Accessibility links

Кайнар хәбәр

Pentagon Ğiraqta küpläp üterü qoralı buluğa işarä itkän äsbaplar tabılu turında iğlan itte. Bu dälillär ni däräcädä ışanıçlı?


Pentagon räsmiläre äytüençä, Ğiraqnıñ tönyağında tabılğan trailer Saddam keşeläre taşlap qaldırğan küçmä laboratoriä bulırğa mömkin. Andıy laboratoriälärneñ hawadan töşerelgän sürätlären däwlät sekretare Colin Powell fivral ayında Berläşkän Millätlär Oyışmasında yasağan çığışı waqıtında kürsätkän ide. Aprilneñ 19-ında kördlärneñ Tall Kayf tikşerü qapqası yanında tabılğan trailer näq menä şul sürätlärgä turı kilä ikän. Bu xäbärne citkergän Pentagonnıñ küzläw bülege citäkçese Stephen Cambone süzlärençä, tabıldıq xäzer Bagdadqa kiterelgän, tikşerülär däwam itä, trailerda älegä mikroblar tabılmağan, şuña kürä älegä anı biologik qoralğa “dälil” dip äytep bulmıy, ämmä, şulay da:

Audio: “Trailerdağı qayber cixazlar başqa maqsatlarda da qullanılırğa mömkin. Läkin amerikan häm britan belgeçläre fikerençä, töp maqsat ber genä bula ala – biologik qoral citeşterü.”

Cambone süzlärençä, trailer, küräseñ BMO inspektorları kilü aldınnan sütelgän bulğan, anıñ törle urınnarında ammiakqa oxşağan matdä tabılğan, ul yaxşı itep yäşel-xärbi töskä buyalğan.

Bilgele bulğança, Ğiraqnıñ küpläp üterü qoralı – anda suğış başlaw öçen töp säbäplärneñ berse ide. Suğış inde tämam ä qoral älegä tabılmağan. Çärşämbedä yasalğan belderü, Ğiraqta suğış başlanğannan birle, berençe şundıy belderü buldı. Tik menä BMO inspektorların Ğiraqqa qaytaruğa qarşı bulğan Waşingtonnıñ bu çirattağı dälilläre ni däräcädä ışanıçlı mikän digän soraw tua. Waşingtonda urnaşqan Säyäsi tikşerenülär institutı belgeçe Phyllis Bennis:

Audio: “İşanıç mäsäläse – bik citdi mäsälä. Näq menä şul säbäple törle taraflar BMO inspektorların Ğiraqqa qaytarırğa çaqıra.”

Uzğan yılnıñ sintäberendä Berläşkän Millätlär Oyışmasında yasağan çığışında amerikan prezidentı George Buş Ğiraqnıñ atom qoralın yasaw niätläre turında söylägän ide. Yänäse Bagdad bayıtılğan uran citeşterü öçen yuğarı sifatlı alumin torbalar satıp alğan bulğan. 4 ay soñraq BMOnıñ Atom Energiä Agentlığı bu torbalar uran baytuğa yaramıy, küräseñ alar ğadi raketalar citeşterü öçen qullanılğan digän näticä yasadı.

Britan xökümäteneñ Ğiraqtağı qoral turındağı tözelgän xisabı da, axır çiktä açıq mäglümät çaralarınnan tuplanğan mäglümät bulıp çıqtı.

Küptän tügel amerikan generalı William Wallace Bagdadta ütkän matbuğat oçraşuında, bezdä Saddamnıñ küpläp üterü qoralı turında citärlek mäglümät bar, digän ide. Ni öçen Ğiraq xärbiläre bu qoralnı ber tapqır da qullanmadı digän sorawğa, ul qoral BMO inspektorlarınnan bik yıraqqa yäşerelgän bulğan, alar anı tiz genä tartıp çığara almadı, digän cawap qaytardı.

Qabat şundıy xälgä qalmas öçen amerikan belgeçläre xäzer citdiräk tikşerü ütkärmäkçe. Cambone süzlärençä, Ğiraqta barlığı 600-läp şikle urın bar, şularnıñ älegä 70-e genä tikşerelgän.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG