Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerikada elektr sünülär terrordan qurqu xislären yañarttı


11-nçe sintäber terror xöcümnären onıtıp betermägän amerikan xalqı atnakiç könne yaña ber tetränü kiçerde. İlneñ tönyaq-könçığışında häm kürşe Kanadanıñ könyağında urnaşqan şähärlärdä elektr utı sünde. Tuqtap qalğan metrolardan, biek binalardan çığarğa tırışqan meñlägän keşeler, bu tağın berär terror ğämäle tügel mikän, qurqu xisläre kiçerde.

Atnakiç könne cirle waqıt belän kiçke 4-lärdä, yağni eş säğäte çığıp kilgän waqıta, Amerikanıñ tönyaq-könçığış öleşendä elektr utı sünde. New York, Cleveland, Ohio, Detroit, Michigan şähärläre häm dä kürşe Kanadada Toronto, Ottawa qalaları - yaqınça 50 million çaması keşe ber mizgeldä utsız qaldı. Elektr transportı, liftlar, eskalatorlar eşläwdän tuqtadı, meñlägän keşe cir astında metroda, biek binalarda biklänep qaldı. 11-nçe sintäber faciğäsen onıtıp betermägän amerikannarda – bu yaña teror ğämäle tügel mikän digän qurqu xise tudı. Amerikan räsmiläre xalıqnı şunduq tınıçlandırırğa tırıştı. New York merı Michael Bloomberg televidenie aşa bolay dip belderde:

Audio: "İñ berençe itep härkem şunı añlasın, terror ğämäle turında söyläw öçen ber säbäp tä yuq. New Yorknıñ tönyağında yä Kanadanıñ könyağında elektr sistemasında nindider tözeksezlek bulğan. "

Ämmä televizor aldında utırmağan häm bu süzlärne işetmägän meñlägän keşeneñ xälen añlap bula. New Yorktağı Empire State Building binasınıñ 86nçı qatınnan cäyäw töşkän Jessica Nottes, "min töşkändä 11-nçe sintäberdä işelep töşkän Säwdä Üzäge biaların uylap töştem, dide. 30 gradus esselek, hawa suıtqıçlarınıñ eşlämäwe wazğiätne awıraytsa da, xalıqta ul qädäre zur panika bulmağan. Aşxanälär, kibetlär yabılu säbäple, ğadi eçä torğan sunı 5 bäyäsenä satuçılar tabılğan, dielä. Uram utları eşlämägän şartlarda, meñlägän politsiä xezmätkäre uramğa çığıp xalıq ağımın tärtipkä salırğa tırışqan. 5 sägät ütügä Kaliforniädä säfär yörgän prezident George Buş, televideniegä çığıp, xalıqnı tağın ber tapqır tınıçlandırdı:

Audio: "Ber närsä turında anıq äytä alam, bu – terror ğämäle tügel. "

Qazanıñ täğayın säbäpläre älegäçä mäglüm tügel, gärçä törle faarzlar äytelä. Kanada räsmiläre Amerikanıñ Pensilvaniadağı elektr stansiäse watılğan, dip belderde. Amerikannar monı kire qaqtı. Annarı Niagara stansiäsendä yanğın, New York ştatındağı stansiäne yäşen suğu turında äytelde. Bu farzlar da soñraq kire qağıldı. Tikşerü eşläre däwam itä. Äytergä kiräk, Amerikada mondıy xälneñ bulğanı bar ide inde. 1977-dä New York şähäre şulay uq, berniçä sägätkä qarañğılıqta qalğan ide. Belgeçlär, elektr sistemasınıñ iskerüwe, anı kiçekmästän yañartırğa kiräklege turında belderä. Nixayät, tağın ber faraz bar, ul da bulsa komputer virusı. Şuşı atna başınnan İnternetta tarala başlağan "Blaster" virusı turında kiçäge tapşıruda söylägän idek. Şuşı virus elektr stansiäläre belän idarä itü sistemasına kerep anı eştän çığarğan bulırğa mömkin. Amerikan räsmiläre, bu ixtimalnı kire qaqsa da, CNN xäbär itüençä, FBİ belgeçläre bu ixtimalnı da tikşerä başlağan. Comğa könne utsız töbäklärneñ qayberlärenä elektr aqrınlap qaytarıla başlağan, dip xäbär itelde. Ämmä, elektr sistemasın tulı qüätenä cigü öçen kübräk waqıt kiräk bulaçaq.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG