Comğa könne Tatarstan Däwlät Şurasınıñ Fän, mäğärif, mädäniät häm milli mäs’älälär buyınça daimi komissiäseneñ çirattağı utırışı uzdı. Anıñ kön tärtibendä barısı 8 soraw tordı. Alar arasında Tatarstan telläre turındağı qanunnı häm tellärne üsterü programmasın Däwlät Şurasınıñ çirattağı sessiäsendä öçençe uqılışqa kertü xaqında da soraw bar ide. Älege qanunğa bu yulı da berniçä üzgäreş kertü täqdim itelde. Şunlıqtan, deputatlar tarafınnan 29 ğinwar könne ütäçäk sessiädä Tellär turındağı qanun häm däwlät programması aldan ikençe uqılışta qaralıp, şul uq könne öçençe uqılışta qabul itelergä täqdim itelde. Läkin comğa könne uzğan komissiä utırışında qaralğan töp tema bulıp başqa närsä tordı. Deputat Räzil Wälievneñ bülmäsen tutırıp kilgän jurnalistlar häm cämäğätçelek wäkilläre respublika mäğärif oyışmalarında Tatarstannıñ Tellär turındağı qanunınıñ ütäleşen tikşerügä cıyılğan idelär. Räzil Wälievneñ yärdämçese süzlärenä qarağanda, kilgän keşelärne urnaştırır öçen, aña bar tirä-yündäge bülmälärdän urındıqlar taşırğa turı kilgän. Töp çığışnı Mäğärif ministrı Faris Xarisov yasadı. Ul respublikada tatar telen uqıtunıñ torışı belän tanıştırdı, utırışta qatnaşuçılarnı küpsanlı sorawlarına cawap birde. Sorawlar nigezdä respublika mäktäplärendä tatar tele däresläre qısqartılu turında soñğı arada taralğan süzlärgä bäyle buldı. Utırışta qatnaşqan Bötendönya tatar kongressı citäkçese Rinat Zakirov ta respublikanıñ Mäğärif ministrlığın bu ölkädä bik kisken tänqitläde. Ä çınbarlıqta mäktäplärdä tatar telen uqıtu belän eş niçek tora soñ? Däreslär sanınıñ kimetelüe turında imeñ-mimeñlär qayan kilep çıqqan? Bu xaqta Mäğärif ministrı Faris Xarisov üzeneñ añlatmaların birä.
Rusiä Mäğärif ministrlığı yaña bazis uqu planın qabul itte. Ul bezneñ respublikada tatar häm rus tellären bertigez uqıtırğa qomaçawlıy. Bez älege uqu planın qabul itkändä üzebezneñ täqdimnärne kertkän idek, läkin alarnıñ barısı da, qızğanıçqa qarşı, qabul itelmäde. Xäyer, bu äle tatar tele däresläreneñ sanı kimi digän süz tügel. Şuşı yaña plan nigezendä Tatarstan Mäğärif ministrlığı üze plan tözärgä tieş. Anda inde bez tatar tele däresläreneñ sanın kimetmäw öçen böten çaralarnı kürerbez
Faris Xarisov süzlärenä qarağanda, yaña bazis uqu planı inde qabul itelügä dä qaramastan, Rusiäneñ mäğärif ministrığı belän söyläşülär äle haman alıp barıla. Şuña kürä, tatar telen uqıtu Tatarstan mäktäplärendä kimemiäçäk. Läkin telne saqlap qalu eşen Mäğärif ministrlığı berüze genä başqarıp çığa almayaçaq. Monda mäktäpneñ dä, xökümätneñ dä, cämäğätçelekneñ dä berdäm eşçänlege kiräk. Deputat Tufan Miñnullin da üzeneñ yomğaqlaw süzendä näq menä şuşı xaqta äytte.
Rusiädä xäzer yañadan ruslaştıru säyäsäte başlanıp kilä. Mäğärif ölkäsendäge bu ğämällär dä şunıñ küreneşe. Bu eşkä qarşı ber Mäğärif ministrlığı ğına tora almıy. Bez barıbız bergä genä başqara alabız andıy zur eşne
Şulay itep, respublikada tatar telen uqıtu mäs’äläse äle haman açıq bulıp qala. Bu xaqta bez sezgä üzebezneñ kiläçäk tapşırularıbızda da söyläp torırbız.
Gölnaz İlgizär
16 ğinwar könne dönya kürgän respublika matbuğatına qısqaça küzätü
Comğa könne atnalıq gäcitlärneñ bersennän-berse qalın xäldä dönyağa çığuı belän bilgelänä. Alarnı sanap çığu da küp waqıtnı alır ide. Rus telendä çığa torğan bulsa da, küzätüne Vostoçnıy ekspress gäcitennän başlıybız. Çönki anda Däwlät Şurası saylawlarına Berdäm Rusiä täqdim itkän nämzätlärneñ isemlege basılğan. Firkä isemlegenä kertelgän 49 keşe häm okruglarğa şuşı firkädän täqdim itelgän 42 keşeneñ kem buluın küptän kötep tordılar. Gäcit çıqqaç ta, anıñ Şäymiev isemlege dip atalğan 4 biten kserokopiä aşa ürçetep tarata başladılar. Vostoçnıy ekspressta şulay uq Başqort qımızı digän zur mäqälä dä urın alğan. Anda Mortaza Räximovnıñ inauguratsiäse waqıtında qayber qunaqlarğa zur xörmät kürsätelmäwe, ä qayberäwlärenä salqın häm ixtiramsız mönäsäbät turında yazılğan. Çulpan Äxmätovanıñ Tuqaynı kulaklar ütergänme digän mäqäläse beryulı ike gäcittä - Watanım Tatarstan häm Zaman gäcitlärendä basıldı. Anıñ teması bik aktual – ul mäktäp balalarınıñ tuğan telne, ädäbiätne belmäwe xaqında. Zaman gäcitendä şulay uq küptän tügel ütkän Tatar cırı bäygese turında Tañçulpannıñ mäqäläse basılğan. Şähri Qazanda isä Damir Ğärifullinnıñ Şäcärälär kitabına Mäxmüt Äxmätcanovnıñ retsenziäse dönya kürgän. Şähär gäcite dä Tatar cırı festivalen zurlap, xörmät itep yazğan. Şähri Qazan comğa kön sanında däwlät cır häm biü ansambleneñ Tübän Novgorodtağı gastrol’läre turında da yazma urnaştırğan.
Gölnaz İlgizär
