Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞ Kongresınıñ qayber äğzaları Waşingtonnıñ räsmi räweştä İranda xakimiät almaştıru säyäsäte başlawın teli


Tähranda bulıp ütkän xökümätkä qarşı demonstratsiälärne AQŞ Kongresınıñ qayber äğzaları İranda xakimiät almaştıru säyäsäten Waşingtonnıñ räsmi säyäsäte dip iğlan itüenä ireşü öçen faydalanırğa tırışa. Bu turıda täqdim Bushnıñ respublikannar partiäse äğzalarınnan da, demokrat kongresmennardan da kilä.

Düşämbe könne respublikan senator Sam Brownback Financial Times gazetına Pentagonnıñ yuğarı dairälärendä İranda xakimiätne tınıç yul belän almaştıru tarafdarları bar dip belderde. İran Demokratiä Actı dip atalğan qanun proyektı belän çıqqan senator xäzer bu dokumentqa İranda yäşeren çaralarnı finanslaw mäs''äläsen dä kertergä cıyına.

Mäğlüm bulğança, prezident George Bush elek İran, Ğiraq häm Tönyaq Koreanı zolım küçäre dip atağan ide. Waşington İrannı küpläp üterü qoralları yasarğa mataşuda häm İzrail''gä höcümnär oyıştıruçı terrorçı törkemnärne yaqlawda ğäyepli.

Brownback äytüençä, Tähranda xökümätkä qarşı ber atna buyı däwam itkän demonstratsiälär Quşma Ştatlarnıñ İran säyäsäten bilgeläw mäs''äläsen qarawçı Bush administratsiäsendä bu mäs''älägä qarata fikerlär üzgärügä säbäp bulğan.

Brownback xökümättä İrandağı reformaçılar belän xezmättäşlek itärgä tırışuçı şaqtıy köçle törkem bar dide. Xäzer alar bez İran xakimiätläre belän nıqlı qarşılıqqa kerergä tieş digän fikergä kilä di senator.

Senator äytüençä, anıñ tarafınnan 6 atna elek äzerlängän qanun proyektına qarata xökümätneñ nindi dä bulsa pozitsiädä toruı äle mäğlüm tügel. Bu proyektqa Pentagonnıñ qaraşı turındağı sorawğa cawap birep Brownback Saqlanu ministrı Donal''d Rumsfeld belän äle söyläşmäsä dä, anıñ urınbasarı Paul Wolfowitznıñ ğömümän alğanda proyektnı xuplawı turında belderde.

Prezident Bush Tährandağı demonastratsiäçelärgä berniçä märtäbä teläktäşlek beldergän ide. Ämma Financial Times yazuınça, Aq Yortqa bäyle ber çığanaq Bush administratsiäseneñ İranda xakimiät almaştıru säyäsäten qabul itärgä telämäwe turında äytkän. Älege çığanaq monı prezident Bushnıñ Pentagon Ğiraqta suğıştan soñğı tözekländerü eşlärenä naçar äzerlängän häm Ğiraqtağı xäzerge qarşılıq köçläre aldan kötelgännän zurraq bulıp çıqtı digän fikergä kilä baruı belän añlata.

Täqdim itelgän İran Demokratiä Aktı Kongressta 1998 yılda qabul itelgän Ğiraq İrekländerü Aktına oxşağan. Ul dokument Bağdadta xakimiät almaştırunı AQŞnıñ räsmi säyäsäte dip tanığan ide. İran turındağı dokumentta Waşingtonnıñ İranda xalıqqa xökümät sistemasın almaştıru mömkinlege birüçe, xalıqara küzätüçelär qatnaşındağı referendum ütkärüne yaqlawı turında äytelä.

İrandağı oppozitsion törkemnärgä häm bu maqsatnı xuplawçı tapşırular alıp baruçılarğa yardäm bularaq 50 million dollar bülep birü täqdim itelä. Brownback dokumentqa İranda yäşeren operatsiälär ütkärü öçen dä aqça birü mäs''äläsen dä kertergä cıyına.

İran xakimiätläre xäzer ük Quşma Ştatlarnı andıy maqsatlar öçen aqçı birüdä ğäyepläsä dä, Däwlät Departamentı wäkile Richard Boucher minem yuğarı noqtadan qarağanda administratsiä demonstratsiäçelärgä ruxıy yaqlaw, süz belän xuplaw häm teläktäşlek kenä belderä dide.

Respublikan Brownbacknıqına oxşaş qanun proyektın Kongressnıñ wäkillär palatasına demokrat Brad Sherman da kertergä cıtyına. Ul proyektta Clinton administratsiäse çorında başlanğan çiklängän säwdäne dä tulısınça tuqtatu täqdim itelä.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG