Bügen Rusia televidenie kanalları kürsätkänçä, Rusiä prezidentı Vladimir Putinnıñ Burey gidro-elektro stansiäsen eşlätep cibärü tantanasında qatnaştı. Bu stansiä böten Yıraq Könçığışta energetik problemalarnı xäl itärgä tieş. Bu yaqlarğa kümer kertü küläme kimiäçäk.Şuşı gidro-elektr stansiäse töp energiä çığanaqlarınıñ berse bulır, dip kötelä. Şul uq waqıtta Tatarstanda da, gidro-elektr stansiäse bar häm energiägä ixtiac bulsa da, Tübän Kama GESı tulı qüätkä eşlämi.
Tatarstanda Tübän Kama su saqlağıçınıñ bieklegen kütärep, stansiäne tulı qüätenä eşlätep cibärü turında söyläşülär soñğı waqıtta onıtılıp torğan ide äle. İyül başında ütkän «regional üseş strategiäläre» forumında Mintimer Şäymiev üze bu mäs’äläne iskä töşerde.
Bilgele bulğança, su bieklege 68 metr tiräsendä bulır, dip isäplänep tözelgän bu stansiä, açılğannan birle uq, 62 metr däräcäsendä genä eşläde. Berniçä yıl elek, eşläp çığarılğan elektr-energiäneñ külämen arttıru mäs’äläse kilep basqaç, Tübän Kama su saqlağıçınıñ bieklegen kütärü turında süz quzğatıldı. Ul waqıtta barğan bäxäslär waqıtında kütärü yaqlı häm aña qarşı taraflar belende. Ber yaqtan arzanlı elektr-energie bulsa, ikençe yaqtan, bu kütärelü öçen çığımnarnı qaplaw mäs’äläse qalqıp çığa.
Älege mäs’älä onıtılıp torğan waqıt eçendä, bu yünäleştä eş barıber alıp barılğan ikän. Xäzer su saqlağıçınıñ däräcäse 63,3 häm 63,5 metr tiräsendä saqlana. Şul xaqtağı kileşü Başqortstan, Udmurtiä häm Tatarstan premyerları arasında 3 yündä, Çallıda şähärendä imzalandı. Su bieklegen kütärü näticäsendä tabılğan östämä aqça tözekländerü eşlärenä häm proekta qaralğan cihazlarnı tözep beterügä totılaçaq. Su basu näticäsendä zıyan kürergä mömkin Udmurtiä häm Başqortstan citäkçelege belän söyläşülär xäzer genä tügel, inde küptännän alıp barıldı. Alarnıñ näticälelege xaqında Mintimer Şäymiev ta ütkän atnada bulğan töbäklär forumında äytep kitte:
Tübän Kama stansiäsendä böten qüätneñ öçtän ber öleşe genä qullanıla. Böten yaqlar öçen dä faydalı kileşügä kilä almıybız. Anı eşlätep cibärü öçen barı tik 14 milliard sum kiräk. Ägär eşläp çığara alsaq, kürşelär belän dä büleşer idek. Bez yazğı taşu waqıtında ğına eşläp aldıq azraq, böten yaqtan fayda buldı.Mintimer Şäymiev tänqitläp kitsä dä, kürşe respublika wäkilläre belän kiñäşläşülär tuqtamıy. Mäsälän, şuşı mäs’älä belän şöğellänü öçen oyıştırılğan xökümät ara energetik häm koordinatsion şura citäkçese Fänis Ğabraxman ulı Nafiqov şuşı könnärdä Başqortstandağı kollegaları belän söyläşergä dip, Krasnokama rayonına bara. Anıñ süzlärençä, xäzerge waqıtta belgeçlär su saqlağıçınıñ bieklegen proekta qaralağan 68 metrğa qädär kütärü planın tözi. Şulay uq 66 metrğa kütärü ixtimallığı ta qarala. Tübän Kama su saqlağıçın tulı qüätkä eşlätep cibärü öçen, tözekländerü eşlären alıp baru, kiräkle cihazların tözep beterü genä tügel, su basaçaq cirlärne äzerläw dä kiräk.
Fänis äfände Nafikovnıñ äytüenä qarağanda, 68 metrğa isäplängän bu proektnı 3 respublika citäkçelege bu yıl axırına qädär äzerläp beterergä tieş. Annan soñ anı Rusiä başqalasında raslarğa tieşlär.
Bikä Timerova, Qazan.
