Accessibility links

Кайнар хәбәр

Internetta "Blaster" isemle köçle virus tarala...


Qayber mäglmätlärgä qarağanda bu "sualçan" inde berniçä meñ sanaqnı zararlap ölgergän. Microsoft kompaniäsenä qarşı oyıştırılğan aksiä 16 avgustta virtual xöcüm belän tämamlanırğa tieş. Bar dönya buylap computer belgeçläre xöcümnän saqlanu çaraları kürä...

Dönyadağı här 100 computernıñ 95-endä Microsoft kompaniäse citeştergän Windows sisteması utıra. Bu programmada äledän-äle xatalar çığıp toruğa qaramastan, millionlağan keşe, sügenä-sügenä bulsa da, şul sistemanı qullanırğa mäcbür. Microsoft xujası Bill Gates''nı dönyanıñ iñ bay keşe dip kenä tügel, ä dönyanıñ iñ qähärlängän keşese dip tä atap buladır. Şuşı atna başında İnternet aşa tarala başlağan virus eçenä Bill äfändegä şähsi xat salınğan: "Billy, sin niçek moña yul quydıñ? Aqça cıyudan tuqta, programmalarıñnı erätkä sal!" dielgän anda.

Bilgesez xakerlar törkeme tarafınnan cibärelgän "Blaster" isemle virus İnternet aşa tarala. Windows sistemasında ber "tişek"ne, yağni xatanı faydalanıp, bu "sualçan" sanaqqa kerep urnaşa häm üzennän üze xäräkät itä başlıy, törle programmalar cibärä, sanaqnı yandırıp-sünderergä totına. Şuşı 4 kön eçendä ul bar dönya buylap 300-400 meñ computernı zararlap ölgergän. Quşma Ştatlarnıñ Pittsburgh şähärendä urnaşqan Carnegy Mellon universitetı belgeçe Art Marion:

Audio: "Bezdäge mäglümätlärgä qarağanda, bu virus inde berniçä meñ computernı zararlağan. Kilgän zıyannıñ külämen älegä äytü qıyın."

Californiädä, yuğarı texnologiä bişege sanalğan Stanford Universitetında 2 meñ-yarım sanaq zararlanğan, Philadelphiäneñ şähär çeltäre, Şvetsiädä 20 meñ İnternet qullanuçısı... Qayber belgeçlär bu virusnı älegä qädär oçrağannarı arasında iñ köçlese dip atıy.

Windows sistemasında tabılğan yaña xata turında Microsoft ber ay çaması elek xäbär itte. Ul tişekne yamaw öçen maxsus programma yazıldı. Bu yamawlıq İnternetqa elende, här telägän keşe anı buşqa alıp üzeneñ sanağına quya ala ide. Quşma Ştatlarnıñ İminlek departamentı wäkile David Wray süzlärençä, räsmi oyışmalarğa aldan uq kisätü cibärelgän:

Audio: "Microsoft xäbäre kilü belän, bez bar federal agentlıqlarğa kisätü cibärdek, yamawlıqnı niçek salırğa kiräk, kürsätmä birdek. Näticä şul alarnıñ kübese zıyan kürmäde. "

Elektr sisteması, hawa xäräkäte belän idarä itü kebek sistemalarğa xöcüm yasalsa, monıñ näticäse ayanıç bulırğa mömkin. David süzlärençä, Buş administratsiäse computer çeltärläreneñ iminlegenä zur äxämiät birä. Äytergä kiräk, Amerikanıñ strategik yaqtan möxim sistemalarınıñ kübese Windows''qa nigezlänmägän. Ämmä, zäğif urınnar da bar. Misal öçen, 2000nçe yılda qotırğan "İ love you", "Min sine yaratam" digän virus Quşma Ştatlarnıñ telefon çeltärlären berniçä sägätkä eştän çığardı.

Soñğı yıllarda berniçä köçle virus belän eş itep, belgeçlär şaqtıy täcribä tupladı. Şuña kürä bu yañasın da ciñä alırlar digän ömet bar. Citmäsä, "Blaster"nı yazğan xakerlar üzläre dä xata cibärgän. Virus computerlarğa sizdermiçä kerep urnaşırğa, häm töp etlegen avgustnıñ 16-sında başlarğa tieş bulğan. Läkin, bu barıp çıqmadı, äytkänemçä "sualçannı" İnternetta bu atnanıñ düşämbesendä ük sizdelär. Häm şunduq aña qarşı çaralar kürelä başladı. Xäyer, 16-sına qädär äle waqıt bar, kem äytemşli, küz-kürer...

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG