22 april könne Tatarstan Respublikası Fännär akademiäseneñ Şihabetdin Märcani isemendäge Tarix institutında "Milli mäğärif: çınbarlıq häm perspektivalar" dip atalğan fänni-ğamäli konferensiä buldı. Bu xaqta Qazan şähäre mäğärif idäräse başlığı urınbasarı Marat Lotfullin “Azatlıq” radiosına menä närsälär söyläde:
“Konferensiädä Tatar däwlät gumanitar institutınnan, Qazan däwlät pedagogika universitetınnan ğalimnär, Tatarstan mäğärif xezmätkärläreneñ belemen kütärü häm yañadan äzerläw institutı möğallimnäre, Tatarstan Respublikası Mäğärif ministrlığı belgeçläre qatnaştı. Ğalimnär respublikada milli mäktäpneñ bügenge xäle, anıñ nindi bulırğa tieşlege, rus mäktäplärendä tatar telen uqıtunı kamilläşterü häm milli tärbiä nigezlären buldıruğa üz qaraşların belderdelär. Şulay uq alar tatar xalqı häm Tatarstan tarixı xaqında fiker alıştı.”
Bu konferensiädä süz nigezdä kamıl milli mäğärif sistemasın tözü, zaman taläplärenä cawap birerlek tatar gimnaziä-mäktäpläre eşçänlegen tä'min itü turında bardı.
İnde 10 yıldan artıq “Tatarstan Respublikası xalıqları telläre turında”ğı Tatarstan Respublikası qanunı nigezendä tatar telen rus balalarına uqıtunıñ nigä uñış qazanmawı säbäpläre dä bilgele buldı. Alar öçen tatar tele däreslekläre tözegän ğalim Albert Äsädullin rus balalarınıñ tatar tele üzençäleklärenä ütep kerä almawın, materialnı yatlap tügel, ä söyläm telen üsterep kenä nindider kürsätkeçlärgä ireşep bulaçağın bilgeläp ütte.
Bilgele bulğança, bügen Tatarstan häm tatar xalqı tarixın yazu häm anı mäktäplärdä döres itep balalarğa citkerü problema bulıp qala birä. Bu turıda 2002 yılnıñ avgust ayında Aqtanışta ütkän mäğärif xezmätkärläre respublika konferensiäsendä prezident Mintimer Şäymiev tä äytep ütkän ide. Tatarstan Respublikası Fännär akademiäsennän Marat Gimadiev üz çiratında tatar xalqı tarixın tulı itep yazu, tarixnı uqıtunıñ konseptual' eçtälegen eşläw, däresleklärneñ metodik yağın kamilläşterü mäsällärenä tuqtaldı. “Bügenge köndä tatar tarixı äle citärlek üzläşterelmägän, Tatarstanda yäşäwçe başqa xalıqlar tarixı belän dä şul uq xäl”, - dide.
Xäzerge zamanda iñ üzäkkä ütkän tağın ber mäsälä – milli tärbiä probleması da cıyında kütärelmi qala almadı. Bu mäsälägä bağışlanğan çığışlardan şul añlaşıldı: tärbiä eşe ideologiägä nigezlänergä tieş. Bez bügen milli tärbiä birüdä şäriğät qanunnarındağı qimmätlärne qullana alabız, şul maqsattan uqıtuçılarğa uqıtu-metodik bazanı ğına äzerläp birü zaruri ikän.
Barıbız da yaxşı beläbez: mäktäp-gimnaziälärdä tatar telendä uqığan bala rus telendä belem birüçe yuğarı uqu yortında yuğalıp qalırğa mömkin. Cıyında yuğarı mäktäptä predmetlarnı tatar telendä uqıtu probleması da kütärelde. Qazan däwlät arxitektura häm tözeleş akademiäse ğalime Nail Tuktamışev üz uqu yortları täcribäse belän urtaqlaştı.
“Konferensiädä Tatar däwlät gumanitar institutınnan, Qazan däwlät pedagogika universitetınnan ğalimnär, Tatarstan mäğärif xezmätkärläreneñ belemen kütärü häm yañadan äzerläw institutı möğallimnäre, Tatarstan Respublikası Mäğärif ministrlığı belgeçläre qatnaştı. Ğalimnär respublikada milli mäktäpneñ bügenge xäle, anıñ nindi bulırğa tieşlege, rus mäktäplärendä tatar telen uqıtunı kamilläşterü häm milli tärbiä nigezlären buldıruğa üz qaraşların belderdelär. Şulay uq alar tatar xalqı häm Tatarstan tarixı xaqında fiker alıştı.”
Bu konferensiädä süz nigezdä kamıl milli mäğärif sistemasın tözü, zaman taläplärenä cawap birerlek tatar gimnaziä-mäktäpläre eşçänlegen tä'min itü turında bardı.
İnde 10 yıldan artıq “Tatarstan Respublikası xalıqları telläre turında”ğı Tatarstan Respublikası qanunı nigezendä tatar telen rus balalarına uqıtunıñ nigä uñış qazanmawı säbäpläre dä bilgele buldı. Alar öçen tatar tele däreslekläre tözegän ğalim Albert Äsädullin rus balalarınıñ tatar tele üzençäleklärenä ütep kerä almawın, materialnı yatlap tügel, ä söyläm telen üsterep kenä nindider kürsätkeçlärgä ireşep bulaçağın bilgeläp ütte.
Bilgele bulğança, bügen Tatarstan häm tatar xalqı tarixın yazu häm anı mäktäplärdä döres itep balalarğa citkerü problema bulıp qala birä. Bu turıda 2002 yılnıñ avgust ayında Aqtanışta ütkän mäğärif xezmätkärläre respublika konferensiäsendä prezident Mintimer Şäymiev tä äytep ütkän ide. Tatarstan Respublikası Fännär akademiäsennän Marat Gimadiev üz çiratında tatar xalqı tarixın tulı itep yazu, tarixnı uqıtunıñ konseptual' eçtälegen eşläw, däresleklärneñ metodik yağın kamilläşterü mäsällärenä tuqtaldı. “Bügenge köndä tatar tarixı äle citärlek üzläşterelmägän, Tatarstanda yäşäwçe başqa xalıqlar tarixı belän dä şul uq xäl”, - dide.
Xäzerge zamanda iñ üzäkkä ütkän tağın ber mäsälä – milli tärbiä probleması da cıyında kütärelmi qala almadı. Bu mäsälägä bağışlanğan çığışlardan şul añlaşıldı: tärbiä eşe ideologiägä nigezlänergä tieş. Bez bügen milli tärbiä birüdä şäriğät qanunnarındağı qimmätlärne qullana alabız, şul maqsattan uqıtuçılarğa uqıtu-metodik bazanı ğına äzerläp birü zaruri ikän.
Barıbız da yaxşı beläbez: mäktäp-gimnaziälärdä tatar telendä uqığan bala rus telendä belem birüçe yuğarı uqu yortında yuğalıp qalırğa mömkin. Cıyında yuğarı mäktäptä predmetlarnı tatar telendä uqıtu probleması da kütärelde. Qazan däwlät arxitektura häm tözeleş akademiäse ğalime Nail Tuktamışev üz uqu yortları täcribäse belän urtaqlaştı.
