Maqälä bu aynıñ başlarında Dävlät Dumasına bulğan saylaularnıñ Russiädäge ekonomik xälgä nindi täsire bulaçaq? Yaña Dumada uñ köçlärneñ bulmauınıñ näticäse nindi bulaçaq? digän soraular belän başlanğan. Asılda uñ köçlärneñ parlamentta simvolik qatnaşı ğına buldı. Prezident Putin xakimiäte çorında liberal qanunnarnıñ berse dä, Berdäm Rusisä yaqlamağan xäldä , ütmäs ide. Millätçe sotsialist Vatan blogınıñ Dumağa kerüeneñ ekonomik säyäsätkä täsire bulaçaq mikän ? Sergey Glazyevneñ oligarxlarnı tabiği baylıqlardan kilgän keremnän mäxrum itü täqdime , asılda Putin stabı başlığınıñ liberal berençe urınbasarı Dmitri Kozaknıñ planına turı kilä. Glazyevneñ ideaları oligarxlarnı Kreml yulına kertü öçen basım çarası bularaq qullanılaçaq. Läkin oligarxlar Glazyevneñ qubızına biyimiäçäklär. Glazyevneñ täsire Başprokuraturanıqınan küpme kimeräk. Russiädä mal-mölkät yañadan dävlätläştereläçäkme? Yuq. Yukos misalı kürsätkänçä, prokuror ber oligarxqa taşlanğaç, Rus xalqı tügel, ä başqa ber oligarx mölkätne qulına eläkterü öçen kötä. Misal öçen Roman Abramoviç. Mölkät xucası dävlät bulmayaçaq , läkin, xucalıq şart belän bäyle bulaçaq. Yä keremne dävlät belän büleşerseñ , yaki anıñ belän sau bullaşırsıñ. Mölkät turılıqlı subyektlar arasnda taratılaçaq. Oligarx turılıqlılığın rejimğa öleşen tüläv belän kürsätä. Milek dävlät kontrolendä bulğan cämğiättä, qayber milek xuçaları cirle citäkçelär bula häm alar qayber problemmalar tudıra ala. Qalmıykiädä demonstratsiälär, Başqortostanda ikençe tur prezident saylauları misal bulıp tora. Bu protsesnı konstitusiäne üzgärtep, regionnarnı berläşterü häm saylaular urnına anda prezident bilgelägän keşelärne cibärü belän xäl qılıp bula. Ber näräs kön kebek açıq- Byurokratlar elekegä qarağanda da küberäk aqça qazanaçaqlar. Monı saylaulardan soñ iñ berençe bularaq tışqı sävdägä qarağan xökümät komissiäseneñ tüzelüe dä kürsätä. Komissiä börtekle aşlıq eksportın çikläv çaraların kertte. Monı Auıl xucalığı ministere Aleksey Gordiyev yaqlağan ide. Ul şulay uq Noyäber ayında cirle bäyälärne kütärü öçen 200 milion dolar aluğa da ireşte. Älbättä, bu aqça igençelärgä tügel, ä börtekle aşlıq belän küpläp sävdä itüçelärgä kitte. Byikrotiädäge yaman şeşek auıruı ekonomikağa ğına xas tügel. Bu sotsial fenomen. GAİ xezmätkärläre, tamojna idaräsendä eşlävçelär häm urta qatlam saylauçılarnı täşkil itkän başqa funksionerlar xäzerge rejimnıñ saqlanuı belän qızqsınalar. Ekonomik häm sotsial üzgäreşlär säyäsi üzgäreşlärgä kiterer ide. Milekçelekneñ iñ möhim forması politik xakimiät bulğanda, monı saqlap qalu öçen xakimiättä qalu şart. Konstitutsiäneñ tügel, ä milekçelekneñ garantı bulğan prezidentnıñ 2008-nçe yıldan soñ da xakimiättä qaluı öçen basım yasalaçaq. Putin konstitutsiäne üzgärtäçäkme? Moña cavap saylaularnıñ diqqät üzägendän çittä qalğan ber aspektınnan bäyle. Xalıq Partiäsendä häm Tormış partiäsendä kandidat bulğan San Peetrsburg ğailäse ağzaları zur ciñelügä duçar buldılar. Siloviklar ber protsenttan kimeräk tauış aldılar. Bu inde kiläse yılnıñ yazında bulaçaq prezident saylaularında tınıç yullar belän byurokratik stats quonı saqlap qalu mömkin bulaçaq. Maqälä aftorı bu Vladislav Surkovnıñ xezmäte digän näticä yasıy.
Färit İdelle , Praga.
Färit İdelle , Praga.