasa , xökümät xatın qızğa yardäm itü öçen ällä ni tırışmayaçaq, ämma analitiklar cineslär arasındağı xezmät xaqı upqını kiñäyäçäk dip kötmi.Hönär berleklärenä kergän xatın qızlar xäzer 42%nı täşkil itä.95-nce yılda 39% ide. Bu älbättä alarnıñ xezmät xaqlarınıñ üsüendä ber säbäp, xälbuki zur industrieneñ çit illärgä arzanraq urınnarğa küçüe belän hönär berlekläre küpläp äğzaların yuğalttı. Hönär berleklärenä kergän eşçelär başqalarına qarağanda urtaça 23%qa artıgraq xezmät xaqı ala. İqtisadçılar qaraşınça xezmät xaqındağı upqınnıñ kiñäyüendä kontrol itüe mömkin bulmağan diskriminatsie faktorı , şulayuq xatınnıñ öy eşläre , bala üsterüe kebek mäsälälär, anıñ az tülängän, tübän pozitsiedäge eşlärne qabul itüenä säbäp bula .

Färidä Xämit, Praga
XS
SM
MD
LG