Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tatar belän başqort qayçan tatulıqqa kiler?


19 mart könne Ufada «Törki dönya: tarix häm xäzerge zaman» dip isemlängän «tügäräk östäl» söyläşüe bulıp ütte. Başqortstan Mädäniät häm milli säyäsät ministrlığı, Rusiä Fännär Akademiäse Ufa Fänni üzägeneñ Etnologik tikşerenülär üzäge, häm Rusiä tarixçı – arxifçılar cämğiäteneñ Başqortstan bülekçäse berlektä oyıştırğan bu söyläşü başqort xalqınıñ milli batırı Salawat Yulayevnıñ 250 yıllıq yübileyenä bağışlandı. Tarixçı ğälimnär, etnograflar, respublikadağı xalıqlarnıñ milli oyışmaları wäkilläre, törle däräcä citäkçelär qatnaşqan «tügäräk östäl»dä distädän artıq çığış yañğıradı. Fiker alışularda törki xalıqlarnıñ mädäniäte häm törki dönya taríxında alarnıñ milli batırlarınıñ role turında söylädelär.

Çarağa cıyıluçılar ayıruça Salawat Yulayevqa häm Äxmätzäki Wälidigä bağışlanğan maxsus dokladlarnı qızıqsınıp tıñladı. Çığışlarda şuşı ike ataqlı şäxesneñ isemnären mäñgeläşterü buyınça baytaq qına täqdimnär dä yañğıradı. Ufanıñ iñ zur uramı bulğan Üktäber prospektına Salawat Yulayıv isemen birergä kiräk digän täqdimne hämmä keşe bertawıştan digändäy xupladı. Älbättä, bu täqdim moñarçı da republikanıñ başqort telle matbuğat basmalarında kürengäli ide. «Tügäräk östäl» söyläşüendä qatnaşuçılar xäzer inde älege täqdimne republika citäkçelege aldında qabırğası belän quyarğa kiräklegen äytte. Üktäbr prospektı iseme Rusiä xalıqlarına küp bälalär kitergän üktäber inqilabın haman da xäterlätep torğançı, aña Salawat Yulayıv isemen birü, bälki, çınlap ta xäyerleräkter ul. Atnaqiç könne dä Ufada ğalimnär häm respublika deputatları qatnaşlığında ber zur cíın bulıp ütte. Ul Üzäk Sowet vlasteneñ Autonomiäle Başqortstannı räsmi tanunıñ 85 yıllığına bağışlanğan fänni – ğämäli konferensiäse buldı. Mäğlüm buluınça, şuşı könnärdä Başqort autonomiäle sowet sosialistik respubligınıñ tözelüenä 85 yıl tula. Başqort belän tatar xalıqlarına bernindi fayda birmägän autonomiäne nigä inde tağın iskä alıp, zur – zur fänni konferensiälär ütkärälär ikän dip äytüçelär dä buldı, älbättä. Ämma respublika citäkçelege häm başqort ğälimnäre bu çarada üz maqsatın kürde. Alar anda ütkän belän bügengene bäyläp, üz çığışlarında respubliknıñ kiläçäge öçen borçıluların belderdelär. Misal öçen, witse – premier, mädäniät häm milli säyäsät ministrı Xäläf İşmoratov milli respubliklarnıñ, şul isäptän Başqortstannıñ da Rusiä sostawında ayırım, zurıraq wäqälätlärgä iä bulırğa xaqın äytte. «Ägär Rusiädä milli respubliklarnı ğubernalarğa äyländerü omtılışları ğämälgä aşırıla başlasa, bu ilneñ yänä dä tarqaluına ğına kiteräçäk. Çın federalizm şartlarında ğına Rusiä üzeneñ bötenlegen dä saqlap qalaçaq, töbäklärgä dä kübräk xoquqlar biräçäk«, – dip belderde witse – premier.

Çığış yasawçılardan professorlar Marat Qolşäripov belän Rim Yanğujin da Rusiädäge bügenge milli säyäsätkä dä qağılıp kitte. Milli töbäklärne ereländerergä yäki ğubernalaştırırğa kiräk digän çığışlar federalizm faydasına tügel dip belderde alar. Şul uq waqıtta alar Başqortstannıñ 85 yıl elek autonomiä aluın ähämiätle buldı dip isäpli. Başqortstanda tarixqa bäyle oyıştırılğan cıyınnar ğädättä tatarlar belän mönäsäbätlär açıqlawğa da qorıla. Ufadağı bu fänni – ğämäli konferensiä dä tatarlarğa qarşı yünältelgän fikerlärsez ütmäde. Mäsälän, Başqortstan Fännär akademísınıñ Tarix, tel häm ädäbiät institutı direktorı İldus İlişev Etnologik tikşerenülär üzäge ğälime, tarix fännäre kandidatı İldar Ğadbrafiqovnı tatar belän başqort xalıqları arasına çöy qağarğa mataşuda ğäyepläde.
XS
SM
MD
LG