Säyäsi itäğätlelek yözennän genä bulsa da, Rusiäneñ küp millätle buluwı anıñ baylığı ul dip beldergän Mäskäw citäkçelärenä 2002-nçe yılğı canisäp beryaqtan küñelle dä, ä ikençe yaqtan şomlı da xäbärlär alıp kilde. İñ möhim näticä Rusiädäge xalıq sanınıñ kötelgängä qarağanda azraq templar belän azayuwın açıqlaw, älbättä. 1989-nçı yılğı canisäptän soñ ilneñ xalqı 10 millionğa kimede digän qurqular urınsız bulıp çıqtı, Rusiäneñ millätlär eşe ministrı Vladimir Zorin süzlärenä qarağanda, äle sovetlar zamanında uq uzğan xalıq sanın aludan soñ 2002-nçe yılğa Rusiädä yäşäwçelär sanı barı tik 1 million 800 meñ keşegä genä kimegän. Tuu sanı ülüçelär sanınnan tübänräk bulsa da, Rusiägä çittän, berençe çiratta elekke sovet cirlärennän qaytuçılar yardäm itkän. Näticädä 2002-nçe yılğı canisäp ildä barlığı 145 million keşe yäşäwen açıqlağan. Xalıq sanı yağınnan Rusiä xäzer, Qıtay, Hindstan, Amerika Quşma Ştatları, İndoneziä, Braziliä häm Pakstannan soñ cidençe urında tora. Ä inde şul xalıqnıñ nindi milli törkemnärgä bülenüwenä kilgändä, urıslar elekkeçä zur küpçelekne, yaqınça 80 protsentnı täşkil itsä dä, ildä başqa xalıqlar, berençe çiratta Kavkaz häm Üzäk Aziä xalıqları sanınıñ artuwı küzätelä. Misal öçen Rusiädä xäzer elekkegä qarağanda kübräk ärmän, azärbaycan, taciq yäşi, anıñ qarawı ukrainnar, germannar häm yähüdlär sanı kimegän. İldäge möselmannar sanın ministr Zorin, ğädättä islam dinen totqan millätlärgä qarap, 14 yarım million dip bäyäli.
Audio, Vladimir Zorin
Berük waqıtta ul, bu äle alarnıñ barısı da möselman buluwın añlatmıy, çönki canisäp barışında keşeneñ dini üzbilgelänüwe soralmadı di. Qayber möselman ähelläre bu san belän kileşmi, ul kimetep kürsätelgän dip belderä. Misal öçen, Üzäk Rusiä möselmannarı başlığı möfti Rawil Ğäynetdin, Rusiädä 20 millionlap möselman bar, canisäp waqıtında Azärbaycan, Qazağstan, Taciqstannan kilep eşläwçelär isäpkä alınmadı dip uylıy. Rusiädä xäzer urıslardan tış, sanı millionnan artqan 7 millät bar, alar tatarlar, başqortlar, ukrainnar, çuwaşlar, çäçännär häm ärmännär. Rusiädä ikençe ere millät urının saqlap qalğan tatarlar sanı, inde xäbär itelgänçä, 5 yarım million tiräse. Canisäpneñ räsmi näticälärenä qarağanda, 1989-nçı yıldan soñ alarnıñ sanı, Üzäk Aziädän, Kavkazdan küpläp qaytuwına qaramastan, barı tik 38 meñgä genä artqan. Ä menä başqortlar sanı 24 protsentqa kübäygän, canisäp alarnıñ 1 million 670 meñ buluwın kürsätä. Belgeçlär monı Başqortstanda yäşäwçe tatarlarnı başqort itep yazdırudan kürä. Mäskäwdäge etnologiä häm antropologiä institutı mödire Valeri Tişkov sulay dip uylıy.
Audio, Valeri Tişkov
Bıltırğı canisäp aldınnan Başqortstan citäkçelegeneñ respublikada yäşäwçe tatarlarnıñ qayber öleşen başqort itep yazdıru maqsatında äwzem äzerlek eşläre alıp baruwı xaqında xäbär itelep tordı. Qazandağı etnik küzätü üzägen citäklägän ğalim Damir İsxaqov, çınnan da bu şulay buldı dip belderä.
Audio, Damir İsxaqov
Kärim Kamal, Praga
Audio, Vladimir Zorin
Berük waqıtta ul, bu äle alarnıñ barısı da möselman buluwın añlatmıy, çönki canisäp barışında keşeneñ dini üzbilgelänüwe soralmadı di. Qayber möselman ähelläre bu san belän kileşmi, ul kimetep kürsätelgän dip belderä. Misal öçen, Üzäk Rusiä möselmannarı başlığı möfti Rawil Ğäynetdin, Rusiädä 20 millionlap möselman bar, canisäp waqıtında Azärbaycan, Qazağstan, Taciqstannan kilep eşläwçelär isäpkä alınmadı dip uylıy. Rusiädä xäzer urıslardan tış, sanı millionnan artqan 7 millät bar, alar tatarlar, başqortlar, ukrainnar, çuwaşlar, çäçännär häm ärmännär. Rusiädä ikençe ere millät urının saqlap qalğan tatarlar sanı, inde xäbär itelgänçä, 5 yarım million tiräse. Canisäpneñ räsmi näticälärenä qarağanda, 1989-nçı yıldan soñ alarnıñ sanı, Üzäk Aziädän, Kavkazdan küpläp qaytuwına qaramastan, barı tik 38 meñgä genä artqan. Ä menä başqortlar sanı 24 protsentqa kübäygän, canisäp alarnıñ 1 million 670 meñ buluwın kürsätä. Belgeçlär monı Başqortstanda yäşäwçe tatarlarnı başqort itep yazdırudan kürä. Mäskäwdäge etnologiä häm antropologiä institutı mödire Valeri Tişkov sulay dip uylıy.
Audio, Valeri Tişkov
Bıltırğı canisäp aldınnan Başqortstan citäkçelegeneñ respublikada yäşäwçe tatarlarnıñ qayber öleşen başqort itep yazdıru maqsatında äwzem äzerlek eşläre alıp baruwı xaqında xäbär itelep tordı. Qazandağı etnik küzätü üzägen citäklägän ğalim Damir İsxaqov, çınnan da bu şulay buldı dip belderä.
Audio, Damir İsxaqov
Kärim Kamal, Praga