Bagdad Arxeologie Muzeyınnan küpme äyber urlanğandır belgän keşe yuq, farazlar törle . Britaniä Muzeyınıñ yaqın könçığış kolleksiäse kuratorı John Curtis küptän tügel genä Bagdadta bulıp qayttı. Düşämbedä ul NYta Bagdadta muzey direktorı miña , suğış başlağançı xökümät kürsätmäsenä esasän bik küp äsärne imin urınğa iltep quydıq dip äytte digän. Curtis süzlärençä, muzeydä talau başlanğanda zallarda qalğan äsärlär bik zur, äre parçalar ide.Britaniä muzeyı direktorı Mac Gregor häm Curtis Nyqa Metropolitan muzeyında berençe şähärlärdä sänğät temasındağı kürgäzmägä kildelär Yäni näk şul Mezopotamya belän bäyläneşle sänäğät turında. John Curtis muzeydağı konferensiädä häm şunnan soñ NYT gazetasına birgän ängämädä ,min amerikan xakimiätläre tarixi äsärlärneñ qayda saqlanğanın belä dip ışanam ämma alar yaña talau,urlaudan qurıqqannarı öçen urınıñ äytmilär digän .Düşämbedä Ğıraqta AQŞ vä Ğıraq räsmiläre muzeydan närsä urlanğanın äle dä belmibez , çönki bez sänğät äsärläre yäşrengän urınnarda bulmadıq yäki muzeyda talanğan qayber bülmälärdä elek närsä bulğanın belmibez dip äytte. Gregor da Curtis töğäl närsä urlanğanın bilgeläü öçen säyflarda närsä bulğanı açıqlanırğa tieş dilär. Ğıraq räsmiläre eleke suğışlarda qayber sänğät äsärlären üzäk bank säyfına quyğan ide. Curtis äytkänäre bälkim dä talanğan, urlanğan äsärlär sanı qurqılğan qädäre küp tügel digän täsir qaldırsa da , nigezdä muzeynıñ zallarına qarağanda astağı bülmä, lagerlarda yatqan häm ber qaya da terkälmägän sannarı 100belän 200meñ arasında dip faraz itelgän äsärlärneñ küpmese talanğan urlanğandır, anı belgän keşe yuq. Ber nindi katalogta kürenmägän, foto-räsemnäre bulmağan bu äsärlärneñ qara bazarda satılu ixtimale zur. Germaniedä politsiä andıy äsärlärneñ Mynxen, Berlin kebek şähärlärdä kolleksioner yäki sänğät säwdägärlärenä täläsä nindi bäyägä satıluı mömkin dip belderä. Marburg Universitetında mezopotamya sänäğäte belgeçe prof.Walter Sommerfeld urlanğan äyberlär Ğıraqqa qaytarılırğa tieş digän kampmaniägä qaramastan Germaniä yäki Yevropanıñ başqa illärenä kertelgän borınğı äsärlär aluçı tabaçaq di. Sommerfeld süzlärençä (audio)
Sänğät söyüçülär,bay kolleksionerlar här törle bäyäne tüliäçäk.Min sonğı ber niçä yılda meñnärçä, unmäñnärçä borınğı äsär satıp alğan ber niçä keşe beläm, böten äsärlär Ğıraqtan kilgän ide.
Sommerfeld Bagdadtağı talau , Farsı Qultığı suğışınnan soñ başlanğan Ğıraq baylıqların urlau satunın däwamı ğına , bu eşlär Saddam rejimınıñ yaqlauı belän buldı, çönki ul tabıştan fayda kürde. Sommerfeld (audio)
Ğıraq 10yıldan artıq sistematik räweştä talana. Bigräk tä Ğıraqnıñ könyağında bay borınğı Sumer, Babilon şähärläre açıq, saqlanmıy.Fevral ayında min legal bulmağan qazular näticäsendä yasalğan zararnı üzem kürdem , xakimiätlärneñ ber nindi dä qatnaşuı bulmıy qazılğan bu urınnar qotoçqıç ayöslege manzarasın xäterlätä.
Bugen Fransiäneñ Lion şährendä Unesko, İnterpol, tamoj politsiäse, muzeylarnıñ xalıqara şurası qatnaşlığında ütkän 2 könlek konferensiägä AQŞnıñ başprokurorı John Ashcroft ta qatnaştı Konferensiädä Ashcroft (audio)
Ğıraq mirasın talau qanunnı bozu bulıp tora. Ğıraq xalqına yasalğan xörmätsezlek, Sivilizatsiä bäyälärenä höcüm , bez urtaqlaşqan barlıq bäyälärgä höcüm bulıp tora
İnterpolnıñ başkavartirasında ütkän konferensiädä yuğalğan, urlanğan äsärlärneñ isemlegen politsiä, säwdägär, tamojlarğa tapşıru öçen aktivlıq başlatıldı.
Färidä Xämit, Praga
Färidä Xämit, Praga