Accessibility links

Кайнар хәбәр

Colin Powell Mäskäwgä ni öçen kilä?


Çärşämbedä Mäskäwgä Quşma Ştatlar däwlät sekretare Colin Powell kilä. Ğiraq suğışı Amerika-Rusiä mönäsäbätläreneñ suınuına kitergän ide. Powellnıñ säfäre şuşı wazğiätne tözätä alırmı?

Rusiäneñ mäglümät çaraları Powell – Amerikan prezidentı George Buşnıñ şuşı ayda Peterburğa bulaçaq säfären äzerläw öçen kilä dip basım yasasa da, tikşereläse mäsälälär küpkä kiñräk bulır sıman. Şul isäptän, BMOnıñ Ğiraq mäsäläsendä yaña rezolutsiäse, Powellnıñ Rusiä tışqı eşlär ministrı İgor İvanov belän säyläşülärendä töp urın alıp torırğa oşağan. İminnlek Şurası anı näq menä irtägä tikşerä başlıy, Waşington bu rezolutsiägä Mäskäwneñ xuplawın qazanırğa teli.

Rusiä Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqtağı xärbi kampaniäsenä qarşı çıqqannan soñ, bu ike il arasındağı mönäsäbätlär şaqtıy suınğan ide. Xäyer, soñğı waqıtta Mäskäw üzeneñ tawışın sizderep yomşarta başladı. Ğiraq suğışı waqıtnında qırıs belderüläre belän tanılğan İgor İvanov, kiçä Mäskäwdä ütkän matbuğat oçraşuında, Ğiraq suğışı waqıtında bez ber-berebezgä qarşı bulmadıq, barı tik, qatlawlı mäsäläne törle yullar belän çişergä tırıştıq dip äytte:

Audio

Powell-İvanov oçraşuwı – Ğiraq suğışınnan soñ Amerika belän Rusiä räsmiläreneñ bu däräcädä berençe oçraşuı bulaçaq. Häm dä Ğiraq mäsäläse, ayırım alğanda BMOnıñ Ğiraq mäsäläsendä yaña rezolutsiäse söyläşülärdä töp urın alıp toraçaq, dip kötergä kiräk. Waşington tarafınnan äzerlängän bu dokumentta Ğiraqnıñ üz xökümäte tözelgänçe xakimiätne kolaitsiä köçlärenä tapşıru raslana. Anda şulay uq, Ğiraqqa kertelgän sanksiälärne kimetü, BMOnıñ “azıq-tölekkä neft” programmasın beterü qaralğan. Yağni elekräk neft keremnären kontrol itkän BMO, xäzer, koalitsiä köçläre belän bergä eşlägän kiñäşçegä äylänä. Uzğan atnada Colin Powell älege rezolutsiä turında bolay digän ide:

Audio: “Bu rezolutsiä ütkändäge qarşılıqlarğa tügel, ä alğa qarağan, Ğiraq xalqına yärdäm itüdä bar xalıqara cämäğätçelekne berläştergän rezolutsiä bulaçaq. Prezident Buş äytkänçä, anda härlemgä, BMOğa da, anıñ citäkçese Kofi Annanğa da urın bulaçaq.”

Ğiraq nefteneñ Waşington qaramağına küçüwen telämägän Mäskäw, soñğı waqıtqa qädär, suğıştan soñğı Ğiraqta töp rolne Berläşkän Millätlär uynarğa tieş dip täqrarlap kilde. Monnan tış, Mäskäw süzlärençä, sanksiälär alınğançı, başta BMOnıñ qoral inspektorları Ğiraqta küpläp üterü qoralı bulmawın raslarğa tieş.

Mart ayında BMOnıñ İminlek Şurasında Ğiraqqa qarşı suğış mäsäläse tikşerelgändä, veto xoquqına iä bulğan Rusiä – suğışqa qarşı bulğan Fransiä belän Germaniägä quşılğan ide. Suğış başlanuğa Fransiä belän Germaniä berniçä kileşü adımı yasağannan soñ, Rusiä berüze qalğanday buldı. Xäzer Mäskäw qarşılıq tawışın yomşarta başladı, ämmä berük ük waqıtta, Waşingtonğa qarap äytelä torğan “küp-üzäkle dönya” digän süz-tezmäsennän waz kiçergä cıyınmıy sıman. Kiçä İvanov bu modelne qabat iskä aldı. Anıñ süzlärençä, dönya modele – xalıqara qanunnarğa nigezlängän, başında BMO häm İminlek Şurası torğan piramida räweşendä bulırğa tieş.

Waşingtonnıñ isä dönyağa üz qaraşı. Quşma Ştatlarnıñ Mäskäwdäge ilçese Alexandr Verşbow äytüençä, kiläçäktä İminlek Şurası – zamança yanawlar belän eş itärlek itep üzgärtelergä tieş. Anıñ süzlärençä, Ğiraq turındağı yaña rezolutsiä şul yünäleştä berençe adım bulaçaq. İrtägä Mäskäwdä Powell belän İvanov şul rezolutsiäne tikşeräçäk. Ä inde BMOnıñ kiläçäge, dönya modele kebek tirän mäsälälärgä alar barıp citä almas sıman. Mäskäwdäge xalıqara tikşerenülär institutı citäkçese Andrei Zagorski süzlärençä, Rusiä andıy citdi söyläşügä älegä äzer tügel.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG