Ğıraq suğışı ber yıl elek 20nçe martta Qazan waqıtı belän irtänge 6-da prezident G.Bushnıñ (audio)
Minem kürsätmämä esasän koalitsiä köçläre Saddamnıñ suğış alıp baru säläten zäğiflätü mäqsatında xärbi ähämiätkä iä saylanğan hädäflärgä höcüm itä başladı. Başlanğıç fazasında qatı bombalaw bulaçaq digän süzläre belän başlandı ğıraq suğışı
Prezident başlanğıç fazasında, Bagdad häm tiräsendäge komunikatsiä häm iminlek strukturası qatı bombalanaçaq dip belderde. Bagdadta ber tuqtaqsız şartlawlar böten şähärne teträtte (audio)
Ğıraq räsmiläre suğışqa qarata täqäbber belderülär yasadı. Mäskäwdä Ğıraq ilçese bulıp torğan Abbbas Xalaf misal öçen bolay dip äytkän ide (audio)
Xalaf äytmişle suğış parkta yörü bulmasa da, Ğıraq suğışı Amerika xärbi tarixında in tiz ciñülärdän berse buldı. AQŞnıñ tank, BTR, xärbi maşinalar kolonnalarınıñ Bagdadqa bik zur tizlektä baru strategiäse Ğıraqnıñ zur berleklären izolatsiädä qaldırdı, rejimnıñ komanda kontrol sistemasın cimerde. Britaniäneñ eleke ofitserı xäzer Londonda Strategik Tikşerülär öçen Xalıqara İnstitutta xärbi belgeç bulıp eşläwçe Philip Mitchell Ğıraq ğäskäriläreneñ zur küpçelege Saddamğa ällä ni turılıqlı tügel ide, alar şunduq taraldı, mundirlarıp çığarıp sivil kiyemnären kide di. (audio)
Respublikan Gvardiä nindider däräcädä qarşılıq kürsätte , ämma xärbilärneñ kübese naçar qorallandırılğan, cünläp künegülärdän ütmägän az tülängän rekrutlar ide. Alar elitağa böten yaxşı närsä birelä bezgä ber närsä dä yuq digän qaraşta ide.häm berektäşlärgä qarşılıq kürsätmäw bezneñ mänfäğätlärgä turı kilä dip qarar birde.
9nçe apreldä AQŞ xärbiläre Bagdadqa basıp kerde.Rejim citäkçeläre yäşerengän ide. G:Bush 1nçe mayda Ğıraqta zur bäreleşlär bette dip iğlan itte.Ğıraqqa kerü, yaratılmağan rejimnı bärep töşerü ciñel genä bardı, ilne okupatsiäläw küpkä qıyınraq eş buldı.Suğışqa qatnaşqan 200meñ amerikan häm britan soldatı sivil tärtibneñ bozıluına ber dä äzerlekle tügel ide. Ğıraq politsiäse xalıqnıñ ezärlekläwennän qurqıp, urınnarın taşlap kitte, şähärlärdä talaw, qaraqlıq, üterülär başlandı. Qanunsızlıq küp kenä ğıraqlılarnı tämam şokta qaldırdı.Koalitsion köçlär tärtip urnaştıru,xalıqnı su, ut kebek töp ixtiaçlar belän tämin itüdä bik aqırın xäräkät itte.Bu Saddamğa turılıqlılarğa , eleke rejim waqıtında tormış yaxşıraq ide dip däğwä itü forsatı birde. Alar okupatsiä köçlärenä qarşı partizan suğışı başlatıp cibärde, suğış tizlektä çittäge islamçı törkemnärne cälep itte.Bagdadnı alğan AQŞ armiäseneñ 3 nçe diviziäse , okupatsiäneñ ni öçen zur qıyınlıqlarğa duçar buluı turında eçke tikşerü ütkärde.Äzerlängän xisapta bolay dielgän: Waşingtonnıñ politik qarardan çığıp, AQŞ armiäsen okupatsion köç tügel ä irekländerüçelär dip atawı , küp kenä ofitser, komandirlarnı legal aftoritet turında bilgesez xäldä qaldıra, alar sivil tärtipsezlekkä qarşı çaralar kürmi . Okupant statusın kire qaqqan komandirlar okupant köçneñ qulında bulğan qayber çaralarnı misal öçen ğädättän tış xäl kertü, sivillärne kire eşlärenä qaytaru, cirle xökümät häm xalıqnı kontrol itü kebek eşlärne alıp barmadı. Xakimiät buşlığı xasıyl buldı häm başqaları moñı tutırdı. Xärbi ekspert Mitchell süzlärençä(audio)
AQŞ ğäskäriläre suğışabız dip Ğıraqqa kerde, Alar tınıçlıq saqlaw, yäki tınıçlıq urnaştırırğa kiräk bulır dip uylamadılar da.Bu planda yuq ide, Minemçä operatsiägä qatnaşuçılar bu eştä ber nindi täcribägä iä tügel bernindi künegüdän dä ütmägän ide..
Talawlar şaqtıy waqıt ütkännän soñ ğına tuqtatıldı,ğıysyançılar rekonstruksiä tırışlıqların äle dä totqarlıy , äle dä okupatsion köçlärgä höcümnär oyıştırıla.Ütkän ber yılda koalitsiäneñ 665 ğäskäriä suğışta yäki qazalarda häläk buldı. Ğıraqnıñ xärbi häm sivil yuğaltuı 12 belän 16meñ arasında dip farazlana. Ğıysyançılarnıñ sivillärne hädäf itep alğan höcümnäre bu sannın artuına säbäp bulıp tora Şığılarnıñ Aşurä bäyrämendä ber köndä genä 180 keşe üterelde. Analitiklar fikrençä, koalitsiä başkütärüne bastıru öçen tizlektä Ğıraqnıñ üz politsiä häm başqa iminlek köçlären oyıştıra, çit il köçlären şähärlärdän çığaru strategiäse alıp bara. Xärbi belgeç Mittchel bu strategiä üzen kürsätä, Ğıraqnıñ yaña iminlek köçläre urnaşqan şähär awıllarda ğıysyançılarnı öyränü öçen küzläw xezmätläre buldıra, qulğa ala, ämma partizan häm terrorçılarnıñ däwam itkän höcümnäre Ğıraqta wazğiätne totrıqlandıru öçen bik ozın yul barası buluın kürsätep tora.
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga