Accessibility links

Кайнар хәбәр

Keşe xoquqların yaqlawçı törkemnär Guantanamo totqınnarına qarata ğädellek taläp itä


Küptän tügel genä Quşma Ştatlar Guantanamoda totılğan urıs watandaşların Rusiägä tapşırğan ide, xäzer inde çirat britannarğa da citte - ilneñ eçke eşlär ministrı David Blankett Washingtonda uzğan söyläşülärdä amerikannar belän bu mäs''älädä kileşügä ireşte. Terror qıluğa qatnaşı buluda şiklänelgän 650-läp keşe Guantanamoda inde ike yıl buyı totıla. Keşe xoquqların yaqlawçı oyışmalar xäzer Washingtonnan yä ğäyepläwlärne mäxkämädä raslawnı, yä totqınnarnı irekkä çığarunı taläp itä.

Guantanamodağı öç totqınnıñ tuğannarı düşämbe könne Quşma Ştatlarnıñ Yuğarı mäxkämäse qarşında piket ütkärep, amerikan xakimiatennän alarnı yä ğadel xökem itüne, yä irekkä çığarunı taläp itte. Piketçılarğa keşe xoquqların bağuçı qayber törkemnärneñ wäkilläre dä quşıldı. Alar fikerençä, ni öçen zindanda totıluıñnı belmi yatu totqınnıñ zihenenä zur zian kiterä häm alar arasında üz-üzenä qul salu oçraqlarınıñ küp buluı monı raslap tora. Bilgele bulğança, Guantanamoda totılğan 650-läp keşeneñ zur küpçelege 2001-nçe yıl azağı - 2002-neñ başında Äfğanstanda qulğa alınğan ide. Quşma Ştatlar xakimiate şuña kürä alarnı, terrorğa qarşı köräş barğan däwerdä mäxkämäsez dä saq astında totıla alğan çit il suğışçıları dip kürä, keşe xoquqların yaqlawçı törkemnär isä Guantanamo totqınnarına qarata ğomumi prinsiplarğa nigezlängän mönäsäbät bulırğa tieş, alarnı ğäyepläw yä mäxkämädä raslanırğa, yä inde alar azat itelergä tieş dip belderä. Quşma Ştatlarnıñ Yuğarı Mäxkämäse qarşındağı piket barışında xäbärçelär belän söyläşkän britan uyınçısı Corrin Redgrave, küp kenä illär amerikan qanuni sistemasın qayçandır üzlärenä ürnäk itep alğan ide, Quşma Ştatlar xökümäte tizdän Guantanamo totqınnarına da layıqlı xoquqlarnı birer digän ömet belderde. Mäğlüm ki, Washingtondağı Yuğarı Mäxkämä binasına "Qanun nigezendä tigez ğadellek" digän süzlär yazılğan. Şularğa işarä itep Redgrave bolay dide.

Audio, Corrin Redgrave

"Şuña ömetlänäm ki, bügenge kön şuşı tirän mäğnäle süzlärneñ bezneñ barıbız öçen dä xaq buluın, alarnıñ Guantanamo totqınnarınıñ ğailä äğzalarına da qarawın raslar" di Corrin Redgrave. Amerika Quşma Ştatlarınıñ Yuğarı Mäxkämäse qarşında uzğan piketta xäbärçelär belän keşe xoquqların saqlaw ölkäsendä eş alıp barğan berniçä oyışma wäkile oçraştı. Şunda uq Guantanamoda totılğan britan watandaşı Moazzim Beggnıñ ätise Azmat Begg üz ulı turında prezident Bushqa yazğan xatınnan özeklär uqıdı.

Audio, Azmat Begg

"Ul inde ike yıl buyı totqın bularaq totıla, şul waqıt eçendä aña bernindi dä ğäyepläw bäyän itelmäde häm ul xökemgä tartılmadı. Min märxämät ütenmim, min barı tik ğadellekne genä taläp itäm. Märxämätlelek aldınnan ğädellek kilä, läkin minem ulım ğädellektän mäxrüm itelgän xäldä" di Guantanamodağı totqınnıñ ätise. Yuğarı mäxkämä binası qarşında oyıştırılğan şuşı çarada qatnaşuçılar maxsus räweştä şuña basım yasıy - alar hiç kenä dä totqınnarnı kiçekmästän azat itü taläbe belän çıqmıy. Alar barı tik Guantanamadağı totqınnarnıñ da nindider töp xoquqları buluın tanunı, alar eşen ğädel mäxkämädä qarawnı, yäğni Amerikada da, başqa liberal cämğiattä dä ğädäti bulğan tärtipne qabul itüne teli. Piketta qatnaşuçılar arasında Terry Waite digän keşe dä bar ide. 80-nçe yıllarda ul Livandağı watandaşlar suğışı waqıtında urlanıp, 5 yıldan soñ ğına azat itelgän şäxes. Guantanamoda totılğannarnı Waite üzeneñ şul urlanğan xäldä, dönyadan tulısınça ayırılıp yäşäwenä tiñli.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG