Berläşkän Millätlärneñ Keşe xoquqları komissiäse üzeneñ yıllıq sessiälären mart-april aylarında ütkärä. Genevada 6 atna baraçaq utırışlarda bıyıl Liviä räislek itäçäk. İñ qızığı şul, bu ildän BMO sanksiäläre äle dä alınmağan. 14 yıl elek Şotlandiäneñ Lockerbie awılı östendä şartlağan oçqıçta 270 keşe xäläk bulğan ide. Bu ğämäl artında Liviä torğanı açıqlanğaç, BMO sanksiälär kertte. Quşma Ştatlar häm Kanada mondıy ilneñ komissiädä räislek itüwenä qarşı çıqtı. Ämmä, eş şunda ki, komssiädä räislek çirat belän bilgelänä, bıyıl ul Afrikağa töşte, Afrika illäre bu wazifanı Liviägä tapşırdı. Komissiädä äzğa bulıp torğan 53 däwlät arasında keşe xoquqların yaqlaw ölkäsendä “tanılğan” başqa illär dä bar, şul isäptän, Aljir, Sudan, Zimbabwe, Kuba, Qıtay, Rusiä. Küzätüçelär fikerençä, mondıy illärneñ Komissiädä äzğa bulıp toruwı oyışmanıñ däräcäsen yuqqa çığara. Keşe xoquqların yaqlawçı Human Rights Watch törkeme citäkçese Kenneth Roth:
Audio (Kenneth Roth): Yıldan-yıl bu komissiä keşe xoquqların bozuçılarnı aqlaw oyışmasına äylep bara. Bu illär keşe xoquqların ixtiram itmi, häm üzlärenä qarata tänqittän qotılu öçen, Komissiä eşçänlegenä ayaq çala.
Uzğan yılğı sessiä Komissiäneñ iñ uñışsız utırışlarınıñ berse buldı. Dönyada keşe xoquqların bozu oçraqların tänqitlägän berniçä qarar qabul itelmäde. Şul isäptän, Zibabwedağı repressiälärne, İrandağı qadimçelärne häm Rusiäneñ Çeçnyadağı waxşileklärne tänqitlägän qararlar. Ğiraq, Äfğanstan, Bosnia, Serbiä häm Çernogoriägä maxsus wäkillär bilgelände. Bıyıl alar sessiädä xisap totaçaq. Komissiädä tänqit qararlarnı nigezdä Quşma Ştatlar kütärep çığa. Läkin bıyıl, Qıtay häm Rusiädäge xällärneñ kön tärtibenä elägüwe ikele. Kenneth Roth fikerençä, Ğiraq tiräsendäge wazğiät sürätenädä Waşington, İminlek Şurasında daimi äzğa bulıp torğan bu illärgä, basım yasawdan totılıp qalırğa mömkin. Xäyer, uzğan atnada däwlät departamentı süzçese Richard Boucher, Ğiraq tiräsendäge wazğiät, Quşma Ştatlarnıñ keşe xoquqları ölkäsendäge säyäsätenä tä’sir itmiäçäk digän süzlär äytkän ide:
Audio (Richard Boucher): Komissiä, här ildäge wazğiätne ayırım tikşerep, tieşle çaralar turında qarar qabul itäçäk.
Şulay da, Ğiraq mäsäläse, bu qararlarğa yoğıntı yasamıy qalmas sıman. Komissiädä üzgäreşlär başqarığa, nigezdä, Quşma Ştatlar häm Yevropa illäre çaqıra. Belgeçlär fikerençä, alarnıñ Ğiraq mäsäläsendäge qarşılıqları komissiä qararlarında da çağılırğa mömkin.
Ul arada Human Rights Watch törkeme BMOnıñ keşe xoquqları komissiäsen - berniçä ilgä qarata, maxsus çaralar kürergä çaqıra, atap äytkändä, Törkmänstan, İran häm Rusiägä qarata. Rusiägä kilgändä, Human Rights Watch Çeçnyada keşe xoquqları häm xalıqara qanunnar bozılu turında qırıs rezolutsiä qabul itergä, Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması törkemen Çeçnyağa qaytaru öçen Mäskäwgä basım yasarğa çaqıra. Berläşkän Millätlärneñ Keşe xoquqları komissiäse utırışları 25 aprilgä qädär baraçaq.
Ali Gilmi, Praga
Audio (Kenneth Roth): Yıldan-yıl bu komissiä keşe xoquqların bozuçılarnı aqlaw oyışmasına äylep bara. Bu illär keşe xoquqların ixtiram itmi, häm üzlärenä qarata tänqittän qotılu öçen, Komissiä eşçänlegenä ayaq çala.
Uzğan yılğı sessiä Komissiäneñ iñ uñışsız utırışlarınıñ berse buldı. Dönyada keşe xoquqların bozu oçraqların tänqitlägän berniçä qarar qabul itelmäde. Şul isäptän, Zibabwedağı repressiälärne, İrandağı qadimçelärne häm Rusiäneñ Çeçnyadağı waxşileklärne tänqitlägän qararlar. Ğiraq, Äfğanstan, Bosnia, Serbiä häm Çernogoriägä maxsus wäkillär bilgelände. Bıyıl alar sessiädä xisap totaçaq. Komissiädä tänqit qararlarnı nigezdä Quşma Ştatlar kütärep çığa. Läkin bıyıl, Qıtay häm Rusiädäge xällärneñ kön tärtibenä elägüwe ikele. Kenneth Roth fikerençä, Ğiraq tiräsendäge wazğiät sürätenädä Waşington, İminlek Şurasında daimi äzğa bulıp torğan bu illärgä, basım yasawdan totılıp qalırğa mömkin. Xäyer, uzğan atnada däwlät departamentı süzçese Richard Boucher, Ğiraq tiräsendäge wazğiät, Quşma Ştatlarnıñ keşe xoquqları ölkäsendäge säyäsätenä tä’sir itmiäçäk digän süzlär äytkän ide:
Audio (Richard Boucher): Komissiä, här ildäge wazğiätne ayırım tikşerep, tieşle çaralar turında qarar qabul itäçäk.
Şulay da, Ğiraq mäsäläse, bu qararlarğa yoğıntı yasamıy qalmas sıman. Komissiädä üzgäreşlär başqarığa, nigezdä, Quşma Ştatlar häm Yevropa illäre çaqıra. Belgeçlär fikerençä, alarnıñ Ğiraq mäsäläsendäge qarşılıqları komissiä qararlarında da çağılırğa mömkin.
Ul arada Human Rights Watch törkeme BMOnıñ keşe xoquqları komissiäsen - berniçä ilgä qarata, maxsus çaralar kürergä çaqıra, atap äytkändä, Törkmänstan, İran häm Rusiägä qarata. Rusiägä kilgändä, Human Rights Watch Çeçnyada keşe xoquqları häm xalıqara qanunnar bozılu turında qırıs rezolutsiä qabul itergä, Yevropada İminlek häm Xezmättäşlek oyışması törkemen Çeçnyağa qaytaru öçen Mäskäwgä basım yasarğa çaqıra. Berläşkän Millätlärneñ Keşe xoquqları komissiäse utırışları 25 aprilgä qädär baraçaq.
Ali Gilmi, Praga