Ütkän ğasırnıñ illençe yılları urtasında Araqayda ğömer itüçe yäş, çibär uqıtuçı yeget Äkräm Nigamatov şawlatıp tuy yasatıp awılğa kilen töşertä. Perm ölkäseneñ Barda rayonınnan kilen bulıp kilgän Däriä isemle qıznıñ sılulığına, uñğanlığına soqlanmağan keşe qalmıy. Cırlasa, tawışın sanduğaçlarğa tiñlärlek, biesä, ayaqlarına küz iärmäslek itep biyuçe Däriä tiz arada Araqaynıñ üz keşesenä äwerelä.
Ansambl'neñ iñ berençe könnärennän birle yöreçe Miñsılu Bayğucina ul könnärne bolay dip iskä ala: - “Min ul waqıtta dürtençe klassta uqı idem. Däriä apabız uqıtuçı bulıp kilde. Ul şulxätle çibär, yağımlı keşe buldı. Bez anıñ itägenä tağılıp yöri idek. Yoqıdan torışına täräz töbenä kilep, anıñ çıqqanın kötep tora idek. Ul bezgä matur külmäklär tegep kiderä ide. Gel xalıq öçen, awıl keşeläre öçen yäşäde ul. Xalıq ta anı bik yarattı, üz itte. Anıñ awızınnan närsä çıqqanın kötep kenä tora idek. Barıbız da ber bulıp anıñ artınnan kittek inde”.Ural tatarlarınıñ üzençälekle mädäniäten saqlap qalu, yolalarnı, ğöref-ğadätlärne säxnäläşterü niäte belän ul yıllarda xalıqtan fol'klor cıyu, xalıq awız icatın öyränü buyınça da bik zur eş alıp barılğan. Däriä apaları citäkçelegendä balalar, öy sayın yörep, cırlar, bäyetlär, mönäcätlär öyrängännär. Sünmäs xalıq icatı ul könnärdän başlap ansambl'neñ repertuarında töp urın alğan.
Miñsılu xanım iskä aluınça, Däriä apaları oyıştırıp cibärgän üzeşçän sänğät tügärägenä böten awıl diärlek yörgän. Yämle cäyge kiçlärdä su buyında şawlatıp kiçke uyınnar uynaw diseñme, qışqı ozın kiçlärdä klubta yañadan-yaña iyüllär, cırlar öyränü, xalıq yolaların säxnäläşterü diseñme – menä şulay 40 yıl buyı däwam itkän. Bu ğömer däwerendä bik küp waqiğalar bulıp uzğan, yıllar, buınnar almaşınıp torğan, Araqay awılı ansambleneñ danı yıraqlarğa taralğan. 1974нче yılda uq ansambl'gä “Xalıq ansamble” digän maqtawlı isem birelgän, kollektiv matur çığışlar belän Ural töbägendäge şähär-awıllarda ğına tügel, Qazan, Zelenodol'ski şähärlärendä bulıp qaytqan. Ä 1991нче yılda Araqay xalıq ansamblen Rumıniägä konsert belän çaqırğannar.Ansambl' 40 yıllıq yubileen ütkärergä äzerlängän yılnı alıştırğısız citäkçe, ul waqıtta inde Tatarstannıñ häm Rusiäneñ atqazanğan mädäniät eşleklese isemenä layıq bulğan Däriä Nigamatova tözälmäs awıru belän tüşäkkä yığıla.
...Tınğı belmäs Däriä apaların yuğaltunı bik awır kiçerä awıl xalqı. Bertawıştan anıñ yaratqan eşen däwam itärgä, ansambl'gä anıñ isemen quşarğa süz quyışalar awıldaşlar. Şul könnän başlap Araqay tatar xalıq cır häm biyu ansamblenä “Sardariä” iseme birelä. Ansambl'neñ yaña citäkçese itep Däriä apalarınıñ yaratqan uquçısı, cır-biyugä tiñdäşsez osta bulğan Salawat Ğobäyewnı saylıylar. Häm yalğışmıylar da.Böten küñelen, canın-tänen birep eşli Salawat. Ansambl'neñ kiläçäge turında qayğırtıp, sälätleräk balalarnı üz maşinasına utırtıp kürşe Mixaylowski şähärenä muzıqa mäktäbenä yörtä, Sverdlov ölkäse mädäniät ministrlıysında ul bik yış qunaq bulğanğamı, anı belmägän keşe yök. Aru-talunı belmiçä, kön-tön eşlägängäme, awıldaşları bik xörmät itälär Salawatnı.
Bügen menä “Sardariä”gä 45 yäş. Ansambl'gä 7 yäştän alıp 75 yäşkä qädär bulğan 93 keşe yöri. Ber ğailädän dürtär buın yörgän keşelär dä bar. Xäzerge zamanda mondıy bay tarixlı ansambl'ne saqlap qala alu üze ber qazanış inde. Awırlıqlar gel çığıp qına tora şul. Äytik, monnan sigez yıl çaması elek awıl klubı yanıp eştän çıqqan. Klub urınına xalıq mäktäpneñ sport zalına cıyıla. Şundıy bay küñel xäzinäsenä layıq bulğan olı tarixlı xalıq ansamble klubsız kön kürä.Araqay awılında klub tözü kürşe Ufa Şigerendä tözeläse mäktäp kebek bik ozın tarixlı tözeleş bulıp tora. Klub tözeleşe Ufa Şigere mäktäbe kebek ük ölkä xakimiäteneñ tözeleş programmasına kertelgän. Ämma menä niçä yıllardan birle inde eş ber adım da alğa quzğala almıy. Şuña qaramastan, “Sardariä” ansamble yäşi, icat itüen däwam itä.
Tübän Sırğa rayonınıñ Mixaylowski şähäre mädäniät yortında uzdırılğan yubiley kiçäsenä yaqın-tirä awıllardan ğına tügel, ölkädän dä bik küp xalıq cıyılğan ide. Tatarstannıñ Uraldağı daimi wäkile Rawil' Bikbov, yubiley belän qotlap, ansambl'gä “Tatarstan-yaña ğasır” sputnik telekanalın qaraw mömkinçelege bulsın öçen sputnik antenna büläk itte. “Milli Media-Xolding” citäkçeläreneñ berse Al'bert Abzalov, tälinkä üze genä kürsätä almas, digän süzlär belän ansambl'gä zur ekranlı televizor tapşırdı. “Beräregez büläkkä klub alıp kilmädeme?” – dip şayaruçılar da tabıldı. Klub tözelgänçe, televizor belän antennanı mäktäp binasına quyarğa, Tatarstan tapşıruların awıl xalqına şunnan citkerergä qarar qıldılar.“Sardariä” ansambleneñ yubiley konsertın süz belän genä añlatıp birä torğan tügel. Sabantuy, awlağöy, kiç utıru, yauçılar kilü kebek küreneşlärne säxnäläşterü diseñme, borınğı kiçke uyınnar uynaw diseñme, xalıq häm zamança estrada cırları, kümäk iyüllär, bayançılar çığışı diseñme – yäş sabıylardan alıp kürkäm yözle äbi-babalarğa qädär üzläreneñ küpqırlı talantların kürsättelär.
Menä ul – buınnar bäyläneşe, menä ul – millätebezneñ, xalıq cäwhärläreneñ ütkäne häm kiläçäge. Konsertnı tın da almıy qarap, här çığışnı köçle alqışlarğa kümgän xalıq küñelendä näq şundıy toyğılar barlıqqa kilgänder.Fäwiä Safiullina Yekaterinburg
