AQŞnıñ Ğıraqqa başlatuı ixtimal suğış turında törle fikerlär beyan itelä. Amerika turıdan turı provakatsie bulmasa da , höcüm oyışıtıraçaq bu tarixıta bulmağan närsä dip äytüçelär küp. Ämma tarix kiresen kürsätä. Quşma Ştatlarınıñ 20-çe ğasırdağı böten dönya suğışlarına qatnaşırğa teläge bulmasa da , anıñ qatnaşqan qorallı konfliktlar küp kenä tarixçılar qaraşınça imperial Amerikanıñ başlanğıçı bula. Bu 1893nçe yılda Hawai utrauında xakimiättä utırğan ğailäne çitlätü belän başlana İspanya-Amerika suğışı belän dävam itä ,Grenada, Panama , Haitigä intervensielär yasala. Ber ğasırdan soñ Waşington töbäktä häm başqa urınnarda üz mänfäğätläre häm iminlegenä qurqınıç kürsä şunduq xakimiäten urınaştıru belän cawap qaytardı. Pensiedäge general mayor Edward Atkenson bu yaña säyäsätne (audio) xärbi köç belän kisätkän yäki xärbi köç qullanılğan diplomatie dip atıy. Qayber oçraqlarda bu yaña diplomatie misal öçen Hawai utraularında yaña bazar, material resurslar häm territorie qazandırdı.Bu diplomatie 1912 Nikaragua häm 1915tä Haitidä iminlek mänfäğätlärenä xezmät itte. Alarnıñ här ikese dä 20 yıl okupatsie astında tordı. Bu tör diplomatie nindider däräcädä salqın suğış däwrendä dä däwam itte.1961de CİA tarafınnan yaqlanğan ämma uñışsız näticälängän Kuba intervensiese, şulayuq kommunizmnı tuqtatu öçen 4 yıl soñraq Dominikan respublikasına basıp kerde Amerika. 1955belän 1975nçe yıllar arasında Waşington Vietnamda in qanlı konfliktnı alıp barıp, zur xärbi ciñelügä duçar buldı. Eçke häm xalıqara tänqit bugenge qädär däwam itä. Ul Könyaq Vietnam xökümäten tönyaqtağı komunistlarğa qarşı yaqlauın däğwä itte. 1983-nçe yılda meditsina studentların yaqlap Karibik utrauı Grenadağa basıp kerde . Bu SSSRnıñ könbatışta berektäş qazanuın tuqtatu mäqsatın quyğan ide.1989da Amerika Panamağa höcüm itep citäkçese Manuel Norieganı çitlätte , Noriega AQŞnıñ narkotika qanunnarın bozuda ğäyeplände . Äytep kitkän konfliktlarda AQŞ üz territoriesenä oyıştırılğan höcümgä cawap birmäde. Şulayuq ul BMOnıñ raslauın da soramadı. Suğış betkännän soñ Quşma Ştatları territoriene aneksieläp totmıy, annan çığıp kitte.Pensiedäge general xäzer Waşingtonda Xalıqara Strategik tikşerülär İnstitutında eşläwçe Atkeson fikrençä BMOsı raslauı bulmi Ğıraq suğışı başlansa bu Amerikanıñ eleke pozitsielärennän ayrılmayaçaq ämma monda ayırma bar ,bu märtäbä bez dönyanıñ yaqlauın alu öçen tırışabız.Ütkändä 1950-53yılğı Korea suğışı waqıtında AQŞ BMOsı tarafınnan yaqlandı. SSSR ul çaqta İminlek Şurasınıñ bu turıdağı tawış birüene boykot beldergän ide. Bush administratsiese häm anı yaqlauçılar Ğıraq suğışı öçen İminlek şurasınıñ raslauı şart tügel , saqlanu nigezendä ul aqlanğan kebek Ğıraq 91-nçe yıldan birle BMOnıñ barlıq rezolutsielären bozıp kilde digän argument alğa sörä. Waşingtonda Heritage Foundation –da eşläwçe Jack Spencer süzlärençä
Audio
Qayber illär yış qına BMO İminlek Şurasına üz problemaların añlatu öçen möräcäğät itä, alar köç qullanunı legitimlaştıru öçen Bmosı rezolutsiesen sorami. Çınbarlıqta bez Kosovo suğışı öçen anda möräcäğät itmädek, suğış legitim ide Afganstan suğışı öçen dä anda barmadıq, ul da tulısınça legitim ide.
Spencer qaraşınça Waşington Ğıraqtan üzenä qurqınıç kürä, anıñ üzen saqlarğa xoquqı bar. Ämma tänqitläwçelär Waşingtonnıñ preventiv höcüme , xalıqara mäs’älälärdä qurqınıçlı presedent buldıraçaq dip äytä. Ägär dä AQŞ şulay eşläsä, Hindistannıñ Pakstanğa, yäki Qıtaynıñ Taiwanğa häcümen kem tuqtata alaçaq? Analitik Ted Galen Carpenter Atkeson belän kileşep,ber yaqlı suğış Amerika traditsiesenä kileşle di
(audio)
açıqça äytkändä bu amerikan stilı imperializm. Monıñ sonğı öleşe bulıp tora. Tänqitläwçelär äytmeşle elek kürelmägän xäl tügel
Ämma Waşingtonda Politik Tikşerülär İnstitutı analitığı Phyllis Bennis Ğıraq suğışında şartlar bötenläy başqa di
Audio
Ütkändä Amerika raslau bulmıy preventiv häcümnär yasap, çınbarlıqta qanunnı bozdı.Monda möhim ayırma bar AQŞ ları şulay eşlärgä xoquqı bar dip däğwä itä.Alar xäzer bu aspektnı kütärä,älbättä bu suğışnıñ ütkändä kürelmägän dönya küläm cimergeç täsirläre bar.
Waşington Ğıraq suğışı öçen BMOnıñ yaqlauın qazanırğa teläsä dä, Prezident Bush ansız da bulaçağına şik qaldırmadı. Carpenter fikerençä , xalıqara opozitsieneñ zur öleşenä, Bush administratsieseneñ ütkän cäydä iğlan itkän , Quşma Ştatları xäzer yäki kiläçäktä üzen kisätkän här ilgä preventiv suğış başlau xoquqına iä digän doktrinası säbäp bulıp tora. Amerikanıñ älege säyäsäte ütkändägennän nıq ayrıla dip uylauçılar yalğışa. Bush administratsiese artığı belän preventiv suğışqa basım yasıy ,bu anıñ Yevropadağı berektäşläre arasında qurquğa säbäp bulıp tora.
Färidä Xämit,Praga
Audio
Qayber illär yış qına BMO İminlek Şurasına üz problemaların añlatu öçen möräcäğät itä, alar köç qullanunı legitimlaştıru öçen Bmosı rezolutsiesen sorami. Çınbarlıqta bez Kosovo suğışı öçen anda möräcäğät itmädek, suğış legitim ide Afganstan suğışı öçen dä anda barmadıq, ul da tulısınça legitim ide.
Spencer qaraşınça Waşington Ğıraqtan üzenä qurqınıç kürä, anıñ üzen saqlarğa xoquqı bar. Ämma tänqitläwçelär Waşingtonnıñ preventiv höcüme , xalıqara mäs’älälärdä qurqınıçlı presedent buldıraçaq dip äytä. Ägär dä AQŞ şulay eşläsä, Hindistannıñ Pakstanğa, yäki Qıtaynıñ Taiwanğa häcümen kem tuqtata alaçaq? Analitik Ted Galen Carpenter Atkeson belän kileşep,ber yaqlı suğış Amerika traditsiesenä kileşle di
(audio)
açıqça äytkändä bu amerikan stilı imperializm. Monıñ sonğı öleşe bulıp tora. Tänqitläwçelär äytmeşle elek kürelmägän xäl tügel
Ämma Waşingtonda Politik Tikşerülär İnstitutı analitığı Phyllis Bennis Ğıraq suğışında şartlar bötenläy başqa di
Audio
Ütkändä Amerika raslau bulmıy preventiv häcümnär yasap, çınbarlıqta qanunnı bozdı.Monda möhim ayırma bar AQŞ ları şulay eşlärgä xoquqı bar dip däğwä itä.Alar xäzer bu aspektnı kütärä,älbättä bu suğışnıñ ütkändä kürelmägän dönya küläm cimergeç täsirläre bar.
Waşington Ğıraq suğışı öçen BMOnıñ yaqlauın qazanırğa teläsä dä, Prezident Bush ansız da bulaçağına şik qaldırmadı. Carpenter fikerençä , xalıqara opozitsieneñ zur öleşenä, Bush administratsieseneñ ütkän cäydä iğlan itkän , Quşma Ştatları xäzer yäki kiläçäktä üzen kisätkän här ilgä preventiv suğış başlau xoquqına iä digän doktrinası säbäp bulıp tora. Amerikanıñ älege säyäsäte ütkändägennän nıq ayrıla dip uylauçılar yalğışa. Bush administratsiese artığı belän preventiv suğışqa basım yasıy ,bu anıñ Yevropadağı berektäşläre arasında qurquğa säbäp bulıp tora.
Färidä Xämit,Praga