Accessibility links

Кайнар хәбәр

Rusiä Quşma Ştatlar belän mönäsäbäten yaxşırtu tırışlığın kürä


Ğiraq suğışı waqıtında Waşington belän araların bozıp ölgergän räsmi Mäskäw, xäzer şuşı mönäsäbätlärne tözätü tırışlıqları kürä. Kiläse atnada Rusiä prezidentı Vladimir Putin Peterburda amerikan prezidentı George Buşnı qabul itergä tieş. Şuşı oçraşu aldınnan Putin Buşqa "bar tarmaqlarda xezmättäşlek itergä teläk belderep" xat yulladı...

Şuşı xatnı Waşingtonğa Rusiäneñ Saqlanu ministrı Sergei İvanov alıp kilde. Kreml belderüençä bu xatta Putin, Rusiä belän Quşma Ştatlarnı aıyrğan mäsälälärgä qarağanda, alarnı berläştergän äyberlär kübräk dip yaza, häm dä Quşma Ştatlar belän "böten tarmaqlarda xezmättäşlek itergä" teläk belderä. Berniçä ay elek bulğan xällärne iskä alsañ, süz dä yuq, zur üzgäreş. Bilgele bulğança, Mäskäw Waşingtonnıñ Ğiraq kompaniäsenä baştan uq qarşı çıqtı. İnde suğış başlanğaç, Rusiä räsmiläre bu suğış ozaqqa suzılaçaq, amerikan xärbiläre anda kerep bataçaq, zur yuğaltular kiçeräçäk digän belderülär yasadı. Rusiä generallarınıñ bu farazların çınğa alğan prezident, Ğiraqtağı wazğiätne kieçkmästän BMO qısalarına qaytarırğa çaqırdı. Suğış betkännän soñ da räsmi Mäskäw Waşingtonnıñ, Ğiraqqa kertelgän sankiälärne alu niätenä qarşı çıqtı, Ğiraqta BMOğa kübräk urın birergä çaqırdı. Axır çiktä İminlek Şurası tözätelgän rezolutsiä qabul itte, ämmä Ğiranıñ küçeş çorında töp wazifa bareber, koalitsiä köçlärenä birelelde.

Xäzer Mäskäw Ğiraq arqasında kilep çıqqan qarşılıqlarnı onıtırğa häm prezident xatında äytelgänçä, nıqlap xezmättäşlek itergä täqdim itä. Sergei İvanov älbättä, xat taşuşı wazifasın ğına başqarmadı. Ul Quşma Ştatlarnıñ saqlanu ministrı Donald Rumsfeld, Küzläw idaräse başlığı George Tenet, iminlek kiñäşçese Condoleezza Rice, häm dä prezident Buş belän oçraştı. Rusiä räsmiläre äytüençä, bu söyläşülärdä küp törle mäsälälär kütärelgän, şul isäptän, Waşingtonnı küptän borçığan Rusiä belän İran arasındağı xezmättäşlek mäsäläse. Rusiä İranğa Büşär şäxärednä atom reaktorı tözergä yärdäm itä. Waşington fikerençä, bu texnologiäne İran qoral yasaw öçen qullanırğa mömkin. Rusiä yağı andıy ixtimalnı tağın ber tapqır kire qağırğa tırıştı, häm dä amrikan yağın ışandırır öçen, ul reaktornıñ atom qaldıqların Rusiägä qaytarırğa äzerlek belderde.

Rusiä çığanaqları äytüenä qarağanda, Pentagon räsmiläre belän bulğan söyläşülärdä süz xärbi ölkädä xezmättäşlek turında da barğan. Bu xezmättäşlek qaysı ölkädä, nidän ğibärät ikäne äytelmi. Ämmä näq İvanov säfäre waqıtında Pentagon räsmiläre keçkenä külämle atom qoralı östendä tikşerü eşläre başlaw niätlären belderde. Mini-bomba dip atalğan bu yaña qoral turında kiçäge tapşıruda söylägän idek. Şuşı bombalar terorçılarnıñ ximik häm biologik qoralın yuq iter öçen qullanılırğa mömkin dip farazlana. Läkin bu eşne başlaw öçen 90-nçı yıllar başında qabul itelgän moratori kirtä bulıp tora ide. Senat şuşı çikläwne alırğa kiräk digän qarar qabul itte. Ni ğäcäp, Mäskäw moña qarşı çıqmadı. Associated Press xäbärenä qarağanda Rusiä Quşma Ştatlarnıñ bu niätenä qarşı bulmawın beldergän. Läkin üz çiratında yaña tör strategik qoral östendä eşläw niäten äytkän. Andıy qoral turında Rusiä prezidentı üzeneñ yıllıq yullamasında da ıçqındırğan ide.

Şulay itep, Mäskäw belän Waşington qayber ölkälärdä añlaşu taba sıman. Kiläse atnada George Buş Peterburğa 300 yıl tulu uñayınnan ütäçäk çaralarda qatnaşu öçen Rusiägä kilä. Yünneñ berendä anıñ Putin belän oçraşuı qaralğan. İke prezident Ğiraq arqasnda tuğan qarşılıqlarnı çitkä quyıp, yänä dustänä äñgämä qora alaçaq.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG