Äxmät Zakaev Londonda uzğan yılnıñ dikäbrendä qulğa alınğan ide, xörmätle tıñlawçılar, aña qädär Mäskäw anıñ Rusiägä tapşırıluwın Daniädän dä taläp itep qaradı, läkin andağı mäxkämä Rusiä yağı cibärgän dälillärneñ citärlek tügellegen belderep, çäçän wäkilen Mäskäwgä cibärüne kire qaqtı. Xäzer menä näq şul uq xoquqi protsedura Londonda da uzarğa tieş. Britaniägä kilü belän totqarlanğan Zakaev 50 meñ funt fidiä aqşçasına azat itelgän ide, anıñ bu ildä yaqlawçıları şaqtıy, berençe çiratta mäşhür uyınçı Vanessa Redgrave. Bu xanım inde küptännän Könbatışnıñ çäçän mäs''äläsenä kübräk iğtibar birüwenä ireşü maqsatında zur eşçänlek alıp bara. Äxmät Zakaev Londonğa näq menä anıñ çaqıruwı belän kilgän ide. Düşämbedä Londonda açılğan mäxkämä xäzer, Çeçnädäge suğışnı yä azatlıq öçen köräş, yä Rusiä tarafınnan xalıqara terrorğa, cinayätçelekkä qarşı kürelgän çaralar dip bäyälärgä tieş bulaçaq, Zakaevnı Mäskäwgä tapşıru mäs''äläse dä şunnan çığıp xäl iteläçäk. Çäçännärneñ federal'' köçlärgä qarşı suğışı bäysezlek öçen köräş dip tabılğan oçraqta Äxmät Zakaevnıñ Rusiägä tapşırıluwı ikele. Mäskäw anı, 1994-96-nçı yıllardağı berençe suğış waqıtında, häm äle annarı 1999-nçı yıldan soñ da barlığı 13 törle cinayät qıluda ğäyepli. Rusiä xökümäten wäkillek itkän britan prokurorı James Lewis mäxkämä utırışında, "Zakaev şaqtıy ğına terror ğämälläre, üterülär häm keşe urlawlar öçen cawaplı buluda şiklänelä" dip belderde. Elegräk Mäskäw çäçän wäkilen, ütkän közdä Rusiä başqalasındağı teatrnı yawlap, anda totıqlar aluda häm berençe çäçän suğışı waqıtında ber pravoslav ruxanien üterüdä dä ğäyeplägän ide, läkin soñraq ul moñardan waz kiçte. Zakaev ütergän dip şiklänelgän popnıñ isän-imin Mäskäwdä yäşäp yatuwı açıqlandı. Äxmät Zakaevnıñ advokatı Edward Fitzgerald, üz möştärieneñ bar ğäyepläwlärne kire qağuwın belderde, häm Mäskäw cibärgän bar dälillär dä uydırılğan dide. Berençedän ul, 1994-96-nçı yıllarda Zakaev häm anıñ köräştäşläre Rusiä qorallı köçläreneñ basıp kerüwenä qarşı tordı, dimäk ul üzen yaqlaw ixtiacınnan çığıp eş itte dip belderde. İkençedän, Rusiä prokuraturası alğa sörgän ğäyepläwlärneñ kübese xäzer inde, äle 1997-neñ mayında uq iğlan itelgän yarlıqawğa elägä, qalğannarı isä säyäsi maqsatlardan çığıp yasala di Äxmät Zakaevnıñ London mäxkämäsendäge advokatı Edward Fitzgerald. Anıñ fikerençä, Zakaev Çeçnä bäysezlegen yaqlawı häm üze çäçän buluwı arqasında ğına ezärleklänä, bu isä, anı ğäyepläwlärneñ fäqät säyäsätkä genä nigezlänüwen raslap tora. Britaniä qanunnarı, keşeneñ säyäsi maqsatlardan çığıp ğäyeplänüwe oçrağında anı ikençe ilgä tapşırunı tıya. Mäskäwneñ bar ömete, Zakaevnı ğadi cinayätlärdä, ayırım alğanda keşe üterüdä häm terror qıluda ğäyepläp Rusiägä qaytartu ide. Anıñ advokatı isä mäxkämäne Mäskäw taläplären kire qağuğa çaqırdı, häm monı yaqlap şundıy dälillär kiterde - ğadi cinayätlär qıluda ğäyepläw suğış çorına qağılmıy, Zakaev Rusiägä tapşırılsa anı anda cäzalawlar kötä, häm nihayät ul räsmi töstä haman da Çeçnäneñ xakimiat wäkile bulıp qala birä. Londondağı mäxkämä utırışı däwam itä.
Kärim Kamal, Praga.
Kärim Kamal, Praga.