13nçe oktäberdä Latviä başqalasınıñ “Rus yortında” Finlyandiä, Belarus'', Pol''şa, Germaniä, Litva häm Estoniädän kilgän tatar cämğiätläre citäkçeläre kongressnıñ Başqarma komitetı wäkilläre belän oçraştılar. Räsmi dokumentlardan kürengänçä, biredä Başqarma komitetnıñ byuro utırışı uzdı.
Töp mäs''älä bulıp, Baltiä illärendä yäşägän millättäşlärebezneñ yaña wäzğiätkä yaraqlaşuı häm tatar cämğiätläreneñ andağı illärneñ xaqimiäte belän bergäläp eşläw täcribäse qaraldı.BTKnıñ Başqarma komitetı räise Rinat Zakirov üz çığışında biredäge tatar cämğiätlärneñ häm milli mäs''älälär belän şöğillänüçe xökümät dairäläreneñ añlaşıp eşläwe küptänge häm kürkäm traditsiä digän fikeren alğa sörde. Çınnan da, Baltiä illärendä yäşäwçe millättäşlärebez üz yazmışlarına çäpçemilär, härdaim nizağ tudıra torğan iñ qatlawlı mäs`äläne yägni, cirle xalıqnıñ telen öyränüne kiräk dip sanıylar. Küräseñ, mondıy mönäsäbät xaqimiätne dä qänäğätländerä.
Litva tatarları isemennän çığış yasağan Adas Yaqubausqas, xaqimiätneñ aqçalata yärdäme citärlek bulmawı, BTK belän bäyläneşlärne köçäytü zarurlığı, Belarus'', Pol''şa, Litva tatarlarınıñ uniä formasında berläşep, igelekle ğämällär başqaruı xaqında söyläde.Belarus''tan kilgän “Zikr-Al''-Kitab” cämğıäte räise Abu-Bäker Yux''yanoviç çığışında da millät yazmışı turında töple fikerlär yañğıradı. Mäsälän, ul BDB illärendä milli-mädäni möxtariätlär buldırunı, Minskida berär universitetta şärıqnı öyränü fakul''tetın açunı täqdim itte. Bu oçraqta tatar telen uqıtunı oyıştıru berniçä il öçen qulay bulır ide. Çınnan da, tatar telen öyränüne ber Qazanda ğına oyıştırırğa tügelder bit.
Estoniä tatarları isemennän çığış yasağan diñgezçe Timur Saripov cämğiätlärneñ tatar kitaplarına, däresleklärenä, muzıykal'' yazmalarına moxtaclığı zur digän fikerne yañğırattı. Häm bu problemanı başqalar da iskä alıp üttelär. BTKnıñ Başqarma komitetı älege mäs`äläne quldan kilgänçä çişep kilsä dä – biredä xökümät oyışmalarınıñ da aktiv qatnaşuı zarur digän fikerlär äytelde.Mı verim, çto Kazanski brat
S pribalto-zemlyakami v pare,Nas soxranit rodnoy uklad -
Tatar – i v Afrike tatarin!Riğada yäşäwçe şağir Damir Rafikovnıñ bu cömläse, yägni tatar keşese ul Afrikada da tatar bulıp qala digän süzläre utırışta cıyılğannarnıñ köçle alqışlarına iä buldı.
Qısqa ğına reportajda böten çığışlarnı yañğıratıp bulmıy, älbättä. Finlyandiä “İslamiä” cämğıäte räise Oqan Tahirnıñ çığışında anda yäşäp kilgän tatar oyışmalarınıñ kileşep eşläw täcribäse xaqında äytelgän fikere BTKnıñ Başqarma komitetı byurosı qararına ber punkt bulıp östälde. Yägni, Başqarma komitetı byurosı fin tatarlarınıñ küp yıllar buyına üzara añlaşıp, dustanä yäşäw täcribäsen öyränergä kiräk dip taptı.Bu kiñäşmädä çığış yasağan 13 keşeneñ härqaysı törle cämğiätlär arasında nizağ çığarmıyça, millät mänfäğätlären qayğırtıp eşlärgä kiräk digän täqdimne iskä almıy ütmägänder.
Utırışta räsmi keşelärdän Latviä prezidentınıñ milli mäs''älälär buyınça kiñäşçese Ol''gerd Tipens, milli cämğiätlär assotsiatsiäse räise Rafik Xaradcanyan da tatarlarğa baytaq komplimentlar äyttelär, Bötendönya tatar kongressınıñ bu igelekle ğämälen zurdan bäyälädelär.Yomğaqlap, şunı äytäse kilä: bu kiñäşmä, anda qatnaşuçı wäkillär sanı belän dä, kütärelgän citdi mäs`älälär yağınnan da - ğadi cıyılış bulmadı. Tatar kongressı tarixında berençe tapqır Baltika regionında cide ildä eşläp kilgän tatar cämğiätläre wäkilläreneñ oçraşıp söyläşüen üzenä ber keçe qorıltay dip atıysı kilä. Anı oyıştırırğa häm uzdırırğa küp köç quyğan, Zöfär Zäynullin citäklägän “Tatar-başqort mädäni oyışması” küp sanlı delegatsiä äğzaların millättäşlärebezgä xas qunaqçıllıq belän qarşı aldı häm ozatıp qaldı.
Ä inde şuşı citdi çara aldınnan tatar estradası yoldızları qatnaşında uzğan kürkäm konsert millättäşlärebezneñ küñellären neçkärtep, milli xislären uyandırıp cibärde.Damir Gıysmetdin.
