Xörmätle tıñlawçılar! Mart ayınıñ çirattağı atnalıq matbuğat küzätüendä bez sezne küpläregezgä bik tä tanış häm yärdämçel bulğan «Mäğärif» jurnalı belän tanıştırabız. «Mäğärif» jurnalı ul aylıq ictimaği-pedagogik häm fänni-ädäbi ğomumtatar jurnalı. 1913 yılnıñ martınnan çığa başlağan jurnalnıñ tarixı bik zur. Ul ike teldä- tatar häm rus tellärendä çığa. Bügen bezdä qunaqta jurnalnıñ baş möxärrire, tarix fännäre kandidatı Ğäbdelxaq Şämsetdinov:
«Mäğärif» aylıq ictimaği-pedagogik häm fänni-ädäbi ğomumtatar jurnalı bügen 20 meñnän artıq tiraj belän çığa häm respublikabıznıñ barlıq rayonnarına tarala. Monnan tış anı Rossiäneñ häm Bäysez Däwlätlär Berlege illäreneñ küp kenä töbäklärendä dä yazdırıp alalar. Respublikabızdan çittä yäşäwçe äbünäçelär sanı ike meñ yarımğa yaqınlaşıp kilä.
Bu añlaşıla da, çönki jurnalnıñ här sanında yäş buınğa belem häm tärbiä birügä qağılışlı tirän eçtälekle, faydalı häm kiräkle yazmalar, teoretik mäqälälär, uqıtuçılarnıñ köndälek eşendä qullanma bulırlıq praktik materiallar urın ala. Jurnal bügenge köndä uqıtu-tärbiä ölkäsendä bulğan iñ aktual' problemalarnı da çitlätep ütmi.
Menä anıñ äle genä dönya kürgän öçençe sanı da Tatarstan Respublikası mäğärif ministrı Faris Faxrazoviç Xarisovnıñ «Mäğärif sistemasın yañartu häm milli mäğärif üseşe» digän mäqäläse belän açılıp kitä. Ministr anda bügenge köndä respublika mäğärif sisteması aldında torğan problemalarğa kiñ tuqtala, alarnı xäl itü yulların kürsätä.
Mäğlüm bulğança, soñğı waqıtta matbuğatta milli mäğärif üseşe, tatar tele häm ädäbiäte uqıtunıñ torışı, bu eştä bulğan uñışlar häm kimçeleklär turında küp yazıla, küp söylänä. Älbättä inde, «Mäğärif» jurnalı da bu temanı çitlätep ütä almıy. Şul uñaydan jurnal uquçılarıbız iğtibarına mäğärif ministrı belän interv'yu da täqdim itelgän.
Jurnalistnıñ: «Respublikada milli mäğärifneñ tiz adımnar belän üseşen tä'min itü öçen ministrlıqqa nindi töp mä’sälälärne xäl itärgä kiräk?» — digän sorawına ministr bäyenä-bäynä cawap birä.
Ayırım alğanda, ul monıñ öçen:
— TR däwlät tellären öyränüneñ sıyfatın yaxşırtu;
— tuğan teldä özleksez belem birüneñ nıqlı sistemasın buldıru;
— tuğan teldä professional' belem alunıñ sotsial' ähämiätle buluın töşenderergä ireşü;
— tatar tele häm ädäbiäten uqıtunıñ kamilläşterelgän metodikasına nigezlängän yaña programmalar häm däresleklär tözü;
— tatar tele häm ädäbiäte uqıtuçılarınıñ kvalifikatsiäsen daimi kütärü kiräk, dip sanıy häm yuğarıda äytep ütelgännärne tormışqa aşıru yünäleşendä kürelgän çaralarnı bäyän itä.
Bıyıl TR Mäğärif xezmätkärläreneñ kvalifikatsiäsen kütärü häm yañadan äzerläw institutına 75 yıl tula. Şul uñaydan jurnal üzeneñ uquçılarına älege institut rektorı, pedagogiä fännäre doktorı, professor Räşit İslamşin yazmasın täqdim itä.
Mälikä Basıyr: Ğäbdulxaq äfände belän yaqınraq tanıştırıp kitim äle.
Ul jurnalist, Tatarstannıñ atqazanğan mädäniät xezmätkäre,
1976-1990 yıllarda «Sotsialistik Tatarstan», soñraq «Tatarstan xäbärläre» gazetasınıñ baş möxärrire bulıp eşli. 1994-96 yıllarda TR MK nıñ mädäniät häm sänğät bülege mödire wazifasın üti. Soñğı 7 yılda «Watanım Tatarstan» gazetasınıñ baş möxärrire bula.
