Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraq suğışınıñ 16-nçı könendä Amerikan xärbiläre Bagdadnıñ hawa alanın aldı… Bu - närsä, axırnıñ başımı?


Uzğan töndä yartı ay barğan Ğiraq suğışında iñ qatı bäreleşneñ berse buldı. Amerikan xärbiläre Bagdadtan 20 çaqırım yıraqlıqta urnaşqan Saddam isemendäge xalıqara hawa alanına xöcüm itte. Tön urtasında ABC News xäbärçese airport alındı dip xäbär itte. Bu xäbärne berniçä telekompaniä qabatladı. Comğa irtäsendä Amerikanıñ 3nçe cir öste diviziäse kapitanı Michael McKinnon, airport öleşçä genä alındı, bäreleşlär däwam itä dip äytte. Amerikan xärbiläre äytüençä, airoport öçen bäreleştä Ğiraqnıñ 320-läp xärbie ülgän, Ğiraq köçläre citdi qarşılıq kürsätä almağan. Ğiraq yağı monı kire qağa, häm kolaitsiäneñ 5 tankın häm ber boralağın bärüwen belderä. Reuters xäbärçese äytüençä, airport tiräsendä 100-gä yaqın şartlaw yañığaran. Bu xöcümnär näticäsendä yänäşädäge Furat awılında distälägän ğiraqlı xäläk bulğan, alarnıñ kübese xärbilär. Ğiraq räsmiläre qorbannar sanı 80-nän artıq dip belderä. Bu san bäysez çığanaqlardan raslanmağan.

Uzğan töndä häm möselmannar öşen izge sanalğan comğa irtäsendä Bagdad qalası yänä bomba häm raketa utına totıldı. 16-nçı kön däwam itkän suğış waqıtında şähärdä berençe tapqır tulısınça elektr utı sünde. Monıñ säbäbe älegä bilgesez. Amerikan xärbiläre bez elektr sistemasına xöcüm itmädek dip belderä. Soñğı xäbärlärgä qarağanda koalitsiäneñ qayber törkemnäre başqaladan ni barı 10-15 çaqırım yıraqlıqta. Pänceşämbedä Pentagonda ütkän matbuğat oçraşuında Donald Rumsfeld bolay dip äytte:

Audio: “Xärbilär Bagdadqa yaqınaya, alar berniçä töbäkne aldı, başqala üzägenä küp qalmıy, küp kenä amerikannar irtän eşkä barğanda, xättä ozınraq yul ütä.”

Ğiraqnıñ mäglümät ministrı Möxämmät Säet Äl-Sahaf Amerikan xärbiläreneñ Bagdadqa yaqınayuwın kire qaqtı:

Audio:“Alar härwaqıt yalğanlıy, bigräk tä üz xalqına. Çınbarlıqta alğa kiteş turındağı süzläre uydırma bulıp tora.”

Pänceşämbe kiçendä Respublikan gvardiäseneñ isän qalğan 4 diviziäse başqaladan könyaqqa taba çıqtı dip xäbär itelgän ide. Alay da cömhüriät saqçıları strategik yaqtan möxim bulğan hawa alanın saqlap qala almadı. Ällä gvardiä çınlap ta tar-mar itelgän, ällä, taqtik adım yasıy, başqalada qapqan oyıştırıp, koalitsiä köçlären şunda tartıp kertergä tırışa. Comğa irtäsendä Ğiraqnıñ xärbi süzçese general Hazem Äl-Rawi, Bagdadnıñ diwarları nıqlı, qoral häm batır keşelär belän tulı, bu uramnar Amerikan xärbilären yotıp beteräçäk, dip belderde.

Koalitsiä köçläre Bagdad tiräsendäge “qızıl sızıqnı” uzğannan soñ, Ğiraq alarğa qarşı ximik yä biologik qoral qullanaçaq digän farazlar da, älegä tormışqa aşmıy. Räsmi Bagdad üzendä andıy qoral buluın inqär itep kilde. Ällä anıñ bu qoralı çınlap ta yuq, ällä Saddam anı BMO inspektrolarınnan şul tiklem yıraq yäşergän ki, xäzer tartıp çığara almıy, ällä Ğiraq komandirları anı qullanırğa qurqa. Amerikan räsmiläre – bu qoralnı qullanırğa färman birü - suğış cinäyäte bularaq xökem iteläçäk dip kisätkän ide.

Amerikan-Britan koalitsiäse berük waqıtta tönyaqtan da basımnı köçäytä. Tönyaqtağı Bardaraş qalası häm strategik yaqtan möxim küperne aluda alarğa körd suğışçıları da yärdäm tikän dip xäbär itelä. Könyaqta Britan xärbiläre Basra şähäre üzägenä yaqınaya. Alar äytüenä qarağanda, Ğiraq xärbiläre tınıç xaqılnı şähärdän çığarmıy. Amerikan prezidentı George Buş monı - Saddam xärbilärenä xas närsä dip atadı:

Audio: “Saddamnıñ baş-kisärläre xatın-qızlar, balalar artına qaça, koalitsiä köçlären xuplap qarşı alğan keşelärne üterä, üterü belän yanap köçläp suğışqa cibärä, äsirlärne üterä.”

Pänceşämbedä North Carolina ştatında desantçılar aldında çığış yasap Buş – şuşı yawız, dähşätle rejiım axırına yaqınlaşa dide häm Ğiraq xalqına yaña xökümät saylaw mömkinlege, yaqtı kiläçäk wäğdä itte.

Audio

Pänceşämbedä, Ğiraq televideniese Saddam räislegendä ütkän xökümät utırışın kürsätte. Yazmanıñ qayçan yazılğanı bilgesez. Ğiraqnıñ könyağında ütkän demonastratsiädä şiği möselmannar “Saddam, sineñ könnäreñ sanalğan!” digän süzlär qıçqırdı. Şiği möselmannar ruxanie, millionlağan mö’mingä möräcägät itep, alarnı tınıçlıq saqlarğa, koalitsiä köçlärenä qarşılıq kürsätmäskä, bäreleştän çittä torırğa çaqırdı. Belgeçlär fikreneçä, bu – räsmi Bagdadnıñ cihadqa öndäwlären sürelderergä mömkin. Ğiraq möftieneñ şuşı belderüwe sürätendä, Rusiäneñ baş möftie Tälgät Tacetdinneñ Rusiä möselmannarın Amerikağa qarşı izge suğışqa çaqıruwı, yomşaq itep äytkändä säyer bulıp kürenä.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG