Accessibility links

Кайнар хәбәр

Mäskäw belän Kiev Kerç buğazı mäs''äläsen aldağı 2-3 ayda söyläşülär aşa çişärgä kileşte


Azov Diñgeze belän Qazar diñgezne ayıruçı Kerç Buğazında Ukrainanıñ Tuzla utrawı yanında damba tözeleşenä bäyle Mäskäw belän Keiv arasında arta barğan kierenkelek comğa könne kimi baçladı kebek. Mäskäwdä Rusiä häm Ukraina premyer ministrları Mixail Kasyanov belän Viktor Yanukoviç oçraşıp söyläşkännän soñ bu mäs''äläne soñraq söyläşülär aşa xäl itärgä kileşülären belderde.

Comğa könne ike premyer-ministr oçraşıp söyläşkännän waqıtlı kileşügä ireşülären iğlan itte. Alar äytüençä, Rusiä buğaznıñ Krasnodar yarınnan Ukrainanıñ Tuzla utrawına taba damba tözeleşen tuqtata. Köne-töne däwam itkän bu tözeleş aldan Ukrainağa xäbär itelmiçä 29-nçı sintäbrdä başlanıp, 2 meñläp eşçe, yözlärçä maşina tırışlığı belän damda utrawğa taba täwlegenä 100 metrdan artıq tizlek belän yaqınaya barğan ide. Ukraina isä utrawdan üzeneñ çik saqçıların çığara. Tözeleş başlanğannan birle çañ qağuçı ukrainnar üktäbr urtalarında utrawğa xärbilär kertep anda xärbi nığıtmalar urnaştıra başlağan ide.

Taraflar bäxäsle mäs''älä turında söyläşülärne tizlätergä häm aldağı 2-3 ay eçendä çişeleş tabarğa dip kileşkän.

Soñğı könnärdä Tuzla utrawı tiräsendäge xällär çınnan da ike il arasındağı mönäsäbätlärne şaqtıy kierenkeläşterde. Bu atnada xätta Azov diñgeze belän Qara diñgezne totaştıruçı Kerç buğazında Rusiäneñ buksir köymäse Ukraianıñ diñgez çiklären bozıp kergän öçen çik saqlaw köymäse belän bärderep tuqtatıldı.. Ukraina çik saqçıları Rusiä köymäsen totqarlap anda tentü ütkärde häm barı tik ruslarğa yardämgä Rusiä çik saqlaw köymäläre kilep citkäç kenä alarnı cibärde. Buksir köymäsendägelär isä Tuzla utrawında ukrainnar aşışıç räweştä urnaştırğan çik nığıtmaların foto häm videoğa töşergän bulğannar.

7 çaqrım ozınlıqtağı häm yartı çaqrım kiñlektäge, diñgezdän ällä ni biek kütärelmägän bu utraw ike diñgezne totaştıruçı Kerç buğazınıñ urtasında urnaşqan. Anı ber yaqtan Rusiäneñ Krasnodar ölkäsennän, ikençe yaqtanan Ukrainanıñ Qırım ölkäsennän 4 çaqrım çaması su ayırıp tora. Utraw elek Krasnodar ölkäse yarı belän totaşqan bulğan. Ämma 1925-nçe yıldağı köçle ştormnan soñ totaştıruçı çir su astında qalğan häm utraw barlıqqa kilgän. Xäzer buğaznıñ bu yağı 1 metr 30 santimetr çaması tiränlektä genä. Şuña kürä annan korablar ütä almıy. Barlıq korablar da buğaznıñ utraw belän Qırım yarımutrawı arasındağı tirän öleşennän uza. Ukrainnar ike ukraina cire arasındağı su da Ukrainanıñ ber öleşe dip annan uzğan korablardan poşlina cıya. Rusiä çığanaqlar äytüençä, Rusiä buğazdan faydalanğan öçen yıl sayın Kievqa 16 million dollar tüli. Rusiäneñ bu tözeleşne başlawın küplär näq menä şuşı korablar ütä torğan sunıñ urtaq buluına ireşü niäte belän bäyläp añlata. Baştaraq Rusiä yağı bu damba Rusiä yarların eroziädän saqlaw öçen genä tözelä dip tınıçlandırırğa tırışqan ide. Ämma soñğı könnärdä qayber räsmilär Tuzlanı Rusiäneke itü mäs''äläsen dä kütärä başladı. Pänceşämbe könne Krasnodar ölkäde gibernatorı Aleksandr Tkaçev Bu çirgä qazaq qanı tamğan bu bezneñ öçen izge cir dip belderde. Tkaçev bu utrawnıñ rusiäneke bulırğa tieşlegen tarixnı da iskä töşerde. Tuzla utrawı, çınnan da, elek Krasnodar ölkäsenä qarğan, ämma 1973-nçe yılda ul Qırım ölkäse qaramağına küçerelgän. Ä qırım isä 1954-nçe yıldan birle Ukrainanıñ ber öleşe. Sovetlar berlege tarqalğannan soñ qayber dairälär Qırımnı Rusiägä qaytarırğa omtılıp qarasa da, Mäskäw anıñ Ukraina öleşe buluın tanıy. Çitmäsä 1997-nçe yılda ike ilneñ prezidentları imzalağan häm soñraq parlamentlarda raslanğan duslıq kileşüe dä Ukrainanıñ cirdäge çiklären nığıtıp quydı, Mäskäw Qırımnıñ häm anıñ barlıq öleşläreneñ Ukrainanıqı buluın dokumental räweştä tanıdı. 20-nçe üktäberdä Ukraina tışqı eşlär ministrlığı ul kileşülärne şik astına quyu Ukrainağa territorial däğwa belderü bularaq bäyälänäçäk dide. Ämma ul kileşülärdä Azov diñgezendäge häm Kerç buğazındağı çiklär mäs''äläse qaralmıy. Ukraina buğazda çiklärneñ tögäl bilgelänüen teläsä, Rusiä anı urtaq itü öçen tırışa. Bu turıda söyläşülär yıllarça uñışsız däwam itte. Qayber küzätüçelär xäzer Rusiäneñ quäte arta başlağaç prezident Putin yaqın çit illärdä kemneñ ölkän ağay buluın xäterlätergä kiräk tapqan axırı dip isäpli. Tuzla tiräsendäge kierenkelek başlanğannan birle Putin üze bu turıda bernindi belderü dä yasamadı, häm prezident idaräse jurnalistlarnıñ bu turıdağı sorawlarına cawap birmi.
XS
SM
MD
LG