Accessibility links

Кайнар хәбәр

Adilä Kolesnikova Mordowiädäge urıs awılında tärtip yasadı


Mordowiänıñ iñ aldınğı awıl xucalığı kooperatiwı İnsar rayonı Çelmodeyevskiy Maydan digän urıs awılında urnaşqan. Bu xucalıqnıñ başlığı tatar xatını Adilä Kolesnikova. Adilä Färit qızı şul uq İnsar rayonınıñ Yandowişçe isemle tatar awılında tuğan. Adiläneñ qız familiäse Kirimowa bulğan häm bu urıs awılına eşlärgä kilgäç, urıs yegete Wiktor Kolesnikovqa irgä çıqqaç, berniçä yıldan soñ böten Mordowiäğa bilgele bulğan Adilä Kolesnikovağa äwerelgän. Adilä Kolesnikowanıñ Maqtaw ordenı bar, ul biş qat inde Mordowiänıñ Däwlät premiäsın da alğan. Mordowiänıñ “Altın başaq” büläge dä bar añarda. Bu “Altın başaq” büläge – çınında altın belän qaplanğan muqşı xatını sını. Anı Mordowiänıñ Däwlät bülägen biş qat alğan citäkçegä birälär. Şul Däwlät bülägen unınçı qat alğanda bu “Altın başaq” statuetkası çista altınnan qoyılğan bulır, dip ışandıra respublika başlığı Nikolay Merkuşkin. “Çelmodeyevskiy maydan” xucalığında, cirläre sorı urman tufrağı ğına bulsa da, yıldan-yıl gektarınnan 40 sentnerdan artıq aşlıq alalar, här sıyırdan yılına 5 meñ kiloğrammnan artıq söt alalar. Xäzer bu awılnıñ kolxozçılarınıñ urtaça xezmät xaqı 4 meñ sumğa yaqın. Ä rayonnıñ üzgä awıllarında urtaça xezmät xaqı 700 sum, Mordowiä awıllarında 900 sum. Menä şundıy zur ayırma. Adilä Färit qızı üze, citäkçe bularaq, 10 meñ sumğa yaqın xezmät xaqı ala, ä anıñ iñ aldınğı söt sawuçısı Walentina Kaşirina 7 meñ sumnan 10 meñgä qädär ala. Ämma bu xezmät xaqın da Adilä az diep sanıy. Mäsälän, Mäskäwdäge TVS telewidenie qanalına intervyüda ul şulay äytte: –

Если мы сегодня зароботную плату платим, как считается у нас, хорошая доярка, там, 7-9 тысяч получает. Но за эти 9 тысяч она столько работает, она свои копейки эти-9 тыс. оправдывает. Но ей сегодня надо бы платить не 9 тысяч, а 90 тысяч. “Çelmodeyevskiy Maydan” awıl xucalığı qooperatiwında 82 keşe eşli. Monda yılına ber keşegä 224 meñ sumlıq produqsiä citeşterälär. Uzğan yılda xucalıqnıñ tabışı 8 million sumnan artıq buldı. Aqça bulğaç, yaña texnik da alına – qombaynnar, traqtorlar, çäçü maşinaları, Wengriädan küp söt birä torğan sıyırlar kiterelde, xäzer yaña ferma tözelep betä. Çelmodeyevskiy Maydannıñ kolxozçıları kübese xäzer kolxoz tözegän öylärdä yäşilär. Adilä Kolesnikova üze dä şundıy uq öydä yäşi. Kolxozçılar mal-tuar totalar, kolxozdan peçän, azıq tüläwsez birelä. Kolxoz tağı da yaña öylär tözi bara. Mäsälän, küptän tügel ike etajlı ber bik matur öy tözelep bette. Monda Adilä üze küçmi, monda söt sawuçı Walentina Kaşirinanıñ ğäiläse küçär. Kolxoz öyne tözep kenä qalmıy, munçasın da, böten saray-qaraltıların da tözep birä. Kolxozçınıñ tözü eşendä ber qayğısı da yuq, kolxozda yaxşı eşlärgä genä qala. Adilä şulay äytä: – Bezdä şandıy inde, şılay inde zawedeno, şto üzläre nitmilär dä, kolxoz wes eşli. Nadwornıyların da eşli, munçalar da, wıt bıyıl toje öç munça uje quydıq, wıt nadwornıyı postroyqi. Oblojili yañadan wıt iske ızbalarnı, krışaların kütäräbez. Wes kolxoz eşli, alar tol'qo kolxozda ğına eşlilär. Adilä üzen mondıy uñışlı yazmış yulına yünälderüçelär arasında ike tatar keşesen atıy. Berençese – anı Çelmodeyevskiy Maydanğa citäkçe itep quyğan İsmail Syafuqov. Ul waqıtta İsmail İsxaq ulı İnsar rayonınıñ berençe sekretare bulğan. İkençese – Fatix Räxmätullov, 80 nçe yıllar başında İnsar rayonınıñ awıl xucalığı idaräse başlığı. Fatix Räxmätullov rayon xucalıqlarında zamança texnoloğiälar kertü, cir eşkärtüneñ yuğarı qülturasın kertüne başlağan keşe. Ul waqıtta yaña ğına kolxoz räise itep saylanğan Adilä şul yul belän xäzer dä bara – anıñ xucalığınıñ uñışlı eşläwe – qır eşlärendä zamança texnoloğiälärne bik tögäl itep ütäwgä bäylängän. Adilä üzeneñ tuğan awılı Yandowişçe belän elemtäsen özmi, tik Yandowişçedağı xucalıqnıñ köçsez buluına, andağı xalıqnıñ yarlı yäşäwenä gärlänä. – Nu prosto jalko, qaçan wıt şalay nitäsen dä, tatar awılı qayan, wıt min üzem, kolxoz raspalsya wıt, awılda, qänişnı, mondıy. Bez wıt un yıl tamu nazad ğaz uje perwımi bire uzdırdıq, ä beznen awılda wıt tege yıl ğına äldä ğaz uzdırdılar. Qayçan wıt şılay wıt barasın wıt, srawniwayış wıt, vse rawno monda vrode bı qaqaya-to boleye bez, nieräk, siwilizätsiä bul'şı, çem wıt tege awılda. Qalxoz yuğaldı, irläre wıt yerilär qalımıyt, qatınnarı monda toralar wopşçem. Şandıy, awıl öçen abidnı, wıt üzemnen tuğan awılım öçen, qänişnı, obidnı. Ğömereneñ yartısınnan kübesen urıs awılında, urıs ire belän yäşäsä dä, Adilä tatarlığın qayçan da onıtmıy, muyınında altın yarımayı da yaltırap tora. – Beläsez niçek wıt, s vozrastom ştoli wıt, üzeñnen dineñä qaq-tı wıt, bul'şı nitäsen, tartılasın. Beznen tatarlar başqa natsiälar niesendä bulmasın, yantıqta bulsı, haman xoçetsyä, ştobı yuğarıda bulsın, da, qänişnı. Adiläneñ ike ulı bar – Wiktor häm Waleriy. Wiktor uniwersitet beterde, tatarça ällä ni söyli belmi. Ämma xäzer armiädä bulğan Walera, berençe klassqa qädär Yandowişçeda tatar äbisendä tärbiälängän, häm şunnan tatarça çın tatar kebek söyläşä. Xalqıbıznıñ Adilä Färit qızı Qolesniqowa kebek şundıy aqıllı, köçle xatın-qızları bulğanda tatar xalqı yuğalmas dip ışanırğa bula.

İrek Bikkinin, Mordowiä
XS
SM
MD
LG