Accessibility links

Кайнар хәбәр

$2 400 000 000 000 -- Bushnıñ 2005 yıl büdjetında xärbi çığımnarnı arttıru qarala


Düşämbedä amerikan prezidentı George Bush kiläse 2005 finans yılına büdjet ölgesen Kongressqa tapşırdı. $2.4 trillion külämendäge büdjetta saqlanu ölkäsenä çığımnarnı 7% arttıru qaralğan. Eçke çığımnarnı kimetep, xärbi ölkägä arttırunı küz aldında totqan büdjet saylaw yılına xas tügel.

$2 400 000 000 000. Quşma Ştatlarnıñ kiläse yıl büdejtı menä şundıy 13 urınlı san belän yazıla. $2.4 trillionnıñ 1/6 öleşe, yağni $400 milliard, xärbi çığımnarğa qaralğan. Uzğan yıl belän çağıştırğanda bu 7% kübräk. Monnan tış eçke iminlek programmalarına aqpanı 10% arttıru qaralğan, bu östämä $30.5 milliard digän süz. Bolar barısı da Äfğanstan belän Ğiraqtağı xärbi operatsiälärgä digän östämä $50 milliardnı sanamağanda. New York Times gäzite bügenge sanında, eçke programmalarnı qısqartu xisabına xärbi ölkägä aqça arttıru Bush administratsiäseneñ terrorğa qarşı suğışqa ni däräcädä mökibbän buluın kürsätä, dip yazıp çıqtı. Şimbä könne radio aşa yasağan çığışında Bush mondıy süzlär äytte:

Audio (George Bush)

"Amerika xalqına yanağan terror qurqınıçın iskä alıp, min iminlek ölkäsenä 2001 belän çağıştırğanda 3 tapqır kübräk aqça büldem. Bu bezgä çiklär, hawa alannarı, portlarnıñ iminlegen köçäytergä, biologik xöcümnän saqlanırğa yärdäm itäçäk. FBI büdjetı 11% arttırıla. Amerika üz saqçıların terorğa qarşı suğışta yalğız qaldırmayaçaq."

Qotıçqıç zur büzdjetnıñ difitsitı da qotıçqıç – $500 milliard çaması. Bush monı elekke administratsiädän qalğan töşenkelek häm terrorğa qarşı suğış belän añlattı:

Audio (George Bush)

"Wazğiätneñ citdilegen añlıym, berençedän terrorğa qarşı suğış, ikençedän töşenkelek, läkin bezneñ büdjet monı kütärä ala, defitsitnı ike tapqır kimetäçäkbez."

Finans ölkäsendä tärtip urnaştırıu häm döres eş itü näticäsendä Bush aldağı 5 yılda büdjet defitsitın 2 tapqır kimetergä wäğdä itä. Amerikada finans yıl üktäber ayında başlana. Yağni bu büdjet bıyılnıñ üktäberennän alıp kiläse yılnıñ sintäberenä qädär. Noyäber ayında ütäçäk saylawlardan soñ büdjetqa östämälär kerteläçäk. Kongresstağı tıñlawlar da qayber sannarnı üzgärtergä mömkin. Läkin xärbi ölkägä çığımnar kimemäs dip kötergä kiräk. Opozitsiädäge demokratlar Bushnıñ büdjetına inde xöcüm başladı. Misal öçen, alar 10 yıl eçendä $1 trillion külämendä salım qısqartuğa tänqit belderä. Senatnıñ büdjet komitetında abruylı demokrat Kent Conrad, bu yul belän bez finans uqınğa taba barabız, bu yulnı xuplaw mömkin tügel, dip belderde.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG