Düşämbe könne, Bötendönya tatar kongressı binasında massaküläm mäğlümat çaraları komissiäse utırışı buldı. Yaña ğasır tele-radio kanalınıñ citäkçese İlşat Äminov kongressta büro äğzäse bulıp tora häm şuşı mäğlümat çaraları komissiäsen dä citäkli.
Utırışnı başlağanda ul, kanalnı ayaqqa bastırır öçen küp eşlärgä turı kilä, şuña kürä komissiä utırışın ozaq waqıt ütkärmädek, dip añlattı. Tatarstannan çittä yäşäwçe tatarlarnı berläşterü, tarixi watannarı turında mäğlümat birep baru, telne onıttırmaw, alarda milli añ tärbiäläwgä yünälgän bu kanal haman da tatarlar yäşägän töbäklärdä xäbärçelär buldıru telägenä ireşä almıy. Barısına da aqça citmi ikän. Däwlät birgän aqça 2 säğätkä genä citä, dip söyläde İlşat Äminov. Kiläse yıldan başlap «Tatarlar» programması başqa yünäleştä çığaçaq ikän. Kompaniä tatarlar küpläp yäşägän töbäklärdä, räsmi wäkilçeleklär, milli avtonomiälär bulğan berniçä cirdä üz xäbärçelären buldıra alsa, alar Qazanğa cirle millättäşlärebezneñ yäşäyeşe turında mäğlümat cibärep torsa, programma da bayır ide, çittäge tatarlarnıñ da küñele bulır ide, dip äytte İlşat Äminov. Monıñ öçen älege dä bayağı aqça kiräk, häm kanal citäkçelege, bu maqsatqa ireşü öçen, tapşırunı Tatarstannıñ kiläse yıl büdjetına kertergä teli.
«Yaña ğasır» kanalınıñ taralışı da şaqtıy artqan, mäsälän Ural yağına taba yünäleştä signal Tömängä qädär barıp citä. Bu xaqta kanal wäkile belderde. Xäzer signal taratu eşe litsenziä, yäğni tapşırular alıp baruğa röxsät aluğa terälep tora. Çönki çitkä kitkän sayın, yışlıq öçen yañadan yaña röxsät qäğäzen alırğa turı kilä. Litsenziälärne taratuçı Mäskäwdäge komissiä dä yışlıqlar birü eşen bik äkren qarıy.
İkençe yaqtan Tatarstan yäşäyeşe belän tanışıp barırğa teläkläre küp bulsa da, küp cirlärdä tatarlar, bigräktä awıllarda yäşäwçelär sputnik tälinkäsen satıp ala almıy. Şuña kürä xäzer Tatarstan däwläte yärdämendä üzläre satıp alalmıy torğan töbäklärgä sputnik tälinkäsen buşlay taratu mäsäläse tikşerelä.
Sputnik tälinkäsen alu qimmätkä töşsä, qayber töbäklärdä, mäsälän Orenburnıñ Boğırıslan şähärendä, Nicğar ölkäseneñ Serğaç şähärendä häm Udmurtiäneñ 2 kanalında «Yaña gasır»nıñ qayber tapşıruların televizor antennası aşa qarap bula. Anda şul xaqta maxsus söyläşülär ütkärelgän.
Signal taratunıñ tağın ber yulı – internet çeltäre. Bu xaqta «Yaña ğasır» kompaniäse citäkçese İlşat Äminov söyläde. Radio internet aşa yañğırıy inde, ä noyaber ayınan başlap internetta, on-line räweşendä televidenie tapşıruların da qarap bulaçaq. Küp tatarlar küz töbäp kötkän kanalda tatarça tapşırular küpme digän sorawğa İlşat äfände bolay cawap birde:
Audio: “Bezgä küp xat yazalar, kübese konsert qarağa teli. Xäzer tapşırularnıñ urtaça 40% tatar telendä alıp barıla. Bezneñçä, tapşırular ike teldä dä alıp barılırğa tieş. Yıl axırına qädär bez TV tapşırularıbıznı 24 säğätkä qädär citkerergä uylıybız. Radio täwlek buyı eşli inde. Xäzer bezneñ alda tağı ber problema kilep basa. Säğät ayırması. Qayadır Qazan waqıtı belän 2 säğät ayırma, qaydadır 5 säğät. Şuña kürä bez tapşırularıbıznıñ tärtiben dä säğät ayırmasına qarap tözedek. Xäzer ük efirnı öleşlärgä büldek, 3 säğät urısça, 3 säğät tatarça tapşırular alıp barabız.”
Mäğlümat çaraları komissiäse utırışında şulay uq kadrlar mäsäläse dä kütärelde. Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetınıñ xezmätkäre Gölnaz Şäyxieva süzlärençä, Rusiä töbäkläre häm BDB illärendä barlığı 74 tatar mäglümat çarası bar: 37 gäzit, 6 jurnal, 17 radio, 13 teletapşıru. Tatarstannan çittä taraluçı respublika gäzitläreneñ sanı kimegän. İñ kisken torğan problemalarnıñ berse – şuşı mäğlümat çaralarına eşlärgä tieşle tatarça yaxşı belgän häm äzerlege bulğan xäbärçelär citmi. Tatarstanda uqıp çıqqan jurnalistlar Qazannan kitärgä telämi, ä töbäklärdä üzlärendä andıy keşelär yuq. Şuña kürä bu cielışta qatnaşuçılar Qazan yuğarı uqu yortında çit töbäklärgä kvota birü mäs’äläsen kütärde. Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetı citäkçese Rinat Zakirovnıñ äytüenä qarağanda, yuğarı uqu yortları rektorları utırışında ul şul xaqta äytkän bulğan, häm rektorlar kvotalar birügä qarşı tügellär ikän.
Utırışta şulay uq eş planı raslandı. Anda törle tatar gäzitläre belän tatar problemaları xaqına tügäräk öställär ütkärü, regionnarda eşläwçe tatar jurnalistlarınıñ forumı, «Tatar awazı» icat bäygesen däwam itterü, Tatarstanda näşer itelgän mäğlümat çaraların, däresleklärne häm başqa kitaplarnı tatarlar yäşägän töbäklärgä taratu küz aldında totıla.
Utırışnı başlağanda ul, kanalnı ayaqqa bastırır öçen küp eşlärgä turı kilä, şuña kürä komissiä utırışın ozaq waqıt ütkärmädek, dip añlattı. Tatarstannan çittä yäşäwçe tatarlarnı berläşterü, tarixi watannarı turında mäğlümat birep baru, telne onıttırmaw, alarda milli añ tärbiäläwgä yünälgän bu kanal haman da tatarlar yäşägän töbäklärdä xäbärçelär buldıru telägenä ireşä almıy. Barısına da aqça citmi ikän. Däwlät birgän aqça 2 säğätkä genä citä, dip söyläde İlşat Äminov. Kiläse yıldan başlap «Tatarlar» programması başqa yünäleştä çığaçaq ikän. Kompaniä tatarlar küpläp yäşägän töbäklärdä, räsmi wäkilçeleklär, milli avtonomiälär bulğan berniçä cirdä üz xäbärçelären buldıra alsa, alar Qazanğa cirle millättäşlärebezneñ yäşäyeşe turında mäğlümat cibärep torsa, programma da bayır ide, çittäge tatarlarnıñ da küñele bulır ide, dip äytte İlşat Äminov. Monıñ öçen älege dä bayağı aqça kiräk, häm kanal citäkçelege, bu maqsatqa ireşü öçen, tapşırunı Tatarstannıñ kiläse yıl büdjetına kertergä teli.
«Yaña ğasır» kanalınıñ taralışı da şaqtıy artqan, mäsälän Ural yağına taba yünäleştä signal Tömängä qädär barıp citä. Bu xaqta kanal wäkile belderde. Xäzer signal taratu eşe litsenziä, yäğni tapşırular alıp baruğa röxsät aluğa terälep tora. Çönki çitkä kitkän sayın, yışlıq öçen yañadan yaña röxsät qäğäzen alırğa turı kilä. Litsenziälärne taratuçı Mäskäwdäge komissiä dä yışlıqlar birü eşen bik äkren qarıy.
İkençe yaqtan Tatarstan yäşäyeşe belän tanışıp barırğa teläkläre küp bulsa da, küp cirlärdä tatarlar, bigräktä awıllarda yäşäwçelär sputnik tälinkäsen satıp ala almıy. Şuña kürä xäzer Tatarstan däwläte yärdämendä üzläre satıp alalmıy torğan töbäklärgä sputnik tälinkäsen buşlay taratu mäsäläse tikşerelä.
Sputnik tälinkäsen alu qimmätkä töşsä, qayber töbäklärdä, mäsälän Orenburnıñ Boğırıslan şähärendä, Nicğar ölkäseneñ Serğaç şähärendä häm Udmurtiäneñ 2 kanalında «Yaña gasır»nıñ qayber tapşıruların televizor antennası aşa qarap bula. Anda şul xaqta maxsus söyläşülär ütkärelgän.
Signal taratunıñ tağın ber yulı – internet çeltäre. Bu xaqta «Yaña ğasır» kompaniäse citäkçese İlşat Äminov söyläde. Radio internet aşa yañğırıy inde, ä noyaber ayınan başlap internetta, on-line räweşendä televidenie tapşıruların da qarap bulaçaq. Küp tatarlar küz töbäp kötkän kanalda tatarça tapşırular küpme digän sorawğa İlşat äfände bolay cawap birde:
Audio: “Bezgä küp xat yazalar, kübese konsert qarağa teli. Xäzer tapşırularnıñ urtaça 40% tatar telendä alıp barıla. Bezneñçä, tapşırular ike teldä dä alıp barılırğa tieş. Yıl axırına qädär bez TV tapşırularıbıznı 24 säğätkä qädär citkerergä uylıybız. Radio täwlek buyı eşli inde. Xäzer bezneñ alda tağı ber problema kilep basa. Säğät ayırması. Qayadır Qazan waqıtı belän 2 säğät ayırma, qaydadır 5 säğät. Şuña kürä bez tapşırularıbıznıñ tärtiben dä säğät ayırmasına qarap tözedek. Xäzer ük efirnı öleşlärgä büldek, 3 säğät urısça, 3 säğät tatarça tapşırular alıp barabız.”
Mäğlümat çaraları komissiäse utırışında şulay uq kadrlar mäsäläse dä kütärelde. Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetınıñ xezmätkäre Gölnaz Şäyxieva süzlärençä, Rusiä töbäkläre häm BDB illärendä barlığı 74 tatar mäglümat çarası bar: 37 gäzit, 6 jurnal, 17 radio, 13 teletapşıru. Tatarstannan çittä taraluçı respublika gäzitläreneñ sanı kimegän. İñ kisken torğan problemalarnıñ berse – şuşı mäğlümat çaralarına eşlärgä tieşle tatarça yaxşı belgän häm äzerlege bulğan xäbärçelär citmi. Tatarstanda uqıp çıqqan jurnalistlar Qazannan kitärgä telämi, ä töbäklärdä üzlärendä andıy keşelär yuq. Şuña kürä bu cielışta qatnaşuçılar Qazan yuğarı uqu yortında çit töbäklärgä kvota birü mäs’äläsen kütärde. Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetı citäkçese Rinat Zakirovnıñ äytüenä qarağanda, yuğarı uqu yortları rektorları utırışında ul şul xaqta äytkän bulğan, häm rektorlar kvotalar birügä qarşı tügellär ikän.
Utırışta şulay uq eş planı raslandı. Anda törle tatar gäzitläre belän tatar problemaları xaqına tügäräk öställär ütkärü, regionnarda eşläwçe tatar jurnalistlarınıñ forumı, «Tatar awazı» icat bäygesen däwam itterü, Tatarstanda näşer itelgän mäğlümat çaraların, däresleklärne häm başqa kitaplarnı tatarlar yäşägän töbäklärgä taratu küz aldında totıla.
