Ütep barğan yılda AQŞ- Yevropa mönäsäbätläre şul qädär naçaraydı ki , yarım ğasırlıq duslıq betä,yuqqa çığa digän qurqu päyda buldı. Berektäş xökümätlär arasındağı kierenkelekne mätbuğattta qarap baru mömkin ide älbättä, jurnalist ,komentatorlarnıñ berbersenä şulay qara atqanı yuq ide. Eşlär şuña barıp citte ki ber jurnalist Fransiäne Ğıraq suğışı pozitsiäse säbäple doşman dip atadı.. yevropalı jurnalistlar da Amerikannar täqäbber , xatalı säyäsät alıp bara dip berbersen uzdırıp yazdı. Ğıraq säbäple AQŞ-Yevropa mönäsbätläre in tübän noqtağa citkändä, Yevropa Berlegeneñ üz eçendä dä bäxäslär quyırıp kitte. Britaniä Ğıraq suğışı zarur digän pozitsiä aldı. Qıtğäneñ zur käçläre Fransiä belän Germaniä suğışqa qarşı ide.Apreldä Säddäm bärep töşerelgäç, qızulıq sülpänäyä töşte , berektäşlär wazğiätne yaxşırtu öçen tırışa başladı nıq duslıq, duslar arasındağı fiker ayırmalıqları turında söyli başladı. Ämma näk yıl azağında ğına Ğıraq säbäple tağı ber märtäbä mönäsbätlär kierenkelänep kitte . Ber de kötemägändä genä WAşington xökümäte yaña säyäsät iğlan itep,suğışqa qarşı bulğan illär Ğıraqnı tözekländerüdä baş kontraktlarğa qul quya almayaçaq dide. Süzçe Scott McClellan (audio) Minemçä Ğıraq ta baştan uq Quşma Ştatları belän bergä bulğan ,ğıraq xalıq şulayuq anda xärbilär cibärgän illär genä AQŞ salım tüläwçeläreneñ finansiälägän töp kontraktlarğa qul quyarğa xoquqlı.
Germaniä räsmiläre bu qararnı qabul itelmäslek dip bäyälägändä, Fransiä monıñ qanuni yağın tikşerärgä, Russiä isä üç alu aksiäsenä işarä itte. Ğıraq bäxäsneñ üzägendä torsa da başqa mäsälälär dä bar. Misal öçen Dönyanıñ ike zur iqtisadi köçe Yevropa Berlege belän AQŞ arasındağı säwdä şulayuq salımnar säbäple dä bäxäslär bara. Ayruça Berlekneñ yaqlağan Kyoto protokolın Quşma Ştatları ekonomik üseşne totqarlayaçaq dip kire qağa.Xalıqara cinayätlär Mäxkämäse suğış cinayätçelären cezalandırırğa tieş. Waşington yevropa berlegeneñ nıq yaqlağan mäxkämägä dä qarşı.Menä bu kirtälärne küzdä totqanda kiläse yılda ike aradağı mönäsbätlär yaxşılana alamı?Warşawda urnaşqan Stefan Batory Fondı ölkän analitiğı Alexander Smolar qaraşınça yaxşılana ala, ämma alar elekege kebek bulmayaçaq .Smolar süzlärençä(audio)
säyäsi buınnarnıñ zäğiflänüe qotılğısız tendensiä , bigräk tä iqtisadi yarışnı küzdä totqanda , bu inde nindider waqıt küzätelä.Minemçä här ike yaq ta monı normal xäl dip qabul itäçäk.
Ämma Smolar alarnıñ keşe xoquqları, demokratiä häm qanunçılıq turındağı urtaq qaraşları däwam itäçäkdip äytä. Analitik Ğıraqnı tözekländerü mäsäläsendäge sonğı bäxäs tä AQŞnıñ multilateralizmğa iqtibar itüe belän sülpänäyäçäk.di.İn yamannıñ ütep baruına başqa işarälär dä bar. AQŞ saqlanu ministırı D.Rumsfeld başqa ber ölkädäge añlaşılmawçanlıqnı çişü turında optimistik räweştä söyli.Yevropa Berlegeneñ qayber äğzaları NATOdan bäysez bularaq berlekneñ xärbi säläten artırırğa teli. Rumsfeld bu ay başlarında Brüsseldä bolay digän ide( audio) Yevropanıñ saqlanu sisteması turında saqlanu ,, tışqı eşlär ministırları, premierler däräcäsendä diskussiä häm kiñäşläşülär däwam itä.Min bu turıda şuluq yäki berberse belän yarışmağan çara tabılır dip ışanam .
Säwdä ölkäsendäge kirenkelek kimi töşte. Bush administratsisäe bu ay başlarında import qorıçqa quyğan tarıflarnı köçtän çığardı.Bu çara yevropa berlegeneñ millionnarça dollarlıq üç alu sanksiäläre kertüen tuqtatqan kebek , ike aradağı atmosferağa da uñay täsir itte. Berlekneñ mart ayında AQŞqa sanksiälär quyu ixtimalä bar. Bu çit illärdäge amerikan şirkätläreneñ salım tülämäve belän bäylängän.Bu mäsälädä dä Waşington yaña qağıydälär kertep, sanksiälärne tuqtataçaq dip kötelä. Kyoto tiräsendäge xällär , Rusiä protokolnı raslamayaçaq digän sonğı belderüen üzgärtsä ,yomşarır ide.Yevropa Berlege räsmiläre Mäskäw moñı Kyoto yäki başqa mäsälädä satulaşu obyektı itep qullanırğa teli,şunlıqatn kiçegä digän qaraşta.Xalıqara Cinayätlär Mäxkämäse mäsäläsendä isä AQŞ çigenülär yasamayaçaq. Bu bäxäs qalaçaq. 2003nçe yılda Atlantiknıñ ike yağındağı berektäşlär arasında ızğış, bäxäslär bulıp alsa da, bu duslıq bik tirän , bik qıymtle häm bik küp traditsiälär belän bäylängän. Yazmanı töreklärneñ eski dus, doşman bulmas digän mäqale belän tämamlıym.
färidä xämit,
färidä xämit,