Audio (Rantissi cenazası)
Şuşı tawışlar belän Fälestinlelär yäkşämbedä Gaza sızığında, Hamasnıñ ber kön elek İzrael raketası belän üterelgän citäkçese Äbdel Aziz Rantissinı soñğı yulğa ozattı. Ber ay elek kenä Hamas yulbaşçısı Äxmät Yassin üterelgännän soñ, Rantissi törkemneñ yaña citäkçese itep bilgelängän ide. Gaza häm İordannıñ könbatış yarında ütkän protest çaralarında yözlägän meñ Fälestinle üterelgän citäkçelär öçen üç alırğa wäğdä itte. Rantissinıñ cenazasında Hamas räsmie Mäxmüt Äl-Zähär bolay dip belderde:
Audio (Mäxmüt Äl-Zähär)
"Bez äzer, İsrael, bezneñ qarşılıqnı bastıra almayaçaq. Bez üzebezneñ qorallı köräşne däwam itäçäkbez."
Yevropa illäre häm Yaponiä, Rantissinıñ üterelüe qanunsız häm töbäktä tınıçlıq urnaştıruğa yärdäm itmiäçäk digän belderülär yasadı. Ä menä Quşma Ştatlar bu ğämälgä tänqit beldermäde, anı İzraelneñ üz-üzen saqlaw ğämäle dip atadı. Berniçä kön elek kenä amerikan prezidentı George Bush İzrael premier-ministrı Ariel Şaron planına xuplaw beldergän ide. Bu planda Gazadağı yäxüd utırmaların çığaru qaralsa da, Könbatış yardağı töp utırmalarnı, kiresençä, saqlap qalu qaralğan. Amerikanıñ Yevropadağı tarafdarları bu plan, töbäktä tınıçlıq urnaştıru tırışlığına zıyan kiteräçäk, dip belderde.
Şulay itep, ni barı ber atna eçendä Bush, Amerikanı Yevropadan tağı da ayırğan ike adım yasadı. Belgeçlär fikerençä, ber yaqtan bu Yaqın könçığışta tınıçlıq urnaştıruğa, ikençe yaqtan, Amerikanıñ ğäräp dönyasında, bigräk tä Ğiratqa ihtiram qazanu tırışlığına zıyan kiteräçäk. Bush, moñarçı ber amerikan prezidentı da eşlämägän ike närsä eşläde, di alar: berençedän, İzraelneñ, 1967nçe yılda basıp alğan cirlärennän kitüen kötmäskä kiräk, digän fikerne yañğırattı. İkençedän, Fälestin qaçaqlarınıñ İzrael cirlärenä qaytu xoquqın kire qaqtı. Şuşı ike mäsälä İzrael-Fälestin söyläşülärendä xäl itelergä tieş dip sanala ide. Londondağı Yaqın könçığış belgeçe Daniel Neep süzlärençä, Bushnıñ belderüläre şundıy täesir qaldıra: xäzer Fälestinnärneñ fikeren sorap toru bulmayaçaq, alarğa äzer şartlar quyılaçaq. Daniel Neep Azatlıqqa bolay dide:
Audio (Daniel Neep)
"Amerikan prezidentınıñ bolay dip äytüläre, Fälestin törkeme qulınnan dälillärne tartıp alu häm säyläşülär näticäsen bilgele däräcädä aldan xäl itü bulıp tora. Axırsı bez ike tarafnıñ üz-ara söyläşüwennän, alarğa äzer näticä töşerügä taba barabız."
Fälestin premier-ministrı Äxmät Qurei kiçä dönya citäkçelärenä yullağan xatında, Fälestin isemennän çığıp çigenü belderüläre yasağan Buşnı xalıqara qanunnar bozuda ğäyepläde. Qurei xalıqara cämäğätçelekne Yaqın könçığış mäsäläsendä söyläşülär başlatırğa çaqırdı. Yaqın könçığışta "Kvartet" dip atalğan aradaşçılar 4-lege, Quşma Ştatlar, Rusiä, Yevropa Berlege häm Berläşkän Millätlär şuşı ayda söyläşülär başlar dip kötelä. Älegä Yevropa citäkçeläre häm qayber amerikan räsmiläre, Şaron planına qaramastan, axır çiktä mäsäläne İzrael belän Fälestin üzara xäl itergä tieş digän fikerdä tora.
Ali Gilmi, Praga
Şuşı tawışlar belän Fälestinlelär yäkşämbedä Gaza sızığında, Hamasnıñ ber kön elek İzrael raketası belän üterelgän citäkçese Äbdel Aziz Rantissinı soñğı yulğa ozattı. Ber ay elek kenä Hamas yulbaşçısı Äxmät Yassin üterelgännän soñ, Rantissi törkemneñ yaña citäkçese itep bilgelängän ide. Gaza häm İordannıñ könbatış yarında ütkän protest çaralarında yözlägän meñ Fälestinle üterelgän citäkçelär öçen üç alırğa wäğdä itte. Rantissinıñ cenazasında Hamas räsmie Mäxmüt Äl-Zähär bolay dip belderde:
Audio (Mäxmüt Äl-Zähär)
"Bez äzer, İsrael, bezneñ qarşılıqnı bastıra almayaçaq. Bez üzebezneñ qorallı köräşne däwam itäçäkbez."
Yevropa illäre häm Yaponiä, Rantissinıñ üterelüe qanunsız häm töbäktä tınıçlıq urnaştıruğa yärdäm itmiäçäk digän belderülär yasadı. Ä menä Quşma Ştatlar bu ğämälgä tänqit beldermäde, anı İzraelneñ üz-üzen saqlaw ğämäle dip atadı. Berniçä kön elek kenä amerikan prezidentı George Bush İzrael premier-ministrı Ariel Şaron planına xuplaw beldergän ide. Bu planda Gazadağı yäxüd utırmaların çığaru qaralsa da, Könbatış yardağı töp utırmalarnı, kiresençä, saqlap qalu qaralğan. Amerikanıñ Yevropadağı tarafdarları bu plan, töbäktä tınıçlıq urnaştıru tırışlığına zıyan kiteräçäk, dip belderde.
Şulay itep, ni barı ber atna eçendä Bush, Amerikanı Yevropadan tağı da ayırğan ike adım yasadı. Belgeçlär fikerençä, ber yaqtan bu Yaqın könçığışta tınıçlıq urnaştıruğa, ikençe yaqtan, Amerikanıñ ğäräp dönyasında, bigräk tä Ğiratqa ihtiram qazanu tırışlığına zıyan kiteräçäk. Bush, moñarçı ber amerikan prezidentı da eşlämägän ike närsä eşläde, di alar: berençedän, İzraelneñ, 1967nçe yılda basıp alğan cirlärennän kitüen kötmäskä kiräk, digän fikerne yañğırattı. İkençedän, Fälestin qaçaqlarınıñ İzrael cirlärenä qaytu xoquqın kire qaqtı. Şuşı ike mäsälä İzrael-Fälestin söyläşülärendä xäl itelergä tieş dip sanala ide. Londondağı Yaqın könçığış belgeçe Daniel Neep süzlärençä, Bushnıñ belderüläre şundıy täesir qaldıra: xäzer Fälestinnärneñ fikeren sorap toru bulmayaçaq, alarğa äzer şartlar quyılaçaq. Daniel Neep Azatlıqqa bolay dide:
Audio (Daniel Neep)
"Amerikan prezidentınıñ bolay dip äytüläre, Fälestin törkeme qulınnan dälillärne tartıp alu häm säyläşülär näticäsen bilgele däräcädä aldan xäl itü bulıp tora. Axırsı bez ike tarafnıñ üz-ara söyläşüwennän, alarğa äzer näticä töşerügä taba barabız."
Fälestin premier-ministrı Äxmät Qurei kiçä dönya citäkçelärenä yullağan xatında, Fälestin isemennän çığıp çigenü belderüläre yasağan Buşnı xalıqara qanunnar bozuda ğäyepläde. Qurei xalıqara cämäğätçelekne Yaqın könçığış mäsäläsendä söyläşülär başlatırğa çaqırdı. Yaqın könçığışta "Kvartet" dip atalğan aradaşçılar 4-lege, Quşma Ştatlar, Rusiä, Yevropa Berlege häm Berläşkän Millätlär şuşı ayda söyläşülär başlar dip kötelä. Älegä Yevropa citäkçeläre häm qayber amerikan räsmiläre, Şaron planına qaramastan, axır çiktä mäsäläne İzrael belän Fälestin üzara xäl itergä tieş digän fikerdä tora.
Ali Gilmi, Praga