Comğa könne Britaniäneñ "Financial Times" basması, "Çınbarlıqnı tikşerü waqıtı: bezne aldap kildelär" digän mäqälä belän çıqtı, xörmätle tıñlawçılar. Anda, Quşma Ştatlar häm Britaniäneñ Ğiraqnı basıp aluwı, suğış başlawnı aqlağan säbäpneñ raslanuwına kitermäde, şul suğışnıñ betüwenä inde 45 kön ütsä dä, amerikan wä britan köçläre barı tik, biologik qoral laboratoriälären yörtä alırlıq ike buş yök maşinasın ğına taptı dip yazıla. Quşma Ştatlarnıñ saqlanu ministrı Donald Rumsfeld xäzer ğomumän, üzendäge küplär yuq itü qoralların Ğiraqnıñ äle suğış aldınnan uq yuqqa çığaruwı bik ixtimal digän belderü belän çıqtı. Şulay itep ul, Ğiraqta andıy şikle qorallarnıñ kiläçäktä inde tabıla almawın tanıy bulıp çığa. Läkin bu Waşington häm Londonnıñ Ğiraq suğışın başlawğa kitergän bar äzerlek eşen yuqqa çığara, bigräk tä britan premyerı Tony Blair awır xäldä qala. Prezident Bush suğış kiräklegen kübräk Saddam Xösäyen xakimiateneñ ğomumi zalimiate belän añlatsa, Blair näq menä, Ğiraqnıñ küpläp yuq itü qorallarına iä buluwın töp säbäp itep kürsätep kilde. Monı isbatlaw maqsatında berniçä ay elek London xätta maxsus xisap äzerläp, Ğiraqta 45 minut eçendä qullana alırlıq şundıy qorallar bar, andağı ğalimnär Afrikadağı Niger däwlätennän uran ala digän ğäyepläwlär belän çıqqan ide. Qayber basmalar monı xäzer Britaniäneñ maxsus xezmätläre äzerlägän yalğan dip bäyäli. Tony Blair üze monı qatği töstä kire qağa, comğa könne ul Warşawda älege fikerne başqa sıymaslıq, mäğnäsez dip atadı häm üzeneñ Ğiraqta küpläp yuq itü qoralları tabılaçağına ışanuwın äytte. Anıñ süzlärenä qarağanda, bu ölkädäge sülpänlek barı tik şunıñ belän genä añlatıla, bügenge köndä Ğiraqta töp iğtibar şikle qorallar ezläwgä tügel, ä ilne torğızuğa häm andağı xalıqqa humanitar yardäm birügä yünälderelä. Läkin Blairnıñ amerikan berektäşläre bu mäs''älädä açığraq belderülär yasıy. Saqlanu ministrı Rumsfeldnıñ süzläre inde kiterelgän ide, anıñ urınbasarı Paul Wolfowitz isä ğomumän, Ğiraqta küpläp yuq itü qoralları bulu mäs''äläse suğış başlawğa sıltaw itep barı tik bürokratik säbäplärdän ğına saylandı, çönki bu härkem kileşä alırlıq ber sıltaw ide dip belderde. Yäğni amerikannar baştan uq töp maqsat itep, Ğiraqtağı xakimiatne üzgärtü mäs''äläsen quyğan bulıp çığa, ä inde Saddamnıñ küpläp yuq itü qorallarına iä buluwı turında söyläw, moña ireşügä ber sıltaw wazifasın ğına ütägän digän süz. Saddam Xösäyenneñ zalim ber citäkçe buluwı inde berkemdä dä şik uyatmıy, Ğiraqta kön sayın diärlek açılıp torğan yaña mäğlümatlar monı raslıy ğına. Läkin Ğiraqqa qarşı suğış kiräklegen aqlağanda Waşington häm bigräk tä London berençe çiratta Bagdadtağı yawız xakimiatne bärep töşerü zaruriaten tügel, ä anıñ küpläp yuq itü qorallarına iä buluwı häm monıñ bar dönyağa qurqınıç tudıruwın alğa sörgän ide. Andıy qorallarnıñ anda älegä tabılmawı, ä xäzer inde ğomumän, alar tabıla da almasqa mömkin dip belderülär, elek bötenläy başqa törle mäğlümat birep torğan yäşeren xezmätlär monı yuğarıdağı citäkçelär quşuwı belän genä eşlämäde mikän digän sorawlar uyata.
Kärim Kamal, Praga.
Kärim Kamal, Praga.