Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqta şikle qoral programmaları eze tabılmıy, Aq yort qatlawlı xäldä...


Kiläse atnada Waşingtonda şaqtıy qızıqlı waqiğä, Quşma Ştatlar citäkçelege bilgelägän maxsus qoral inspektorınıñ Ğiraqta şikle programmalar eze tabılu-tabılmawı xaqında xisap bäyän itelüwe kötelä. Amerikan citäkçelege başta, Ğiraqta barıber berär şikle dälil tabılır dip ömetlängän ide, läkin xäzer, kötelgän xisapta andıy dälillär bulmaw säbäple anıñ ähämiaten kimetep kürsätergä tırışa.

Öç atna elek Quşma Ştatlarnıñ däwlät sekretare Colin Powell, Ğiraqta küpläp yuq itü qoralları yä hiçyuğı alarnıñ eze barıber tabılaçaq digän belderü yasağan ide. Mäğlüm ki, näq menä şuşı sıltaw belän Waşington başqa illärneñ qarşılığına qaramıy Saddamğa suğış iğlan itte häm anı xakimiattän çitläşterde. Powell üzeneñ şul belderüwendä, ul NBC kanalında yasaldı, Waşington tarafınnan bilgelängän inspektor David Kayneñ xisabı, andıy şikle qorallarnıñ häm alarnı citeşterü programmalarınıñ Ğiraqta buluwın kürsätäçäk digän ide. Läkin xäzer Aq yort Kay xisabında da andıy turı dälillärneñ bulmawın tanırğa mäcbür. İldä älegä küpläp yuq itü qorallar buluwı açıqlanmadı. Şuña da amerikan citäkçelege Ğiraq mäs''äläsendä üzeneñ xaqlı buluwın yañadan elekkeçä dälilläwgä qayta. Misal öçen, Aq yort Ğiraqta andıy qorallar buluwına işarä itkän, soñğı un yıl eçendä qabul itelgän BMO qararların yışraq telgä ala. Çönki älegä başqa dälillär yuq. Bälki alar kiläçäktä tabılır, andıy ixtimalnı tulısınça kire qağıp bulmıy. Ämma älegä alar yuq. Kay üz xisabın başta Quşma Ştatlarnıñ Üzäk Küzläw idaräse CİA başlığı George Tenetqa tapşırırğa tieş, läkin anıñ eşe şunıñ belän tämamlanmıy, meñ yarımlap törle belgeç belän ul üz ezlänülären Ğiraqta däwam itäçäk. David Kayneñ xisabın bäyän itü prezident Bush öçen bik tä çetrekle ber waqıtqa turı kilä. Amerikan cämäğätçelege yağınnan aña ışanıç kimi bara, berençedän ul Ğiraq suğışın, "Saddam tarixta iñ qurqınıç bulğan küpläp yuq itü qorallarına iä" digän aqlaw belän başlağan ide, häm bu älegä isbatlanmıy, ikençedän, suğış üze tämamlanıp, Saddam xakimiattän çitlätelsä dä, Quşma Ştatlar Ğiraqta kön sayın diärlek zur ğäskäri yuğaltularğa duçar bula. Citmäsä, monıñ amerikan salım tüläwçelärenä bik qibatqa töşä aluwı açıqlanıp kilä. Prezident Bush eşen uñay bäyäläwçelär sanı xäzer 49 protsent qına täşkil itä, bu ul 2001-neñ ğinwarında Aq yortqa kilgännän birle iñ tübän kürsätkeç bulıp tora. NBC telekanalınıñ Wall Street Journal belän berlektä ütkärgän fiker beleşüwendä isä inde fikere soralğannarnıñ 52 protsentı Bushnıñ işqtisad belän niçek idarä itüwennän ber dä qänäğät tügel. Tağın ber yıldan soñ Quşma Ştatlarda prezident saylawları uzaçaq, häm Ğiraq arqasında George Bush bik çetrekle xäldä qala ala. Xäzer ul Kongresstan, şul suğış belän bäyle östämä çığımnarnı qaplaw öçen 87 milliard dollar aqça sorıy, ämma andağı demokratlar saylawlar aldınnan Aq yort üteneçen ciñel genä qabul itmäslär dip farazlarğa bula. Älegä qädär prezident Bushnıñ iñ köçle yağı bulıp anıñ Amerika iminlegen nığıtu ölkäsendäge täwäkällege, bu mäs''älädä amerikannar tarafınnan xuplanğan ğämällär qıluwı tora ide. Läkin Ğiraq suğışı arqasında ul monı da yuğalta ala, çönki il xäzer Quşma Ştatlar ğäskäriläre tarafınnan yawlap alınsa da, Waşington bar dönyanı qurqıtqan Saddam äle haman da totqarlanmağan. Häm ägär anıñ çınnan da şikle qoralları bar ikän, dimäk ul alarnı Quşma Ştatlarğa qarşı eş itkän terrorçılarğa birä alu ixtimalı bar digän süz. Ägär dä yuq ikän, ul oçraqta ni öçen prezident Bush Ğiraq suğışın başlap, xäzer amerikannar monıñ öçen milliardlağan dollar tülärgä tieş? Yäğni här ike oçraqta da Aq yort şaqtıy qatlawlı wäzğiattä qala.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG