Ğändälif Zaripov Başqortstannıñ Dürtöyle rayonında tuıp üskän keşe. Ğömeren xärbi xezmätkä bağışlağan, zapastağı podpolkovnik. Xärbi keşelärgä genä xas tögällek, cawaplılıq anıñ qanına señgän. Berqayçan da telen, milläten onıtmağan, tatarça bik matur itep söyläşä, şiğerlär, xikäyälär yaza ide. Anıñ Ğäni Zarif isemle psevdonim astında rus häm tatar tellärendä biş kitabı basıldı. “Aqqoşlarım qayttı” isemle şiğerlär cıyıntığı xalıq arasında bigräk tä tanılğan ide. Bu cıyıntıqta şağirneñ tuğan ilgä, tuğan telgä bulğan olı mäxäbbäte, yäşäw mäğnäse, tormış yäme turında uylanuları, xalıq yazmışı turında borçılu, xatını Asiägä, ğailäsenä bulğan tirän xisläre tulı çağıldırılğan. Cıyıntıqnı uqu belän şağirneñ küñel xisläre uç töbendä kebek kürenä. İxlaslığı, tirän xislelege belän bu kitap küplärneñ küñelen yаwlap aldı.
Ğomumän, eçkersezlek, açıq küñellelek anıñ töp sıyfatlarınıñ berse ide. Ğailäse, berdänber yarı Asiäsenä bulğan mäxäbbäten yäşermiçä, alar belän ğorurlanıp, cırlap yäşäde ul. “Söyembikä” jurnalın uquçılar xäterlider, jurnalnıñ ber sanında “Qulımdağı yözegemneñ isemnäre Asiä” digän oçerk Ğäni Zarifnıñ ğömerlek mäxäbbäte – Asiäsenä bağışlanğan ide.Tatar häm başqort arasındağı mönäsäbätlärgä qağılğan qayber çeterekle säyäsi temalarğa Ğändälif äfände bik borçılıp, ärnep qaradı. Başqortstanda tuıp üsep, änise başqort, ätise tatar bulğanğamı, “Minem ber yağım tatar, ikençe yağım başqort, ike xalıq ta miña bertuğan, mine niçek ikegä büläseñ inde”, - di torğan ide. İke tuğandaş xalıq arasında doşmanlıq quzğatırğa mataşıp yörüçe säyäsätçelärgä gel rizasızlıq kürsätep kilde ul. Bez möselmannar, bez ber tigez, bez büleşer äyber yuq, dus yäşik. Barlıq çığışları, äñgämäläre şul temağa bağışlana ide.
İlle yıllıq yubileyena äzerlängän waqıtta, Ğändälif äfände “Duslarğa räxmät” dip atalğan soñğı şiğeren yazğan.Ülgäç tä min, här kön qäberemdä
Sezgä bäxet teläp yatarmın,Mine iskä alğan minutlarda
Aqqoş bulıp sezgä qaytırmın, -dip yazğan ul şiğerneñ soñğı kupletında. Bu yullarnı duslarğa cenaza waqıtında uqırğa turı kilde.Ğändälif Zaripov, Ğäni Zarifnıñ yaqtı istälege Sverdlov ölkäse tatarları häm başqortları küñelendä ozaq saqlanır.
Fäwiä Safiullina. Yekaterinburg