Küp yıllar buyı «Mäğärif» jurnalın citäklägän Färit Şärifullin layıklı yalğa kitkäç,ağımdağı yılnıñ ğinwar başınnan Ğäbdelxaq Şämsetdinov «Mäğärif jurnalınıñ baş möxärrire itep täğäyenlänä. Häm ul bezdä bugen qunaqta. «Mäğärif» jurnalınıñ 2004 yılğı 3санына küzätüne däwam itä :
Ğäbdelxaq Şämsetdinov : Jurnal belem häm tärbiä birüneñ aktual' problemaları buyınça äledän-äle «Tügäräk östäl» yanında söyläşülär dä ütkärä. Şundıy zur söyläşü Çallı şähäre tatar tele häm ädäbiäte uqıtuçıları belän ütkärelgän ide. Jurnalda şul söyläşüneñ yazması birelä.
Söyekle şağirebez Ğabdulla Tuqaynıñ tuğan könenä bağışlap tözelgän ädäbi-muzıykal' kiçä ürnäge dä uqıtuçılarda qızıqsınu uyatmıy qalmas.
Jurnal yaña çıqqan däresleklärne analizlaw, alarğa bäyälämä birüne dä küz uñında tota. Bu sanda Bögelmä pedagogiä uçilişçesı uqıtuçısı Nuraniä Xarisovanıñ «Süztezmä niçek öyrätelä?» digän yazması täqdim itelä. Avtor anda berniçä däreslekkä analiz yasıy, üz täcribäse belän urtaqlaşa, künegülär täqdim itä.
Pedagogiä fännäre kandidatı Fatıyma Wälievanıñ «Tanılğan ğalim, pedagog» digän yazması professor Möxetdin Korbanğäliev eşçänlegenä bağışlanğan.
Ä «Kürenekle yazuçılar» rubrikasında bu yulı süz yazuçı Mädinä Malikowa icatı turında bara.
Jurnal «Rus mäktäplärendäge tatar balalarına» digän daimi rubrika bar. Bu sanda Qazandağı 77 nçe mäktäp täcribäse turında söylänä. Ä menä «Rus telle balalarğa — tatar tele häm ädäbiäte» rubrikası belän bu yulı Qazan däwlät pedagogiä universitetı dotsentı Älfiä Motiğullinanıñ «Ädäbi tekst belän eş» digän yazması täqdim itelä.
Bu sanda şulay uq «Mäktäpkäçä tärbiä», «Başlanğıç mäktäp», «Ğilem dönyasında», «Mäktäp häm ğailä» rubrikaları belän yazmalar, Qazan däwlät universitetınıñ 200 yıllığına bağışlanğan mäqälälär, yaña çıqqan kitaplarğa, däresleklärgä küzätülär, ğomumän, uqıtuçılar, ata-analar, belem häm tärbiä birü belän şöğellänüçe härkem öçen kiräkle mäğlümatlar baytaq.
Jurnal yılğa ikeşär tapqır tatar telendä — «Tel däryası» häm rus telendä «Russkoe slovo» quşımtaları çığarıp kilä. Bu sanda «Russkoe slovo»nıñ çirattağı çığarılışı täqdim itelä. Ul mäktäplärdä rus telen, ädäbiäten uqıtunıñ aktual' problemalarına bağışlanğan, ul yäş uqıtuçılarğa belem häm tärbiä birü alımnarın kamilläşterüdä menä digän qullanma bulıp tora.
Jurnalda şulay uq Tatarstannan çittä tatar mäğärife turında qızıqlı mäğlümatlar, uqıtu-tärbiä ölkäsendä bulğan problemalı sorawlarğa cawaplar da tabarğa mömkin.
Mälikä Basıyr: Xörmätle tıñlawçılar. Mäktäptä , ğailädä, tärbiä mäs’älälären çişärgä yärdäm itkän bu ictimaği- pedagogik häm fänni-ädäbi ğomumtatar jurnalınıñ bu sanında da bik qızıqlı materiallar taba alırsız. Şunıñ belän bez bu atnalıq matbuğat küzätüen tämamlıybız. Bügen bezdä qunaqta «Mäğärif» jurnalınıñ baş möxärrire Gabdelxaq Şämsetdinov buldı. Tapşırunı Mälikä Basıyr alıp bardı. Azatlıq radiosı, Qazan.