Qazannıñ iske üseş planı soñğı märtäbä inde uzğan ğasırnıñ 70nçe yıllarında uq tözelgän bulğan. 30eldan soñ diärlek şähär üseşeneñ yaña konsepsiäse raslandı. Anda Qazannıñ 2020nçe yılğa qädär tözelü proyektın äzerlädelär. Bu bäyge nigezendä eşlände. Anda Mäskäw häm Qazan şähärläreneñ “Kazgrajdanproekt” häm şähär tözü institutı proektçıları ciñep çıqtı.
Şähärneñ arxitektura häm şähär tözü idäräsendä ütkän matbuğat oçraşuında menä şuşı tenderda ciñep çıqqan proyekt oyışmaları belän tanıştırdılar. Şähärneñ baş arxitektorı Äsxät Gıyläcetdinov matbuğat oçraşuında saylanğan proyekt turında söyläde. Qazan häm Mäskäw proektçılarınıñ modele nigezendä tuzğan yortlarnı sütü, şähär üzägen rekonstruksiäläü, häykällärne kütärü häm bu eştä ekologiäne dä isäpkä alu kebek ğämällär tora. Şulay uq älege planda Qazan xalqın çista eçärgä yaraqlı su belän tä'min itü probleması da xäl itelä. Yaña plan kiläse yılnıñ urtalarında äzer bulırğa tieş.
Älege konferensiädä äytelgänçä, genlan ul berniçä öleştän torğan dokument. Anıñ ber öleşe şähärneñ häm şähär bistäseneñ komplekslı üseşe dip atala. Bu plan näticäsendä Tatarstan başqalası Yevropa däräcäsendä üseş alır. Elegräk urtaça här şähär keşesenä 18 kvadrat metr turı kilsä, yaqın kiläçäktä bu san 35-40 kvadrat metrnı täşkil itärgä tieş. Älbättä, elit öylär genä dä tözüneñ kiräge yuq, iñ ähämiätlese yortnıñ uñaylı häm urta däräcäle xalıqnıñ kesäsenä turı kilerlek buluı. Yaña plan näq şuşı kürsätkeçlärne isäpkä alıp eşlängän. Şulay uq anıñ buyınça Qazannıñ iske ruxın torğızuğa yärdäm itkän äz qatlı yortlar da şähärdä tözelä başlağan.
Yaña plannıñ nigezendä eşne komp'yuterlar yärdämendä alıp baru da qaralğan. Plannıñ tözeleşe häm anı tormışqa aşıru 70 million sum aqça taläp itä. Bu aqçanıñ 10 millionı konsepsiägä häm proektçılarğa avans räweşendä tülängän dä inde.
Xäzerge köndä 18 keşedän torğan konsul'tativ-ekspert sovetı tözelgän. Bu oyışmada Mäskäw häm Qazan şähärläreneñ arxitektura häm şähär tözü citäkçeläre qatnaşa. Älege citäkçelär Qazannıñ arxitektura idäräsendä ütkän matbuğat oçraşuında da qatnaştı. Anda jurnalistlar Qazannı “tözüçelärgä” küp kenä sorawlar birep, yaña plan turında kiräkle mäğlümat alırğa tırıştı. Läkin sovet äğzäläre serlärne bik açmadı, az süzle buldı. Şuşı üzgäreşlärdän, iske yortlarnı sütülärdän soñ meñ yıllıq başqala üzeneñ yözen yuğaltmasmı, digän sorawğa, proektçılar ber tawıştan yuq dip belderdelär. Häm iñ möhime älege zur eş belän çın ostalar şöğellänergä tieş, dip äyttelär. Mäskäw häm Qazan proektçıları äytüençä, yaña plannı xalıqqa yaqtırtu eşendä jurnalistlarnıñ role bik zur, çönki şähärne kötkän üzgäreşlär turında xalıqnıñ belergä xoquqı bar. Ämma añlayışlı itep yaña plannan Qazanda nindi üzgäreşlär bulaçağı, plannıñ näticäse xaqında äytelmäde bu oçraşuda. Alay ğına da tügel, alarnıñ üzlärendä dä genplannı tormışqa aşıru öçen kiräkle şähär häm anıñ rayonnarı turında mäğlümatlar citep betmi ikän.
Al'bina Zäynulla, Qazan.
Şähärneñ arxitektura häm şähär tözü idäräsendä ütkän matbuğat oçraşuında menä şuşı tenderda ciñep çıqqan proyekt oyışmaları belän tanıştırdılar. Şähärneñ baş arxitektorı Äsxät Gıyläcetdinov matbuğat oçraşuında saylanğan proyekt turında söyläde. Qazan häm Mäskäw proektçılarınıñ modele nigezendä tuzğan yortlarnı sütü, şähär üzägen rekonstruksiäläü, häykällärne kütärü häm bu eştä ekologiäne dä isäpkä alu kebek ğämällär tora. Şulay uq älege planda Qazan xalqın çista eçärgä yaraqlı su belän tä'min itü probleması da xäl itelä. Yaña plan kiläse yılnıñ urtalarında äzer bulırğa tieş.
Älege konferensiädä äytelgänçä, genlan ul berniçä öleştän torğan dokument. Anıñ ber öleşe şähärneñ häm şähär bistäseneñ komplekslı üseşe dip atala. Bu plan näticäsendä Tatarstan başqalası Yevropa däräcäsendä üseş alır. Elegräk urtaça här şähär keşesenä 18 kvadrat metr turı kilsä, yaqın kiläçäktä bu san 35-40 kvadrat metrnı täşkil itärgä tieş. Älbättä, elit öylär genä dä tözüneñ kiräge yuq, iñ ähämiätlese yortnıñ uñaylı häm urta däräcäle xalıqnıñ kesäsenä turı kilerlek buluı. Yaña plan näq şuşı kürsätkeçlärne isäpkä alıp eşlängän. Şulay uq anıñ buyınça Qazannıñ iske ruxın torğızuğa yärdäm itkän äz qatlı yortlar da şähärdä tözelä başlağan.
Yaña plannıñ nigezendä eşne komp'yuterlar yärdämendä alıp baru da qaralğan. Plannıñ tözeleşe häm anı tormışqa aşıru 70 million sum aqça taläp itä. Bu aqçanıñ 10 millionı konsepsiägä häm proektçılarğa avans räweşendä tülängän dä inde.
Xäzerge köndä 18 keşedän torğan konsul'tativ-ekspert sovetı tözelgän. Bu oyışmada Mäskäw häm Qazan şähärläreneñ arxitektura häm şähär tözü citäkçeläre qatnaşa. Älege citäkçelär Qazannıñ arxitektura idäräsendä ütkän matbuğat oçraşuında da qatnaştı. Anda jurnalistlar Qazannı “tözüçelärgä” küp kenä sorawlar birep, yaña plan turında kiräkle mäğlümat alırğa tırıştı. Läkin sovet äğzäläre serlärne bik açmadı, az süzle buldı. Şuşı üzgäreşlärdän, iske yortlarnı sütülärdän soñ meñ yıllıq başqala üzeneñ yözen yuğaltmasmı, digän sorawğa, proektçılar ber tawıştan yuq dip belderdelär. Häm iñ möhime älege zur eş belän çın ostalar şöğellänergä tieş, dip äyttelär. Mäskäw häm Qazan proektçıları äytüençä, yaña plannı xalıqqa yaqtırtu eşendä jurnalistlarnıñ role bik zur, çönki şähärne kötkän üzgäreşlär turında xalıqnıñ belergä xoquqı bar. Ämma añlayışlı itep yaña plannan Qazanda nindi üzgäreşlär bulaçağı, plannıñ näticäse xaqında äytelmäde bu oçraşuda. Alay ğına da tügel, alarnıñ üzlärendä dä genplannı tormışqa aşıru öçen kiräkle şähär häm anıñ rayonnarı turında mäğlümatlar citep betmi ikän.
Al'bina Zäynulla, Qazan.
