Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerikannarnıñ zilzilä kiçergän İranğa yardäme üzara mönäsäbätlärdäge yabıq işeklärne açuğa da bulışırmı?


İranda inde dürtençe kön, ilneñ könyaq-könçığışın teträtkän köçle zilzilä näticäläre belän köräş bara. Xäzer xäräbälär astındağılarnı qotqaru eşe äkrenläp isän qaluçılar öçen toraq, azıq-tölek, cista su, meditsina kiräk-yaraqları tä''min itügä küçä bara. Bu ölkädä İranğa bar dönya bulışa diärgä bula. Atna azağında humanitar yardäm xätta İrannıñ küptänge doşmanı Amerikadan da kilde. Şuşı yardämläşü xise ike il arasındağı salqın mönäsäbätlärne yaxşırta ala digän ömet belderelä.

Yäkşämbe könne İran cirenä soñğı yıllarda berençe märtäbä 4 amerikan xärbi oçqıçı kilep töşte, xörmätle tıñlawçılar. Şul oçqıçlar xärbi buluğa qaramastan alar bu yulı İranğa humanitar yardäm belän kilde. Başqa illärgä quşılıp Amerika Quşma Ştatları da, comğa könne köçle cir teträw kiçergän İranğa meditsina kiräk-yaraqları, eçär su, yurğannar, azıq-tölek belän bulışu eşenä quşıldı. Äle qayçan ğına prezident Bush şuşı ilne, "zolım küçäre"neñ ber öleşe dip atap, anı xalıqara terrornı yaqlawda ğäyeplägän ide. Läkin tormış yış qına, üzara doşmanlaşqan taraflarnı da awır mizgellärdä yardämläşü wä xezmättäşlek xise aşa yaqınayta ala. Yardämne tabiğät qazası urınına citkerep, kire Küwäyttäge xärbi nığıtmağa qaytqan amerikannarnıñ berse Vic Harris "Christian Science Monitor" basması xäbärçesenä, "bezne bik cılı qarşı aldılar, yökne buşatu eşendä bez İran xärbiläre belän bergä, iñgä-iñ quyıp eşlädek. İrandağı xärbi nığıtma başlığı xätta, monıñ yaña mönäsäbätlär başlap cibärä aluına ömetlänüen belderde" dip söyläde. Ğadi tormış qissası küzlegennän qarağanda, räsmi töstä ber-bersen doşman sanağan şuşı ike xärbineñ üzara oçraşuwı ğına tügel, ä ğomumän yaña mönäsäbätlärgä ömetlänüwe şaqtıy tä''sirle bulsa da, İran belän Quşma Ştatlar arasındağı säyäsätne alar tügel, ä yuğarıdağı säyäsätçelär bilgeli. Alar isä nigezdä bik siräk xiskä birelä. Läkin İrandağı cir teträw häm anda zian kürüçelärgä yardäm itü teläge bu yulı säyäsätçelärne dä xezmättäşlekkä taba etärde. Waşingtonnıñ İranğa yardäm täqdim itüwe, häm Tährannıñ monı qabul itärgä riza buluwı, ike yaqnıñ üzara doşmanlıqtan waz kiçep yaña mönäsäbätlär yünäleşendä ni däräcädä yıraq bara aluwın kürsätkän ber bilge bulıp tora. İran başqalasındağı ber Yevropa diplomatı, amerikannar yardäm cibärä başladı, häm bu bik uñay ber küreneş dip belderde. Şundıy izge teläktä bulu ozaq däwam itärme, monısı inde başqa mäs''älä. Awır çaqta yardäm qulı suzunıñ, mäñge açılmaslıq kebek kürengän işeklärne açuğa bulışu oçraqları citärlek. Dürt yıl elek näq şundıy uq köçle wä cimergeç zilzilä kiçergän Törkiägä qotqaru törkemnäre berençelärdän bulıp, anıñ ğasırlar däwamındağı doşmanı Gretsiädän kilde. Küp tä ütmäde Gretsiä üze cir teträw qazasına duçar buldı, kiçekmästän yardäm belän kilüçelär arasında töreklär bar ide. Şunnan soñ ike il arasında törle ictimaği, ğäyre räsmi oyışma wäkilläre küreşä başladı, tışqı eşlär ministrları oçraşuı ütte. İranğa da amerikan yardäme kilüe ikeyaqlı mönäsäbätlärneñ tiz arada yaxşıruına kiterer dip ömetlänü bik naiv, älbättä. Şuşı ike il arasında inde 1979-nçe yıldan birle diplomatik mönäsäbätlär tulısınça özelgän xäldä. İranda şaxnı bärep töşerep andağı xakimiat islam ruxanilärenä küçkännän soñ bu il Quşma Ştatlarnıñ iñ töp doşmanına äylände, İrannıñ üzendä dä Amerikanı "iblis däwläte" dip kenä atıy başladılar. Şuña kürä dä, ike il arasında yaqınayu başlanğan oçraqta da, monıñ ozaqqa suzılaçağı şik uyatmıy.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG